Şirket nedir ?

ŞİRKET (ORTAKLIK) NEDİR?

1429 Önce kelime üzerinde duralım. Şirket, lûgatta; "iki ortağın sermaye ve emeklerini birbirine katmaları, mirasta, ganimette alım ve satımda birine ortak olmaları gibi manalara gelir.(124) Dolayısıyla; en az iki kişinin ihtiyari veya mecburi bir şekilde ortak olmaları söz konusudur. İbn-i Abidin; "Şirket, karıştırmak manasınadır. Fetihte zikredilmiştir ki; şirket iki hissenin birbirinden ayrılmayacak surette karıştırılması veya karışması manasınadır"(125) hükmünü zikreder. Bahsin devamında da: "Fûkahanın kelâmından anlaşılmıştır ki, şirketin lugavi manası ile şer'i manası birdir" diyerek konuya açıklık getirir.

1430 Kur'an-ı Kerim'de: "(Davud) dedi: Andolsun ki o senin dişi koyununu, kendi dişi koyunlarına (katmak) istemesiyle sana zulmetmiştir. Gerçek (mallarını birbirine) katıp-karıştıran ortakların çoğu mutlaka birbirine haksızlık eder. İman edip de, salih amellerde bulunanlar müstesna. Fakat bunlar da ne kadar azdır"(126) hükmü beyan buyurulmuştur. Dikkat edilirse; Hz. Davud (as) döneminde de, şirket (ortaklık) meşrudur. Fakat karşılıklı olarak haklara riayetin güçlüğü belirtilmiştir.

1431 İmam-ı Serahsi, "fûkahadan hiçbirisinin şirketin meşruluğunu inkâr etmediğini, bu sebeble icma'ın hasıl olduğunu" kaydetmektedir.(127) İmam-ı Merginani: "Şirket (ortaklık) caizdir. Zira Resûl-i Ekrem (sav)'in İslâm'ı tebliğ ettiği dönemde insanlar şirket kurarak iş yapıyorlardı. Onları (bundan men etmeyip) kendi hallerine bıraktı"(128) hükmünü zikretmektedir. İbn-i Abidin: "Şirketin meşru olması kitap, sünnet, icma-i ümmet ve akılla sabittir. Fetih'te: "Şüphe yok ki; şirketin meşru olması sabit olma cihetinden pek açıktır. Çünkü, Peygamber Efendimiz (sav) zamanından bugüne kadar hiç kesilmeden şirket (ortaklık) tesisi devam edegelmiştir. Bundan dolayı şirketi muayyen bir Hadis-i Şerifle ispat etmeye ihtiyaç yoktur"(129) buyurmaktadır.

1432 Ebû Hureyre (ra)'den rivayet edilen bir Hadis-i Kutsi'de; "Ortaklardan biri diğerine hıyanet etmediği müddetçe, ben iki ortağın üçüncüsüyüm. Birbirlerine hıyanet ettiler mi, aralarından ayrılırım"(130) hükmü beyan buyurulmuştur.

1433 Resûl-i Ekrem (sav) İslâm'ı tebliğ ile görevlendirilmeden önce Mekke'de; Saib İbn-i Şüreyk isimli bir zatla, ortak ticari faaliyette bulunmuştur. Nitekim Mekke'nin fethi gününde, bu zat, Peygamber'in huzuruna gelerek; "- Ya Resûlullah!.. Beni tanıdınız mı?" diye sormuş, Resûl-i Ekrem (sav): "- Seni nasıl tanımam!.. Sen benim ortağım idin, sen ne hayırlı bir ortaktın"(131) diyerek iltifatta bulunmuştur. Diğer bir rivayette Saib'e hitaben: "- Merhaba kardeşim ve ortağım!.. Müdaraa etmez ve yüze gülmezdin. Ey Saib!.. Cahiliyye döneminde bir kısım işler yapıyordun, bunlar senden kabul edilmezdi. Bugün ise yaptıkların kabul görecektir"(132) buyurmuştur. Yani şirket; şer'i noktadan meşrudur.

(125) İbn-i Abidin-Reddü'l Muhtar Ale'd Dürri'l Muhtar-İst: 1983 C: 9- Sh: 165.

(126) Saad Sûresi: 24.

(127) İmam-ı Serahsi-El Mebsut-Beyrut: ty. C: 11, Sh: 151.

(128) İmam-ı Merginani-El Hidaye Şerhû Bidayetü'l Mübtedi-Kahire: 1965 C: 3, Sh: 3.

(129) İbn-i Abidin-A.g.e. C: 9, Sh: 164.

(130) Sünen-i Ebû Davud-İst: 1401 Çağrı Yay. K. Sitte Serisi-K. Büyû 27 C: 3, Sh: 677. Had. No: 3383.

(131) İmam-ı Serahsi-El Mebsut-Beyrut: ty C: 11, Sh: 151.

(132) İbn-i Hümam-Fethû'l Kadir-Beyrut: 1316 C: 5, Sh: 3.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın