İlim otoritelerinin açıklamaları

İlim Otoritelerinin Açıklamaları

13 yüzyıl boyunca İslâm ulemasının, maruf ve münker kavramlarına sadece ahlâkî ve dayanıksız bir takım ilmî nazariyelerden öteye geçmeyen anlamlar verdiği zannedildi. Oysa ma'ruf ve münker kavramları sanıldığı kadar dar sınırlı kavramlar değildir. Hükmettikleri sahaları tesbit ettiğimiz zaman görülecektir ki bu ilmî kavram; inanç, ibâdet, ahlâk ve tüm sosyal ilişkileri ve ilâhî hukuku sahasına almışür. Hayatın sadece belli bir bölümünü ele aldığı şeklindeki gayr-ı ilmî bir sınırlandırma yapmak, gayr-i ilmi olduğu gibi, bu kavramların ne ifâde ettiklerini de anlamamak olur. Şimdi bir çok ilim otoritelerinin konu ile ilgili ilmî bakışlarım arzederek, onların ma'ruf'un; ahlâkî diriliş ve Kur'an'i hayata hâkim kılma, münker'in ise ahlâki çöküntünün unvanı olduğunu ispatlayan derin anlayışlarından birkaç tanesini arzedelim: İmam eş-Şevkâni der ki:
"İbn-i Ebî Hatem Eb'ul-Âlîye'den şöyle bir tanım nakleder: "Allah Teâlâ'nın Kur'an-ı Kerim'de ma'rufun emredilmesi ile ilgili zikrettiği her âyet İslâm'ı, münkerin yasaklanması ile ilgili zikrettiği her hükmü putlara ibâdeti ifade eder." Bu, tayin ve tesbiti güç olan bir tahsisdir. Ne arap dilinde, ne şerl örfde böyle bir tanıma rastlanmamıştır.117
Allâme Ebu'l-Hayyan el-Endülisî şöyle der: "Bazı kimseler ma'rufu tevhid, Münkeri de küfür ile tefsir ettiler. Şüphesiz ki tevhid ma'rufun, küfür de münkerin temel felsefesidir. Fakat bununla beraber her ma'ruf'da genel belirti, şeriatın emirlerine teşvik etmek, her münkerde de şeriatın yasaklarına uyma anlamı vardır. 118
İmam Razî şöyle buyurur: 119
"Ma'rufun başı Allah'a îmam'dır. Münkerin başı da Allah'ı inkârdır."İmam Ebu Bekir el-Cessas buyurur ki:
"Ma'ruf Allah'ın emrettikleridir. Münker ise Allah'ın yasakladığı şeylerdir. 120
Allâme el-Heddâdi:
"Ma'ruf, sünnet, münker, bid'attır. 121 der.
Allâme Seyyid el-Alüsi buyurur ki:
"Ma'rufa uymak: itaat ve Allah'ın emirlerine uymak, münker ise şeriatın meşru görmediği günah ve günah sahalarıdır. 122
Allaame İbni Hacer el-Heysemi: "Ma'rufu emredip münkeri yasaklamak: şeriattın esaslarıyla hükmetmek, haramlarını yasaklamak demektir123 diye tanımlar.
Allâme b. Malik ise konuya şöyle bakar:
"Münker, söz ve amel yönünden Allh'ın rızasının olmadığı her hakaret ve davranış, ma'ruf ise bunun zıddı olan sahanın adıdır. 124
Allâme Aliyyü'l-Karî der ki: "münker: Dinin hoş görmediği, istemediği ve rıza göstermediği her şeydir. 125
Allâme el-Münavî münker kavramının geçtiği âyeti tefsir ederken derki: "(Sizden bir kimse herhangi bir münkeri görürse yani söz ve amel olarak İslâm'ın çirkin görüp, söz ve amel olarak yasakladığı herhangi bir şeyi görünce (onu değiştirip hayattan kovsun. 126 der. İmam İbn-i Teymiyye: Ma'ruf her farzı, münker ise her çirkin davranış ve ameli ifade eder. Çirkin ameller ise günah ve mahzurları kapsamına alır ki, şirk, yalan ve zulüm gibi yüz kızartıcı söz ve davranışlardır. 127
Gerçek şu ki ma'ruf, yalnız yüksek ahlâkî değerler için kulanılmaz. Zira bu değerler ma'rufun bir parçasıdır. Münker ise fesad ve ahlâksızlık anlamını taşır, ama sadece "bozuk ahlâk" diye tanımlanamaz.
Allah'ın zat ve sıfatlan Rasûllullah'ın (s.a.v.) sünneti ve İslâm şeriatı maa'ruftur. Uluhiyyet ve peygamberliği inkâr, din ve şeriate muhalefet de münkerdir.
Şimdi bu ilmî tanımları arzettikten sonra konuya diğer bir açıdan ve derinlemesine bir gözle bakmaya çalışalım.

117 Feth-ul Kadir: 1/338
118 El-Bahr-ul-Muhît: 3/20-21
119 Et-Tefsir-ul Kebîr: 4/523
120 El-Ahkâm-ul-Kur’an:' 26/41
121 Ruh-ul-Beyan: 1/959
122 Ruh-ul-Maanî: 4/28
123 ez-Zevacir an-aktiraf-il Kebâir: 2/146
124 Mebârik-ul-Ezhâr şerh-u Meşarik-il Envar: 1/48
125 el-Mübin-ul-Muîn-li-fehm-il Erbain: 188
126 et-tefsîr şerh-u Cami-is-sagir: 2/418
127 el-Akîdet-ül İsfahâniyye: 121
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın