๑۩۞۩๑ Kitap Dünyası - İlim Dünyası Kütüphanesi ๑۩۞۩๑ => Emanet ve Ehliyet => Konuyu başlatan: Sümeyye üzerinde 07 Aralık 2011, 13:25:28



Konu Başlığı: Alış verişte dikkat edilecek hususlar
Gönderen: Sümeyye üzerinde 07 Aralık 2011, 13:25:28
ALIŞVERİŞTE DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR


 1394 HARAM'A VESİLE OLMAK (ALIŞVERİŞİNİ YAPMAK) HARAMDIR: Ticaretle meşgul olan bir mü'minin; üzerinde hassasiyetle duracağı ilk konu, haram kılınan malların satışını yapmamaktır. Allahû Teâla (cc) bir şeyi haram kılınca, onun bedelini de haram kılar. Nitekim Resûl-i Ekrem (sav) "Şarabla ilgili olarak" mü'minlere: "İçilmesini haram kılan Allahû Teâla (cc) satılmasını da (alışverişini) haram kılmıştır"(51) buyurarak, meselenin mahiyetini izah etmiştir. Mesela; mü'min bir kasap; şer'i şerife göre kesilmeyen herhangi bir hayvanın etini satmamalıdır. Çünkü, kasden besmelenin terkedilmesi durumunda, etin yenmesi haram olur. O et; meyte hükmündedir. Vesen (heykel) ve sanemin satılması da haramdır. Hanefi fûkahası: "Haram Li aynihi olan; şarap, domuz eti, kan, put ve bunun gibi maddelerin satışının batıl" olduğunda ittifak etmiştir.(52)

 

 1395 Çalınan veya gasb edilmek suretiyle elde edilen bir malı; ticareti piyasaya sokmak da caiz değildir. Resûl-i Ekrem (sav)'in: "Kim bildiği halde hırsızlık eşyayı satın alırsa; onun günahına ve alçaklığına (haysiyetsizliğine) ortak olmuştur."(53) buyurduğu bilinmektedir. Dolayısıyla ticaretle meşgul olan mü'minlerin; malı gerek alırken, gerek satarken titizlik göstermeleri esastır.

 

 1396 FİYATLARA MÜDAHALE ETMEK CAİZ DEĞİLDİR: Resûl-i Ekrem (sav) ticaretle meşgul olan Sahabe-i Kiram'a daima kolaylık göstermelerini ve ucuzluk meydana getirmek için gayret sarfetmelerini tavsiye buyurmuştur. Ancak bu hiçbir zaman fiyatlara müdahale manasına değildir. Nitekim fiyatların yükseldiği bir sırada, Sahabe-i Kiram'dan bazıları Resûl-i Ekrem (sav)'e müracaatla çözüm bulunmasını teklif etmişlerdir. Tabii ki bu çözüm fiyatların dondurulması veya narh konulmasıyla ilgilidir. Bunun üzerine Resûlullah (sav): "Fiyatları ayarlayan; bolluk, darlık ve rızık veren Allahû Teâla (cc)'dır. Şüphesiz ki ben; hiç kimsenin benden talep edeceği mal ve can hususunda bir haksızlığım olmadan, Rabbime kavuşmak arzusundayım"(54) hükmünü beyan buyurmuştur. Hanefi fûkahası: "Ulû'lemr veya kadı; fiyatları tayin etmez, narh koymaz. Zira narh koymak mekruhtur. Ancak eğer ticaretle uğraşan kimseler; malın fiyatından çok yüksek bir fiyatla satış yapma hususunda anlaşırlarsa, ehl-i hibre'den (ilim sahibi kimselerden) bilgi istenir. Temel gıda maddeleri ve hayvan yiyecekleri hususunda; istişare edildikten sonra, fiyat tahdidinde bulunmakta beis yoktur"(55) hükmünde ittifak etmiştir. Çünkü gerek temel gıda maddelerinde, gerek hayvan yemlerinde, canlının telef olma tehlikesi sözkonusudur.

 

 1397 Darû'l İslâm'da; arz ve talep dengesine dayanan fiyatlar esastır. Ancak sun'i olarak fiyatlara müdahale etmek büyük bir vebaldir. Resûl-i Ekrem (sav)'in: "Pahalılığı artırmak için fiyatlar, müdahale eden kimseyi; kıyamet gününde, büyük bir ateşin üzerine oturtmayı Allahû Teâla (cc) üzerine almıştır"(56) buyurduğu bilinmektedir. Fiyatlara müdahalenin birçok yolu vardır. Bunların başında da "İhtikâr" gelir. Şimdi bunun üzerinde duralım.

 

 1398 A) Muhtekir (ihtikâr yapan kimse) mel'ûndur: Bir malı, fiyat artınca satmak niyetiyle stok etmeye ihtikâr denir. İmam-ı Ebû Yusuf (rha) göre; ümmete zarar vermek niyetiyle, her çeşit malın satışından imtina etmek ihtikârdır.(57) Resûl-i Ekrem (sav): "Pazara mal getiren merzûk (rızıklandırılmış), ihtikâr yapan ise melûndur"(58) hükmünü beyan buyurmuştur. İmam-ı Azam Ebû Hanife (rha) "Bir kimsenin kendi ürettiği malı (Mesela: Çiftçinin buğdayı) ihtiyacı sebebiyle stok etmesi ihtikâr olmadığı gibi; bir başka şehirden getirdiği malı stok etmesi de ihtikâr değildir. İhtikâr ümmete zarar vermek niyetiyle gıda maddelerini (yiyecekleri) stok etme sonucu ortaya çıkar"(59) demiştir. Esasen bir kimse; temel gıda maddelerini ve hayvan yiyeceklerini stok ederse; "Muhtesib" veya "Kadı" bu işten vazgeçmesini teklif eder. Mükellefin ısrar etmesi halinde; malına el konur ve günün rayiç fiyatları dikkate alınarak satılır. Bedeli de kendisine verilir. Ayrıca kendisine ta'zir cezası uygulanır.(60) Resûl-i Ekrem (sav) ihtikâr yapan kimseleri zemmetmiş ve Allahû Teâla (cc)'nın rahmetinden uzaklaştıklarını beyan buyurmuştur.(61) Sonuç olarak muhtekir (ihtikâr yapan kimse) me'lûndur, yani lanetlenmiştir.

 

 1399 B) Müşteri kızıştırıp, fiyat artırmak caiz değildir: Resûl-i Ekrem (sav)'in "Necş'i" yasakladığı nass'la sabittir. Necş; "malı almaya niyetli olmadığı halde; üçüncü şahısları isteklendirmek ve aldatmak için, fazla fiyat vermeye" verilen isimdir.(62) Resûl-i Ekrem (sav)'in: "Bir kimse, kardeşinin pazarlığı üzerine pazarlık etmesin"(63) Hadis-i Şerif-i müşteri kızıştırmanın caiz olmadığını beyan buyurmaktadır. Tüccar ile müşteri bir mal üzerinde pazarlık ederken; üçüncü bir şahsın o pazarlığa dahil olması, tahrimen mekruhtur. Ancak o pazarlık meclisi dağıldıktan sonra; anlaşma hasıl olmazsa, malı alma niyeti olan diğer kimse pazarlık edebilir. Günümüzdeki açık ve kapalı artırmalarda; bu hile alabildiğine yapılmaktadır. Şöyle ki; malı almaya niyeti olmayan bir kimse, kasden artırmaya girmekte ve belli bir ücret talep ederek satıştan çekilmektedir. Bunun kat'iyyen caiz olmayacağı açıktır.

 

 1400 C) Şehirde ikamet eden bir kimsenin; köylünün ürettiği malı yolda karşılayıp, pazara sokmadan alması ve azar azar pahalı satması caiz değildir. Resûl-i Ekrem (sav)'in: "Şehirde oturan kimse; bedevinin malını onun için satmasın"(64) buyurduğu bilinmektedir. Hanefi fûkahası: "Kıtlık zamanında; şehirde mukim olan kimsenin bedevinin malını onun adına satması, fiyat yükselmesine sebep oluyorsa mekruhtur. Zira bu fiilde, ümmete zarar söz konusudur. Normal olan dönemde; fiyat yükselmesine sebep olmayan pazarlama mekruh değildir"(65) hükmünü beyan etmiştir. İmam-ı Şafii, İmam Ahmed b. Hanbel ve İmam-ı Malik (rha) hadisin zahirini esas alarak, her halûkarda bunun caiz olmayacağına kaildirler. İbn-i Münzir: "Malları şehrin dışında karşılayarak satın almak caiz olmaz. Ebû Hanife buna katılmaz ve bunda bir sakınca görmediğini söyler.(66) hükmünü beyan etmek suretiyle, diğer mezheplerin bu hususta ittifak halinde olduklarını kaydeder.

 

 1401 D) Bir satış içerisinde, iki satış caiz olmaz: (Vadeli satış ve vade farkı) Günümüzde en çok tartışılan konulardan birisi de; bir malın "peşin" ve "vadeli" satışındaki, fiyat farkıdır. Bir mal; peşin "bin liraya" satın alınabilirken, vade süresine göre "bin ikiyüz" veya "bin beşyüz" liraya alınabilmektedir. Mal aynı olduğuna göre; fiyatın farklılışması "vade faktörüne" dayanıyor demektir. Bunu "Pazarlık sonucu malın fiyatının farklı olabileceği" tezi ile izah etmek mümkün değildir. Zira ticari piyasada bir malın "Peşin" ve "Veresiye" fiyatları; faiz oranları ve enflasyon dikkate alınarak ilan edilmektedir.(67) Şimdi konunun Darû'l İslâm'daki durumunu izaha gayret edelim. Abdullah İbn-i Ömer (ra)'den rivayet edildiğine göre Resûl-i Ekrem (sav) Hz. Attab b. Esed'i Mekke-i Mükerreme'ye vali olarak gönderirken: "- İnsanların, bir satış içerisinde iki satış yapmalarına müsaade etme, yasakla" emrini vermiştir.(68) Hanefi fûkahası: "Bir malın, peşin "şu fiyata" vadeli (veresiye) "bu fiyata" sattım" şeklindeki ifadelerle satılması caiz değildir"(69) hükmünde ittifak etmiştir. Mesela: "Şu buzdolabını peşin olursa "110.000 TL", vadeli olursa "160.000 TL." karşılığında sattım" gibi!.. Ancak müşteri bu iki fiyattan birisini, aynı mecliste kabul eder ve mesela: "Ben vadeli olarak "160.000 TL." karşılığı satın aldım" derse caiz olur mu? Yasaklamanın illetini; malın fiyatındaki cehalete bağlayan müctehidler indinde bu caizdir. Zira cehalet ortadan kalkmış, iki tarafın (icab ve kabulle) rızası sözkonusu olmuştur. Yasaklamanın illetini; vade sebebiyle malın fiyatının yükselmesine bağlayan müctehidler indinde caiz değildir. Zira Resûl-i Ekrem (sav), "Kim bir satış içerisinde, iki satış yaparsa, ona iki fiyattan az olanını almak veya faiz yemek vardır" hadisinin zahiri esastır. Çünkü bir şeyin helal veya haramlığı hususunda ihtilaf hasıl olursa, itiyaden uzak durmak (Şüpheliden kaçınmak) gerekir" hükmünü beyan etmişlerdir. Hz. Ömer (ra)'in rivayet ettiği bir Hadis-i Şerif'te: "Malum olan ribayı terkettiğiniz gibi, riba (faiz) şubesi olan işleri de terkediniz"(70) buyurulmuştur. Pazarlık etmek; hem satıcının, hem alıcının şer'i hakkıdır. Sonuç olarak ticaretle meşgul olan mü'minlerin; bir satış içerisinde iki satış yapmaktan kaçınmaları, tek fiyat söylemeleri daha uygundur. Bu sayede "şüpheden" kurtulmuş olurlar.

 

 1402 MALI SATABİLMEK İÇİN "YEMİN ETMEK" MEKRUHTUR: Resûl-i Ekrem (sav)'in:

"Yemin; malın harcanmasına, kazancın elden gitmesine (bereketinin mahvolmasına) sebebtir"(71) buyurduğu bilinmektedir. Ulema; alışverişte "sözünde sadık olduğu halde yemin etmek mekruh, yalan yere yemin etmek ise tahrimen mekruhtur" hükmünü beyan etmiştir Hz.Abdullah b.Evfa (ra)'dan rivayet edildiğine göre, Resul-i Ekrem(sav) 'in döneminde; bir  kimse yalan yere yemin ederek, mal elde etmeye gayret sarfetmiş ve bunun üzerine şu Ayet-i Kerime nazil buyurulmuştur.(72) "Hakikat; Allah'a olan ahidlerine ve yeminlerine bedel az bir bahayı (hasis ve menfaati) satın alanlar (yok mu?) işte onlar için ahirette hiçbir nasib yoktur. Allah, kıyamet günü onlarla konuşmaz, onların yüzüne bakmaz, onları temize çıkarmaz. Onlar için pek açıklı bir azab vardır."(73)

 

 1403 BORÇ HUSUSUNDA TİTİZLİK GEREKİR:  Peygamber Efendimiz'in (sav): "Allah'ım!.. Borç yükünden ve insanların baskısı altında ezilmekten sana sığınırım" şeklinde sık sık dua etmesi, Sahabe-i Kiram'ın dikkatini çekmiştir. Bir fırsatını bulup: "- Ya Resûlullah, sık sık borçtan Allah'a sığınıyorsun, sebebi nedir?" sualini tevcih ederler. Bunun üzerine Resûl-i Ekrem (sav): "İnsan borçlandığında; söyleyince yalan söyler, söz verince yerine getiremez"(74) buyurmak suretiyle itidali aşmamalarını ve fazla borçlanmamalarını tavsiye etmiştir. Alacaklı olan mü'minin; borçlu olan kardeşine karşı, suhûlet ve yumuşaklık göstermesi, muhakkak ki büyük bir fazilettir. Ancak borçlunun da, ödeme imkânı varken ve ahid yapmışken (senetleşmişken) ödememesi haramdır.

 

 1404 ÖLÇÜ VE TARTIDA HİLE YAPMAK BÜYÜK BİR CİNAYETTİR:  Kur'an-ı Kerim'de: "Ölçekte ve tartıda hileye sapanların vay haline!.. Ki onlar, insanlardan ölçekle aldıkları zaman (haklarını) tastamam alanlar, onlara (insanlara) ölçekle yahud tartı ile verdikleri zaman ise eksiltenlerdir. Sahiden onlar (öldükten sonra) diriltileceklerini sanmıyorlar mı?"(75) hükmü beyan buyurulmuştur. Müfessirler; bu Ayet-i Kerime'de geçen "Tatfif" kelimesini; "çok cüz'i bir hile yapmak" şeklinde izah etmişlerdir. İbn-i Abbas (ra) Medine'de böyle bir ahlakın yaygın olduğunu ve bu sûre ile mahiyetin vahametinin izah edildiğini zikretmektedir.(76) Resûl-i Ekrem (sav): "Geçmiş ümmetlerin helâkine sebeb olan günahlardan birisinin de; hileli ölçüp-tartmaları olduğunu" beyan buyurmuştur.(77) Ticaretle uğraşan mü'minlerin; ölçü ve tartı konusunda çok hassas olmaları farzdır.

 

 1405 SATIŞI BOZMADA (İKALEDE) KOLAYLIK GÖSTERİLMELİDİR: Müşteri aldığı malı; herhangi bir sebeble iade etmek isteyebilir. Bu durumda karşımıza "İkale" kavramı çıkar. İkale'nin lûgat manası; düşürmek ve ortadan kaldırmaktır.(78) İslâmi ıstılâhta; alıcı ve satıcının karşılıklı rızası ile satışı kaldırmak, yani bozmaktır.(79) Hanefi fûkahası: "Satışı bozmak (ikale); hem tüccar için, hem müşteri için caizdir. Ancak ilk ödenen bedelin misliyle (aynısıyla) olması esastır. Eğer daha fazlası veya daha azı şart koşulursa, bu şart batıldır. Mal, ilk bedeline mukabil olmak üzere geri çevrilir. Semen'in (Malın bedelinin) helak olması; satışın bozulmasına engel teşkil etmez. İkale; bu durumda da, sahihtir. Fakat satılan mal helak olmuşsa, satışın bozulması (ikale) sahih olmaz"(80) hükmünde ittifak etmiştir. Resûl-i Ekrem (sav)'in: "Satışı bozmak isteyen mü'mine kolaylık gösteren kimseyi, Allahû Teâla (cc), sürçüp, düşmekten muhafaza eder"(81) müjdesi sarihtir. Ticaretle uğraşan mü'minler; mümkün mertebe kardeşlerinin herhangi bir sebeble aldıkları malı iade etme arzularını geri çevirmemelidirler.

 

 1406 "Alışverişte dikkat edilecek hususlar" başlığı altında; kısaca beyana çalıştığımız hükümlerle amel etmek güç değildir. Ancak "Dünyevi hırs" sebebiyle birçok kimse, dikkatsizlik göstermektedir. Resûl-i Ekrem (sav)'in: "Tacirler (Ticaretle meşgul olanlar) kıyamet günü facirler (günahkârlar) olarak diriltirler; ancak Allahû Teâla (cc)'dan korkan, iyilik ve doğruluktan ayrılmayanlar müstesnadır"(82) buyurduğu bilinmektedir. Ticaretle uğraşan mü'minler; İslâmi hükümleri öğrenmek ve bildikleriyle amel etmek hususunda titiz olmak mecburiyetindedirler. Şimdi öncelikle ticaretle uğraşan kimseleri; daha sonra da bütün mü'minleri, yakından ilgilendiren "Riba" (Faiz) konusuna geçelim.



 (51) İmam-ı Malik-El Muvatta-İst: 1401 Çağrı Yay. C: 2, Sh: 846 K. Eşribe: 5.

 (52) Şeyh Abdülgani El Meydani-El Lübab fi Şerhi'l Kitab-Beyrut: 1400 C: 2, Sh: 24, Ayrıca İbn-i Abidin-Reddü'l Muhtar Ale'd Dürri'l Muhtar-İst: 1984 C: 10 Sh: 301-302, Şeyh Muhammed İbn-i Süleyman-Mecmuaû'l Enhur (Şerhû Damad) İst: 1316 Mtb. Amire Tb. Ofset: Beyrut: ty C: 2, Sh: 53, Molla Hüsrev-Dürerû'l Hükkam fi şerhi Gureri'l ahkam-İst: 1307 C: 2, Sh: 168-169.

 (53) El Beyhaki-Es Sünenû'l Kübra-Haydarabat: 1344-1346 C: 5, Sh: 336.

 (54) Sünen-i Tirmizi-İst: 1401 Çağrı Yay. C: 3, Sh: 605-606 K. Büyû: 73 Had. No: 1314.

 

 (55) Şeyh Muhammed İbn-i Süleyman-Mecmuaû'l Enhûr fi şerhi mülteka el ebhur (Şerhû Damad) İst: 1316 Bask ofset, Beyrut: ty. C: 2, Sh: 548-549. Ayrıca Molla Hüsrev Dürerû'l Hükkam fi şerhi Gureri'l Ahkam-ist: 1307 C: 1, Sh: 322.

 (56) İmam Ahmed b. Hanbel-El Müsned-İst: 1401 C: 5, Sh: 27-50.

 (57) İmam-ı Kasani-El Bedaiû's Senai-Beyrut: 1974 C: 5, Sh: 129. Ayrıca İbn-i Hümam-El Fethû'l Kadir-Beyrut: 1318 C: 8, Sh: 126.

 (58) İmam-ı Merginani-El Hidaye şerhû Bidayetü'l mebtedi-Kahire: 1965, C: 4, Sh: 92. Ayrıca İmam-ı Kasani-A.g.e. C: 5, Sh: 129, Sünen-i İbn-i Mace-İst: 1401 Çağrı Yay. C: 2, Sh: 728 K. Ticaret: 6 Had. No: 2153.

 

 (59) İmam-ı Kasani-A.g.e. C: 5, Sh: 129. Ayrıca El Mavsili-El İhtiyar fi'talili'l Muhtar-ist: 1979 C: 4, Sh: 160-161.

 (60) Şeyh Abdülgani El Meydani-El Lübab fi şerhi'l Kitab-Beyrut: 1400 C: 4, Sh: 167. Ayrıca İmam-ı Merginani-A.g.e. C: 4, Sh: 93, İbn-i Hümam-A.g.e. C: 8, Sh: 127.

 (61) Geniş bilgi için / İmam-ı Kasani-El Bedaiû's Senai-Beyrut: 1974 C: 5, Sh: 129. Ayrıca İmam-ı Merginani-El Hidaye şerhû Bidayetü'l Mübtedi-Kahire: 1965 C: 4, Sh: 93, İmam Ahmed b. Hanbel-El Müsned-İst: 1401 Çağrı Yay. C: 2, Sh: 33.

 (62) İbn-i Hümam-Fethû'l Kadir-Beyrut: 1316 C: 5, Sh: 239. Ayrıca Şeyh Abdülgani El Meydani-El Meydani-El Lübab fi şerhi'l Kitab-Beyrut: 1400 C: 2, Sh: 20-30, İbn-i Abidin-Reddü'l Muhtar Ale'de Dürri'l Muhtar-İst: 1984 C: 10, Sh: 435.

 (63) Molla Hüsrev-Dürerû'l Hükkam fi şerhi Gureri'l Ahkam-İst: 1307 C: 2, Sh: 177. Ayrıca Sahih-i Buhari-İst: 1401 Çağrı Yay. C: 3, Sh: 24 K. Büyû: 58.

 

 (64) İbn-i Hümam-A.g.e. C: 5, Sh: 240. Ayrıca Molla Hüsrev-A.g.e. C: 2, Sh: 178. İmam-ı Merginani-A.g.e. C: 3, Sh: 53.

 (65) Molla Hüsrev-A.g.e. C: 2, Sh: 178. Ayrıca İbn-i Abidin-A.g.e. C: 10, Sh: 436-437. İbn-i Hümam-A.g.e. C: 5, Sh: 240-241.

 (66) İbn-i Münzir-Kitabû'l İcma-Ank: 1983 Sh: 65.

 (67) Günümüzde birçok müellif; vadeli satıştaki vade farkını pazarlıkla izah ederek, fetva vermektedir. Esasen ticaretle uğraşan birçok mü'min: "Peşin ve vadeli satış arasında fark olmazsa biz ayakta duramayız. Vadeli satışları takip için, ayrıca eleman görevlendiriyoruz" diyerek, içinde bulundukları durumu izaha gayret ediyorlar. Paranın değerinin sürekli düşmesini de; ayrı bir delil şeklinde ele almaktadırlar. Darû'l İslâm'da para; "itimad senedi" değil, bizzat maldır. Esasen şer'an satışın: "Malın, mal ile mübadelesidir" şeklinde tarif edilmesinin sebebi de budur. Para, altın, gümüş veya bunların yerine kaim olacak nakit (kaime) dir. Günümüzde de kullanılan T.C. parası ise; belli bir mal karşılığında basılmamakta, "İtimad senedi" mahiyetini korumaktadır. Emisyon (fazla para basmak) ise; değerini değiştirmektedir. Bu değişiklik; bazen çok kısa sürede olmaktadır, cehalet süreklidir.

 (68) İmam-ı Serahsi-El Mebsut-Beyrut: ty. C: 14, Sh: 36.

 (69) İmam-ı Kasani-El Bedaiû's Senai-Beyrut: 1974 C: 5, Sh: 158 vd. Ayrıca Şeyh Nizamüdinni ve Heyet-El Feteva-ı Hindiyye-Beyrut: 1400 C: 3, Sh: 136, İmam-ı Serahsi-A.g.e. C: 14, Sh: 36. Feteva-ı Bezzaziye-C: 4, Sh: 431.

 (70) İmam Ebû Bekir El Cessas-El Ahkamû'l Kur'an-Beyrut: 1335 C: 1, Sh: 465. (Not: İbn-i Abidin "Mecmuati'r Resail" isimli eserinde bu hadisi zikretmekte ve "-İki satıştan maksat, söylediği iki fiyattan az olanını kabul ederse mesele yoktur. Çok olanı kabul ederse faiz yemiş olur" demektedir.)

 

 (71) Sahih-i Müslim-İst: 1401 Çağrı Yay. C: 2, Sh: 1228 K. Müsakat: 27 Had. No: 131 (1606).

 (72) Sahih-i Buhari-İst: 1401 Çağrı Yay. C: 3, Sh: 12 K. Büyû: 27 (Not: Bu Ayet-i kerimenin, sebeb-i nüzûlü hususunda birkaç rivayet daha mevcuddur. Geniş bilgi için/İbn-i Kesir-Tefsirû'l Kur'an'il Azim-Beyrud: 1969 C: 1, Sh: 375-376.

 (73) Al-i İmran Sûresi: 77.

 (74) Sahih-i Müsilm-İst: 1401 C: 1, Sh: 412 K. Mesacid: 25 Had. No: 129 (589). Ayrıca Sahih-i Buhari-İst: 1401 C: 1, Sh: 202 K. Ezan: 149.

 

 (75) Et Tahfif (Mutaffifin) Sûresi: 1-4.

 (76) Mecmuatu't Tefasir-İst: 1979 C: 6 Sh: 470-471. Ayrıca İbn-i Kesir-Tefsirû'l Kur'an'il Azim-Beyrut: 1968 C: 4, Sh: 483-484.

 (77) Sünen-i Tirmizi-İst: 1401 Çağrı Yay. C: 3, Sh: 521 K. Büyû: 9 Had. No: 1217.

 (78) Molla Hüsrev-Dürerû'l Hükkam fi şerhi Gureri'l Ahkam-İst: 1307 C: 2, Sh: 178. Ayrıca Şeyh Abdülgani El Meydani-El lübab fi şerhi'l Kitab-Beyrut: 1400 C: 2, Sh: 31.

 (79) İmam-ı Merginani-El Hidaye Şerhû Bidayetü'l Mübtedi-Kahire: 1965 C: 3, Sh: 54.

 

 (80) Şeyh Nizamüddin ve heyet-el Feteva-ı Hindiyye-Beyrut: 1400 C: 3, Sh: 156-157. Ayrıca İmam-ı Merginani-A.g.e. C: 3, Sh: 54-55, Şeyh Abdülgani El Meydani-A.g.e. C: 2, Sh: 31-32, İbn-i Hümam-Fethû'l Kadir-Beyrut: 1316 C: 5, Sh: 246 vd.

 (81) Sünen-i Ebû Davud-İst: 1401 Çağrı Yay. C: 3, Sh: 738 K. Büyû: 54 Had. No: 3460.

 (82) Sünen-i İbn-i Mace-İst: 1401 C: 2, Sh: 726 Had. No: 2146. Ayrıca Sünen-i Tirmizi-İst: 1401 C: 3, Sh: 515-516 Had. No: 1210.