|
Konu Başlığı: Galib zanna göre acizliği reddetmek Gönderen: ღAşkullahღ üzerinde 26 Mayıs 2011, 15:56:38 Galib Zanna Göre Acizliği Reddetmek Bu açıklamadan anlaşılmıştır ki ma'rufu emr münkeri nehyetme farziyyeti, insanın bu görevi yapmaktan âciz olmasıyla kalkar. Bu acizlik ister cismî, ister ilmî olsun aralarında fark yoktur. Zira bunun çıkış noktası, zarar korkusu veya bilginin tesir etmeyişidir. Fakat acaba acizliği reddedip mazeret kabul etmeyen husus nedir? Mücerred galip zann, acizliğin reddine yeterli midir, yoksa hakkındaki kesin bir bilgi olması da gerekir mi ki onun farziyyeti -bu kesin bilginin elde edimesiyle- kalksın? İmam Gazali bu soruya "zarar korkusundan dolayı sözünün âciz oluşu" babında cevap vermiş ve şöyle demiştir: "Zann-ı galibe göre kötülük gelme ihtimâli zayıf ise ma'rufu emrin farziyeti kalkmış. Yalnız bir ihtimâl, ma'rufu emretmenin vücûbunu kaldırmaz. Çünkü bu ihtimal, her ma'rufda daima vardı." 334 Diğer bir yerde bizat aynı konuda, ma'rufu emretmenin vücûbu, ancak zarar bilinince düşeceğini söyler ve buradaki "bilgi" kavramını şöyle açıklar: "Kastettiğim bilgi, zann-ı galiptir. Öyle bir zann ki, kendisine zarar vereceği bu kadarcık bir zan nedeniyle bilindiği takdirde, suyu terk edip teyemmüm etmenin caiz oluşu gibi. Binaenaleyh durum böyle bir noktaya gelince ma'rufu emretmeyi terketmekte ruhsat vardır." 335 334 İhyâ-u Ulumi'd Din: 2/284 335 İmam -Gazali bu soruyu şöyle sürdürerek, mes'eleyi biraz daha açar. "Kendi hakkına nisbetle bu daha düşüktür. Zira kendinin eziyetlenmesi başkasının eziyetlenmesinden daha mühimdir. Ancak diyanet bakımından ise kendi emr-i ma'rufu ile çocuklarının ve yakınlarının eziyet görmesi daha mühimdir. Çünkü insan kendisi hakkında müsamaha edebilir. Bazı haklardan feragat ederek, bazı eziyetlere katlanmak suretiyle fedâkârlıkta bulunabilir. Fakat bunu başkaları namına yapmağa hakkı yoktur. Bu vaziyet karşısında çekinmesi gerekir. Zira o isyan yolu ile, onların haklarını çignetecekse, dövülme ve mallarının yağmalanması gibi, bu takdirde va'z-u nasihat doğru olmaz. Çünkü bir kötülüğü önlemesi, başka bir kötülüğün açılmasına vesile olur....." (Tere.İhya: C: 2 sh: 789. |