|
Konu Başlığı: Hangi mallar zekâta tabidir ? Gönderen: Sümeyye üzerinde 10 Aralık 2011, 14:21:04 HANGİ MALLAR ZEKÂTA TABİDİR? 899 Önce "Mal" ve Milkiyet" kavramları üzerinde duralım. Kur'an-ı Kerim'de "Yeryüzünde neler varsa hepsini sizin için yarattı"(95) hükmü beyan buyurulmuştur. Bu ayet-i Kerime'yi esas alan İslâm ûleması: "İnsanların ihtiyaçlarını karşılamak için Allahû Teâla (cc) tarafından yaratılmış ve istenildiği zaman elde edilib kullanılabilen insandan maada (gayri) şeylere mal denir"(96) tarifini esas almıştır. İmam-ı Şafii (rh.a) haramı ihtiyaç olarak kabul etmediği için "İhtiyaçlarımızı karşılayan şeylere mal denir" tâbirini benimsemiştir.(97) Dikkat edilirse; her iki tarifte de ortak nokta; insanların ihtiyaçlarının karşılanmasıdır. "Mülkiyet" ve "Milkiyet" kavramlarına gelince!.. Arapçada (M-L-K) kökünden gelen bu kelime hem "Mülk", hem de "Milk" olarak okunmaktadır. Mülk; daha ziyade siyasi iktidar ve hüküm koyma manasına kullanılmıştır.(98) "Lehû'l Mülk" (Mülk O'nundur, Allah'ındır) denildiği zaman, bununla hüküm koyma hakkı kasdedilir. Kur'an-ı Kerim'de "Hz. Dâvud (as)'un kıssası" beyan buyurulurken: "Onun mülkünü de kuvvetlendirdik. Ona hikmet ve fasl-ı hitab verdik"(99) buyurulmuştur. Müfessirler; bu Ayet-i Kerimedeki "Mülk'ten" kasdın; siyasi güç, zafer ve büyük ordular olduğunu kaydetmektedirler.(100) Esâsen "Mülkün Allahû Teâla (cc)'ya ait olduğunu" beyan buyuran bütün Ayet-i kerimelerde, hüküm koyma hakkı üzerinde de durulmuştur, "Milk" kelimesi ise; daha ziyade mala sahip olma manasına kullanılmıştır. Ancak Türkçe'de "Mülkiyet" kelimesinin yerine saltanat kullanıldığı için, fazla yaygınlaşmamıştır. Osmanlı döneminde sultanlara "Allah (cc) mülkünüzü daim kılsın" şeklinde dua etmek âdet haline dönüşmüştür. Günümüzde siyasi iktidar manasında kullanılan "Mülkiyet" ile, mala sahip olma manasındaki "Milkiyet" kavramları içiçe girmiştir. Genellikle de "Mülkiyet" şeklinde kullanılmaktadır. Şimdi "Milkiyet nedir?" sualine cevap arayalım. İmam-ı Kasani: "Milkiyet; tasarrufa konu olabilen mal-ı mütekavvim üzerinde, tasarrufta bulunabilmek için Şâri'in (Allahû Teâla (cc) ve Resûlünün) bahşetmiş olduğu yetki ve iktidardır"(101) tarifini yapıyor. İşte zekâta tâbi olan mallar, bu tarifin mahiyeti içerisindedir. (95) El Bakara Sûresi: 29. (96) İbn-i Nüceym - El Bahru'r Raik - Kahire :1311, C: 5, Sh: 277. (97) İmam-ı Serahsi - El Mebsut - Beyrut: ty C: 11, Sh: 78. (98) İbn-i Nüceym - El Eşbah ve'n Nezâir - İst: 1257, C: 2, Sh: 202 vd. Ayrıca İbn-i Manzur - Lisanu'l Arab - (MLK) maddesi. (99) Saâd Sûresi: 20 (Geniş bilgi için Mecmuatu't Tefasir - İst: 1979, Çağrı Yay. C: 5, Sh: 267 vd) (100) İbn-i Kesir - Tefsirû'l Kur'an'il Azim - Beyrut: 1969 D. Marife Neşri C: 4, Sh: 30. (101) İmam-ı Kasani - El Bedaiû's Senai fi Tertibi'ş Şerai - Beyrut: 1974, C: 7, Sh: 138. |