Eseri tahkik edenin önsözü

Eseri Tahkik Edenin Önsözü

Hamd, âlemlerin Rabbinedir. Salât ve selam Peygamberlerin efendisi ve Sonuncusu Muhammed'e, onun ehl-i beytine, bütün sahabilerine ve kıyamete kadar en güzel şekilde onun yolunda gidenleredir.
Ben bu mübarek kitabın mukaddimesine güzel bir takdim yazısı yazmayı arzu ettim. Fakat bu muazzam çalışmanın büyüklüğü karşısında kendimi buna yeterli görmedim ve kendi kendime dedim ki: Ben kim oluyorum ki, usûl ilminin bu dev eserine, bid'atçilerin her devirde korkmaları gereken bu en güçlü silaha ve İslam şeriatının diğer dallarındaki bu muazzam çalışmaya mukaddime yazma cüretini kendimde görüyorum!
Hangi mukaddime bu kitaba lâyıktır!
Hangi üstat Şâtıbî'nin kitabının hakkını verebilir!
Ve hangi yüzücü el-İ'tisâm denizinin derinliklerine dalabilir!
Bu kitabın önünde uzun bir süre bekledim; bir adım ilerliyor, bir adım geri çekiliyordum. Müellifin mukaddimesini tekrar tekrar okuyordum. Önce bir bölümü inceliyor ve bir sofranın yemeğini yemek arzusunda olup da onu kaçırmaktan korkan ve büyüklerin yemeklerini bitirmelerini bekleyen, sonra ürkerek sofraya doğru ilerleyen davetsiz misafir gibi ona tekrar dönüyordum.
Kitabın sayfalarını çevirdikçe ve okudukça beni bir sevinç ve coşku kaplıyor, bu coşku beni kitabı tekrar tekrar karıştırmaya ve okumaya doğru çekiyordu. Lisan-ı hâl ile müellife seslenerek şu şiiri söylüyordum:
Bize Numan 'ı anlat tekrar tekrar
Onu anlamak misktir, yayılır kokusu hep andıkça.
Onun ayrıntılı açıklamalarını ve delillere dayalı izahlarını dikkatlice inceledikçe aklıma hep şu beyit geliyordu:
Sen bize onları anlattın ve hüznümüzü artır din.
Ey Sa'd, haydi durma daha da anlat.
Kitabı çok okuyan ve içindekileri fazlasıyla müzakere edip inceleyen kimse kesinlikle ona doymaz, istekle ve gönül hoşluğuyla ona sürekli ve daha fazla vakit sarf eder. Vaktinin bir kısmını öğrenmeye, diğerini anlamaya, üçüncüsünü ise, uygulamaya, tebliğe ve Hz. Muhammed'in sünnetini diriltme uğrunda üzerine düşen görevi yerine getirmeye ayırır.
Bir kitaba mukaddime yazmak önemli ve zor bir iştir. Hele böyle bir kitab için bir mukaddime nasıl yazılır!
Nihayet Allah Teâlâ, bana müellifin kendi mukaddimesini kitaba mukaddime yapmam için yol gösterdi. Çünkü o, her şeyden önce kitabın müellifidir. İkincisi o, evin sahibidir; içindekileri en iyi o bilir, mukaddimeyi yazdığında telif ettiği eseri hangi gaye ile kaleme aldığını da açıklamıştır. Üçüncüsü hakikati ortaya koymanın olgunluklarından birisi de bu büyük çalışmanın önünde aciz kaldığımızı itiraf ve kabul etmemizdir. Müellif bu büyük çalışmada hakikatin yüzündeki perdeyi açtı, nebevi i’cazın delillerini beyan etti ve Allah Teala'nın her zaman bu ümmete dinini canlandıracak mücedditler göndereceğine işaret etti.
Ben içinde yaşadığımız zamanın da bu kitabın konusuna çok uygun bir zaman olduğuna inanıyorum. Çünkü İslam diyarının her bölgesinde Bidatlerin yayıldığı, diyanetin bozulduğu ve sünnetlerin tahrip edildiği gayet açıktır; dinden, akıldan, güvenilirlikten veya ilimden kendisinde bir nebze eser bulunan herkes bunun bilincindedir. Dikkat çekilmesi ve işaret edilmesi gerekli ilginç bir durum da şudur: Haberleşme vasıtaları, ulaşım kolaylığı ve rahat yolculuklar, bazı iyilik faktörlerinin ve faaliyetlerinin yayılmasına yardım ettiği gibi, Bidatlerin ve dini bozucu unsurların yayılmasına da yardımcı olmaktadır.
Sünneti ihya etme ve bid'atleri yok etme işi İslam diyarının her köşesindeki bütün ilim adamlarının üzerine vaciptir. Ta ki sünnet layık olduğu yere yeniden yerleştirilsin, İslamın ve müslümanların semasında onun sancağı dalgalansın.
Her ne kadar kendi nefsimdeki ve kardeşilerimdeki eksiklikleri giderecek bir çalışmayı ortaya çıkarmadaki ilmî birikimim fazla değilse de bu çalışmaya bir katkıda bulunmayı kendim için şerî bir görev bildim. Umarım ki Allah Teâlâ bizi kusurlarımızdan himaye eder ve bize hem dünyada hem de ahirette yararlanacağımız şeyleri gösterir.
Kitabı başından itibaren şu şekilde ele aldım;
1. Daha önceki araştırmacıların ve sarihlerin de âdeti oluduğu üzere müellifi ve eserini tanıtarak işe başladım.
2. Kitabın bablarına, yan başlıklar ve satır aralarındaki inceliklere işaret etmek üzere fasıllar koydum.
3. Hadislerin ve rivayet edilen diğer sözlerin tahrîcine, kaynaklarına nisbetine ve ta'lîkine riayet ettim. Alimlerin sahihliğine hükmettiklerini belirttim. Hüküm belirtmediklerinde ise aklıma yatan hükmü bulup çıkarmak için bütün gücümü sarf ettim. Eğer gerçek benim dediğim gibi ise bu benim çabamın bir sonucu değil, Allah'ın bir lütfudur. Eğer benim dediğim gibi değilse Allah'tan af ve mağfiret diliyorum. Kardeşlerimden de beni güçleri yettiğince hayra yöneltmelerini istiyorum.
4. Ayetlerin mushaftaki yerlerine işaret ettim.
5. Özellikle usûl ilimleriyle ilgili olup da ilim yolcularının anlamakta güçlük çekebilecekleri bazı kavramların anlamlarını açıklamaya çalıştım ve müracaat ettiğim kaynakları zikrettim.
6. Arapça kelime ve terkiplerden dil yönüyle şerhe muhtaç olduklarını zannettiklerimi tam bir dikkatlilikle, fazla uzatmadan ve çok da kısa tutmadan şerh ettim.
7. Zaman zaman günümüzdeki ve müellifin dönemindeki Bid'atlara da dipnotta işaret ettim.
8. Müellifin kitabında zikrettiği âlimlerin biyografilerini gücümün yettiğince ve elimdeki kaynakların imkan tanıdığı ölçüde vermeye çalıştım.
9. Bazı öğrencilerimin de yardımıyla kitap için genel fihristler hazırladım. Kitabı okuyan herkesin bunlardan yararlanmasını Allah'dan niyaz ediyorum.
Biraz önce söylediklerimi tekrar ediyorum: Bu yüce sarayın önünde ben âciz bir kişi olarak duruyorum. Allah Teala'dan yüce habîbinin sancağının yükselmesi, her mekanda ve zamanda dalgalanması, iyiliklerinin yayılması ve bereketlerinin genişlemesi için beni bu meydanda daha fazla çalışmaya muvaffak kılmasını diliyorum.
Güvenilirliği sebebiyle çalışmamızda Mısır'da basılan Şeyh Muhammed Reşid Rıza nüshasına dayandık. Allah rahmet eylesin, kendisinin yaptığı tashihlerden çok yararlandık.[15]

[15] İmam Şatıbi, el-İ’tisam Kitap Dünyası Yayınları: 1/15-16.
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın