Hacb ın tarifi ve çeşitleri

HACB'IN TARİFİ VE ÇEŞİTLERİ

1929 Önce kelime üzerinde duralım. Hacb lûgatta; men etmek, kaldırmak ve def etmek gibi manalara gelir. Ferâizde: "Mûrisin (Ölen kimsenin) yakın akrabasının, daha uzak olanları mirâstan düşürmesine veya onların mirâslarını azaltmasına "Hacb" denilmiştir"(66) Genel kaide; derecesi mukaddem olan (yakın olan) vârisin, muahhar olanı (sonra geleni) mirâstan hacb edeceğidir. "Hacb-i Noksan" ve "Hacb-i Hirman" olmak üzere ikiye ayrılır. Meselenin daha net olarak kavranabilmesi için; her ikisi için de birer örnek verelim: Karı-kocanın birbirinden alacağı miktarı; çocukların varlığı veya yokluğu ile değişir. Ölen kadının çocuğu yoksa; kocası malın yarısını alır. Ancak Çocuğu varsa; kocaya düşen miktar, dörtte bire (1/4) iner. Kadın; ölen kocasının çocuğu yoksa, malın dörtte birini (1/4) alır. Çocuğun varlığı halinde bu miktar sekizde bire (1/8) düşer. İşte bu farklılaşma "Hacb-i Noksan"dır. dikkat edilirse çocuğun varlığı veya yokluğu mirâsın miktarının değişmesine sebeb olmaktadır. Mûrisin (ölen kimsenin) babasının, dedesinin veya çocuklarının bulunmaması hâlinde; anne bir kardeşlerine mirâs düşer. Fakat onların varlığı (yani ölen kimsenin, babasının, dedesinin veya çocuklarının); anne bir kardeşlerin mirâstan tamamen mahrum olmalarına sebebtir. Buna da "Hacb-i Hirman" denilir. Hanefi fûkahası; bu konu üzerinde hassasiyetle durmuş; yakın ve uzak akrabanın durumlarını ayrı ayrı ele almıştır!..(67)

(66) Şeyh Muhammed b. Süleyman-Mecmuaû'l Enhûr Şerhû Damad İst: 1316 bsk. ofset C: 2, Sh: 756. Ayrıca Ö. Nasuhi Bilmen-Hukuki İslâmiyye ve I.F. Kamusu-İst: 1976 C: 5, Sh: 212 Mad: 37.

(67) Şeyh Nizamüddin ve Heyet-A.g.e. C: 6, Sh: 452-453. Ayrıca El Meydani-A.g.e. C: 4, Sh: 195-196, El Mavsili-A.g.e. C: 5, Sh: 94-96.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın