|
Konu Başlığı: Kalp ile münkeri nehyetmenin caiz oluşu Gönderen: ღAşkullahღ üzerinde 25 Mayıs 2011, 17:57:06 Kalp İle Münkeri Nehyetmenin Caiz Oluşu Ve Doğru Olmayan Yönü Münkeri üç yolla yasaklayan hadis-i şerifin arzettiği ilk iki yol yâni el ve dil yoluyla nehyetme üzerinde genişçe duruldu. Fakat kalb ile münkeri nehyetmek ise kalben ondan hoşlanmamak ve çirkin görmektir. Bu yöntemle münkeri nehyetme, ancak ilk iki yolla mümkün olmayınca bu yolu seçme hürriyet vardır. Meselâ; el veya dil ile münkeri nehyetme gücünü taşıyan bir kimse, mücerred kalb ile çirkin görmesi, onu sorumluluktan kurtaramaz. Allâme el-Kurtubî, İbn-i Abdi'l-Berr'den, müslümanların şu icmânı nakleder: "Bu yolun dışında başka çıkar bir yol bulamayan kimsenin kalp ile çirkin görmesi, üzerindeki sorumluluğun kalkması için yeterlidir." 367 Hadisde geçen münkeri nehyetme merhaleleri konusunda Aliyyü'l-Karî şöyle der: " Kim bu merhaleleri (hadiseki sırasına göre) kudreti olmamakla beraber değiştirirse günahkârlardan olur. Kim de kudreti olmamakla beraber bu sıramaları terkeder veya faydasından çok bunu zararlı olarak görürse, o zaman münkeri nehyetme görevini kalb yoluyla yapma durumuna düşer ve bu kişi de mü'minlerden olur. 368 İbn-i Hacer el-Heysemî bundan daha açık bir ifâde ile şöyle der: "İmkân ve şartlar elverdiği sürece, her çeşit yolla münkeri ortadan kaldırma imkânı olan kimse va'zla yetinemez. Dil ile nehyetme imkânına sahip olan da kalb ile çirkin görme yoluna başvuramaz. 369 Mü'minin, münkerden söz edemeyeceği ve ameli bir şekilde münkeri ortadan kaldıramayacağı bir takım durum ve şartlarla karşılaşması mümkündür. Fakat münkeri kalp ile çirkin ve hoş görmemeye hiç bir mazeret yoktur. Çünkü kalben münkeri çirkin görüp ondan tiksinmezse bil ki ondan, îman harereti ve neş'esi silinmiştir. Bu nedenle hadisin diğer bir rivayetinin son cümlesi şöyledir; "Artık bunun da ötesinde (yâni münkeri kalb ile çirkin görmenin ötesinde) hardal tanesi kadar îman yoktur. 370 Gösterişsiz ve sorumsuz olarak, günahı çirkin görüp ona buğz eden kimsenin, onu işleyenlerden de kaçınması gerekir. İnsanın, bir kimse ile ilişki kurup da onun etkisinden kalmadan yaptığı işi çirkin görmesi kesin olarak mümkün değildir. Bu nedenle kalp ile yapılan nehiyle beraber şerlilerin şerrinden de kaçınmak gerekir. Allîme el-Cessas buyurur ki: "Onlardan ayrıldığını açığa vurup şerlerinden kaçındıktan sonra, münkeri yasaklamayınca kendilerine karşı susması caizdir." 371 Buna ilâveten de mümin, münkeri ortadan kaldıramaymca bu acizliğine razı olması gerekmez. Aksine eğer ortadan kaldırma imkânı doğarsa bunu eliyle kaldıracağını temenni etmeli ve zararı def edip münkere rıza göstermeyi âdet edinmemelimidir? Hatta bir daha geri gelmemek üzere, gücü yeterse münkerin tamamen ortadan silinmesi için devamlı bir şekilde gayretim açığa vurmalıdır. Münkerin kalp ile nehyi konusunda allâme el-Münâvî der ki: "Onu kalbi ile çirkin görür. Gücü yetince de onu kökünden kazımağa azmeder. 372 İbnu Hacer el-Hesyemî: "Kalbiyle münkeri çirkin görür. Söz veya fiil ile onu ortadan kaldırmaya imkân bulursa tamamen yok etmeye azmeder." der. 373 367 Ahmed b. Hanbel-Müsned: 2/43 368 İbn-i Mâce-Fitne babları (Belâya karşı sabır babı) Tirmizî-Kıyametin sıfatları bab Müşhm-Şerh 9/85 (Tercüme) 369 Sûbül-üs-Selâm-u buluğ-il Meram: 2/28 370 İhyâ-u Ulûmid Din: 2/280 371 Ahkâmu'l- Kur'an: 2/3 5 372 Şerh-u Sahih-i Müslim: 1/51 373 Teysir Şerh-ul Câmî-is-Sağir: 2/418. |