Buluğa eren çocuğa marufu emredip münkerden men etmek

Buluğa Eren Çocuğa Ma'rufu Emretmek Ve Onu Münkerden Men'etmek

Anne-babanın bulûğa ermeyen küçük çocuğu terbiye etme ve ona ta'zir uygulama hakkı mecût iken, fakat bulûğdan sonra bu haklara sahib olamıyor Çünkü bulûğa eren çocuk yabancı mesabesine geçer.
İbn-i Âbidin derki: "Büyük artık yabancı gibidir. 444 Bazı ulemaya, göre bulûğdan sonra da anne-babanın bu hakları aynı şekilde devam eder. El-Bahru'r-Râikde şöyle denilir.
Esbicânî şöyle der: "Ta'ziri gerektiren bir suç işlediği tesbit edilen bulûğ çağındaki çocuğu terbiye etmek babanın hakkıdır." 445
Bulûğa eren çocuk ile bulûğa ermeyen çocuk karşısında anne-babanın mücadele edip-etmeme durumu arasında bir çelişki göze çarpar. Fakat işin gerçeği, aralarında var sanılan böyle bir çelişkinin olmayışıdır. Bunun için şeriatın, baliğ olan çocukla bulûğa ermeyen çocuk arasında kabul ettiği farklılığın keyfiyetini düşünmemiz gerekir. Bu da mükellef çağında olmayan çocuğun babaya tâbi olmasıdır. Mükellef çağındaki çocuk ise hür ve bağımsızdır. Artık o bundan sonra tüm söz ve davranışlardan sorumludur. Şüphesiz -bu temel anlayış nedeniyle- bulûğ çağına ermediği sürece çocuğu eğitip terbiye etmek, anne-babanın hakkı olur. Fakat mükellef çağma eren ve aklı olgunlaşan çocuğu terbiye etmek hakları değildir artık. Bu hususda amelî olarak düşünüp -bu temel anlayışı kabul ettikten sonra- anlaşılacaktır ki gerçekten çocuk bulûğa erer ermez tüm sorumluluklarını taşıdığını kabul etmemiz mümkün değildir. Hatta bu yaşa ermesine rağmen anne-babanın vesayetine, velayet ve yardımına bir süre daha muhtaç olduğu görûlecetir.
Mesela; çocuk bulûğa erip akıllandığı, derli-toplu düşündüğü ve muhtaç olduğu şeyler karşısında ne yapacağını kestirdiğinde, babanın bunu olumsuz bir tavırla karşılaması doğru olmaz. Buna rağmen çocuk -bu yaşta iken- kendinden emin değilse, ebeveynin onu kendinden ayırmaması ve ona bundan sonra da bir süre -kendini tam idare edecek yaşa kavuşuncaya kadar- bakması hukukî olmasa da bir vicdan borcudur. 446
Muhtaç olduğu sürece olgunluğa erer, karar vermede kendini yeterli bulunca, babanın onu kendisiyle beraber bulundurması hakkı değildir, ancak kendinden emin olmayınca, babanın, çocuğa isabet edecek fitne ve belâlardan koruması için bir süre daha ayırmaması ve ta'ziri gerektirecek bir suç islediğinde onu terbiye etmesi müstesnadır.447 İbn-i Âbidin: "Babasî ölen çocuğun velisi, - ne zaman olursa olsun- çocuk bulûğ çağında olmakla beraber kendinden emin olmayınca, babasının, kendinden ayırıp yalnız başına bırakmaması gibi sahip olduğu hukuk açısından da baba gibidir. Çünkü bu, şeriatımızın emrettiği yakınlığın en büyüğü ve kendi haline bırakmakla doğacak kötülüğün de en çirkinini önlemektir."
İbn-i Âbidin devamlı şöyle der:
"Açık olan hükme göre çocuğun dedesi aynı durumdadır. Asabe'den (baba tarafından yakınlar) olan diğer yakınlar çocuğun kardeşi ve amcası hükmündedir. Şüphesiz ki kötülüğü önlemek gücü yeten herkese farzdır. Özellikle kötü bir durumda olana yardım eli uzatmak daha da önemli. Bu da aynı şekilde yakınları gözetip onları korumanın gereğidir, İslâm bu durumda kimseleri, imkân nisbetinde görüp gözetmeyi ve doğacak kötü neticeleri önlemeyi emretmiştir." 448
Nasıl ki bazı hallerde babanın mükellef çağındaki çocuğunu terbiye etme hakkı varsa, bazı durumlarda da sorumluluklarını taşıma hakkı vardır. Çocuk bulûğ çağma erip geçim sağlamaya elverişli olunca, babanın çocuğa rızık temin etmesi gerekmez. Fakat çocuk -dînî ilimleri tahsilden dolayı- kazanma imkânından mahrum ise, babanın onun nafakasını temin etmeyi tekeffül etmesi gerekir. 449
Çocuğu her çeşit fitneden korumak, münkerder nehyetmektir. Nasıl ki ilim öğrenmesinde yardımcı olmak ma'rufu emretmek ise. Bundan da anlaşılıyor ki ihtiyaç duyulunca, mükellef çağında olmasına rağmen çoğu kez ona iyiliği emredip ve onu kötülükten alıkoymak, anne-babanm vicdan borcudur.

444 A.g.e
445 el-Bahr-ur-Râik: 4/171
446 Age.
447 Ed-Dürr-ül Muhtar: 2/883
448 Age: 2/883
449 el-Bahr-ür Râik: 4/200
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın