Eşlere karşı marufu emr ve mûnkeri nehyetmek

Eşlere Karşı Ma'ruf'u Emr Ve Mûnkeri Nehyetmek

Şimdi bu konuda eşler arasındaki ma'rufu emr ve münkeri nehyetmenin sınırlarını tesbit edeceğiz. ALLAH Teâlâ buyurur ki:
"Erkekler kadınlar üzerine hakimdirler." 457
İslâm'ın getirdiği aile nizamına göre erkek ailenin dayanağı ve hâkimi (yöneticisi) dir. Kadının ailedeki yeri ise ona boyun eğmek ve ona mahkum olmaktır. (Bu boyun eğiş ve mahkumiyet, bazı İslâm düşmanlarının abartarak arzetmeye çalıştığı "istediğini yapma, esir muamelesine tâbi tutma ve meşrûiyyetin dışına çıkma" gibi birtakım yersiz iddiaların hedefi kabul edilmemelidir, kadın. Ama ALLAH Teâlâ'nın muradına muvafık olarak, onun kendi tabiatına zıt olarak istihdam edildiğinde aile düzeninin alt-üst olduğu tarihen sabit iken, sözde kadın haklarını savunanlar ve onları erkekle eşit kılma çabasına kapılanlar, onu hep mahkûm duruma düşürmüşlerdir. Onun gerçek değerini Kur'an yasasıyla hükme bağlayan ALLAH (c.c.) en doğrusunu söylemiştir. Buna teslim olmak düşer bize. (Çeviren)
Kadın nafakasını teminde emin olarak çalışamamakta ve yalnız başına ev idaresini üstlenmede hâkim olamamaktadır. Tarihin, bu iddianın böyle olduğuna şahitlik.ettiğini görmekteyiz. Hatta onun, dinini ve inancını korumağa da emin olamadığı, ahlâk ve davranışlarda zikzaklar çizdiği, bunun içinde bir koruyucuya muhtaç olduğu da bir gerçektir. Birinin veliliğini ve himayesini üstlenen çocuk gibi korunmağa muhtaçtır o. (Bu, onun küçümsemek anlamına değil, aksine İslam'ın tanıdığı hür bir atmosferde yaşamasını sağlama anlammadır. (Çeviren)
İbni Kesîr, âyette geçen "Kavvamûn" kelimesini açıklar ve şöyle der:
"Erkek kadının velisidir. Yani onun reisi, onun büyüğü, ona hâkim ve haktan saptığında onun terbiyecisi demektir."
Alla'me el-Cessas der ki:
"Erkekler kadınlar üzerine hakimdirler," âyeti onları terbiye ve idare etme, haklarını koruma ve onları her türlü şer kuvvetlere karşı himaye etme göreviyle yükümlüdürler anlammadır. "458
Ma'rufu emretmek münkeri nehyetmek farz-ı kifâyedir. Fakat bir kimse ma'rufu emretmeyi ihmal eder ya da bir münker işlerse, bundan da yalnız belli bir kişinin haberi olur da onu, iyiliği emredip kötülükten alıkoyabiliyorsa, bu görevi yapmak ona farz-ı kifâye değil farz-ı ayn olur.
Ma'lumdur ki her erkeğin ailesi ile ilgili bilgisi, onların kusur ve meziyetlerim tanıyabilme imkânı vardır. Sonra
dinin, onları ıslah edip aile düzenini sağlamayı başkasından değil, kocasından isteyip lütfettiği haklarını korumağa gücü de vardır. Bütün bunlardan anlaşılıyor ki ıslahına ve onun ahvaline vakıf olmasına başkasının imkân bulamadığı bir çok durumlarda aileyi düzenlemek erkeğin hakkıdır.
İmam Nevevî ma'ruf ve münker konusunu işlerken şöyle der: "Bir yerde bu vazifeyi bir kişiden başka bilen bulunmazsa veya münkere ortadan kaldırma görevini yürütecek biri yoksa o bir kişiye, iyiliği emretmesi farz-ı ayn olduğu gibi bir babanın çocuğu ile karısına iyiliği emir, kötülüklerden men'etmesi de farz-ı ayn'dır. 459
Kadın kocasının hakkını ihlâl eder ve emrine aykırı davranırsa tazirle cezalandırması kocanın hakkıdır. ALLAH Teâlâ buyurur ki
"...Şerlerinden, serkeşliklerinden yıldığmız kadınlara gelince;onlara (evvelâ öğüt verin, (vazgeçmezlerse) kendilerini ya taklar (ın) da yalnız bırakın. (Yine kâr etmezse) döğün." 460
Erkek bu hakkkı, iyiliği emretme ve kötülükten men'etme yoluyla cezalandırma şeklinde kullanabilir. Fakat bu önemli noktada düşünmek gerekir. Çünkü bu hakkın da belirli sınıları vardır. Erkeğin karısına terbiye ve ta'zirde haddi aşması caiz değildir. Bu şartlar şöylece sıralamak mümkün:

1- Koca, karısına şu hallerde ta'zirle cezalandırambilir:
a) Sıkıştırmadan yatağına da'vet ettiğinde kocanın da'vetini kabul etmemesi,
b) Kocasına isyan edip kafa tutması,
c) Kocasına karşı üstünlük ve büyüklük taslayarak onunla çekişmesi.
d) Kocasına sövmesi ve sakalını tutup yolması,
e) Elbisesini yırtması,
f) Koca, karısının, güzelleşmesini ve süslenmesini emrettiği, kadının da buna gücü yettiği halde emrine uymaması,
g) Kocasının izni olmaksızın, kadının kocasının malından herhangi bir şeyi -ne şekilde olursa olsun- vermesi,
h) Herhangibi birine sövmek veya kendisine haram olan başkasına yüzünü açması gibi kocasının arzu etmediği ahlâksızlığı işlemesi.
ı) Kendisinin haram olan yabancı erkekle herhangi bir zaruret olmamaksızın konuşması,
i) Kocasının izni olmaksızın evden dışan çıkması." 461
2- Kadın kocasından nafakasını ve giyimini isteyip de bunda ısrar edince kocanın bunda men'etme hakkı yoktur. Çünkü hak sahibi, meşgul olan (staj gören) el ve alacağını isteyen lisandır.
3- Koca, karısının haksız yere döverse ta'zir cezasını kocaya tatbik etmek gerekir. 462
4- Ta'zir, hakkında şer'i cezanın olmadığı kötülüklerin islenmesinde uygulanır. Hakkında şeriatın ceza belirlediği fiillere ta'zirin uygulanması doğru olmayıp had uygulanır. Şer'i had umumu işlerden değildir. Yani herkes değil, daima devlet başkanı veya onun adına biri uygular. Kocanın karısına ta'zir uygulaması ise ancak hakkında Şer'i cezanın bulunmadığı günahları işlediğinde uygulanır. Allâme el-Kâsâni der ki: 463
"Kadın, geçimsizlik ve itaatsizliğin dışında, hakkında şer'i bir ceza olmayan bir suç işlediğinde, kocanın onu ta'zirin cezalandırma hakkı onaya çıkar. Çünkü koca, efendinin, kölesine ta'zir uygulama hakkı gibi karısını ta'zir etme hakkı vardır. 464
5-Kocanın, karısına ta'zir uygulaması, hadisde geçen "incitmeyen bir dövüş" lafzıyle ifade olunmuş şeklidir. 465 Kocanın bu sının aşması caiz değildir.
Abdullah İbni Abbas "incitmeden dövme" kavramını şöyle açıkladı: "Misvak ve benzeri bir çubukla dövülmesidir." Diğer bir rivâyette: "Herhangi bir kemiğini kırmadan dövmektir," diye tefsir edilmiştir.
Katâde ise: "İncitmeden dövülmesidir." Diğer bir rivayette: "Herhangi bir kemiğini kırmadan dövmektir," diye tefsir edilmiştir. Katâdhe ise: "Incitmeksizin yani ağlatmaksızm dövme" şeklinde açıklamıştın. 466
Karısını aşırı döven koca ise ta'zir cezasına ma'ruz kalmış olur. Tenvir-ul Ebsar'da şöyle denilmiştir:
"Aşırı şekilde, kocasının kendisini dövdüğünü iddia eden bir kadın, bu iddasını ispat ettiği an kocasına ta'zir uygulanır. "467 Hanefi Hukukçuları der ki : "'Kadına uygulana tazir cezası ölümüne sebeb olursa, kocanın hukuken diyet ödemesi gerekir." 468
6- Koca karısını yatağına da'vet edince, bu da'vetini kadın kabul etmezse, kocanın önce öğüt vermesi gerekir. Öğüt fayda vermezse, Kur'ânî ifâde ile onu yatağında yalnız bırakır. Bilahare kocasına isyan edince ta'zir uygulanır. Karısının ilk muhalefetine karşı kocanın ta'zire başvurması doğru olmaz." 469
7- Bir kısım İslâm Hukukçusu, kadına ta'zirin uygulanması ancak düzeleceği ümidi varsa uygulanacağı görüşünü ileri sürmüşlerdir. Kadının düzelmeyeceği veya ağır bir şekilde dövülmekle de yola gelmeyeceği sonucuna varılınca ta'zirin uygulanamayacağı, şayet uygulanırsa her iki açıdan da ona karşı haddi aşmak demek olacağını kabul etmişlerdir. 470
Bütün bu açılardan bakılınca görülecektir ki ma'rufu emr ve münkeri nehiy, cidden hayatın tümünü kapsayacak genişliktedir. Bu saha bir taraftan inanç ve ibadetler, diğer taraftan inanç ve ibâdetler, diğer taraftan ahlâk ve muameleler gibi konuları ele almıştır. Fakat dinin, karısına karşı erkeğe tanıdığı ta'zir hakkı ile ilk konuya nisbetle sınırlıdır. Zira bu hak ancak hayatın muayyen bir açısında kadının ıslahı için tayin edilmiştir. Hayatı kapsayan bu hukuk manzumesi içinde kadın, sadece işkence etmesi hariç, son derece bozulup görmemezlikten gelerek dinin emirlerine muhalefet ederse, kocanın bu manzara karşısındaki durumu ne olur? Bu soruya verilecek kısa cevap : böyle bir kadını derhal boşamaktır. Çünkü dinin emirlerine karşı direnen bir kadının boşanması, eş olarak kalmasından daha hayırlıdır.
Bahrur-Raik'ın "beyan gayesi" bölümünde şöyle nakledilir: "Kadın eziyet ve işkenceye varacak derecede kocasını hükmü altına alır veya ALLAH'ın ceza kanunlarını hiçe sayarak namazı terkedince boşamak müstehabdır." 471
Allâme İbn-i Abidin şunu da ilave eder; "Şu açık bir gerçektir ki: namazın dışındaki farzları terketmek de namaz gibidir. Abdullah b. Mes'ud'dan (r.a.) şöyle dediği rivayet edilir:
"Şüphesiz ALLAH Teâlâ'nın onun mehrini zimmetime vermesi, namaz kılmayan bir kadınla beraber yaşamamdan daha hayırlıdar."

457 en-Nisa: 4/34.
458 Tefsir-u İbn-i Kesir: 1/491.
459 Ahkâm-ul-Kur'ân: 2/229
460 Şerh-u Sahih-i Müslim; 1/51
461 Kenz-üd Dekâik mea Şerh-il Bahr-ir-Râik: 5/48-49
462 el-Bahr-ur-Râik: 5/49
463 A.g.e.
464 edâi-us-Sanâî fî-Tertib-İş Şerâî: 2/334
465 Müslim-Kitab-ul Hacc- (Haccetün-Nebî babında) rivayet etti.
466 Câmi-ul-Beyân: 5/41.
467 Tenvîr-ul-Ebsâr: 3/262
468 el-hidaye Mea Feth-il Kadir: 4/217
469 Bedâî-üs-Sanâî: 2/334
470 et-teşrî-ul-Cinâî: 1/516-517
471 el-Bahr-ur-Râik: 3/237
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın