|
Konu Başlığı: Dini tönden haramın kısımları Gönderen: ღAşkullahღ üzerinde 01 Haziran 2011, 16:47:32 Fasıl Dini Yönden Haram’ın Kısımları Haram kılınan şey şeriatta küçük günah ve büyük günah kısımlarına ayırıhr. Fıkıh Usulünde açıklandığı üzere böyledir. Haram olan bid'atlar da böyledir. Daha önce geçtiği gibi bid'atların çeşitli derecelerde olduğu akıl yürütme yolu ile bilinince küçük günah ve büyük günah kısımlarına ayrılır. Böyle bir anlayış, günahların büyük ve küçük çeşitleri olma esasına dayanır. Âlimler bu iki kısım arasındaki farkı belirleme hususunda ihtilaf etmişlerdir. Bu konuda onların söylediklerinin tamamını burada tam manası ile ele almak olası değildir. Bu sebeple detaylara girmiyoruz. Bu maksadı ifade emeye en yakın şey, bizim "Muvafakat" isimli eserimizde geçmiştir. Orada geçtiği üzere büyük günah her dinde geçerli olan zaruriyyâtı ihlal durumuna bağlıdır. Zaruriyyât ki din, can, nesil, akıl ve maldan ibaret olan beş şeyin muhafazasıdır. Nas olarak bildirilenlerin hepsi zaruriyyât ile ilgilidir. Hakkında nas olmayanlar da akıl yürütme yoluyla zaruriyyât ile ilgilendirilir. İşte bu ölçü günahın/bid'atın büyük mü küçük mü olduğunun belirlenmesi hususunda âlimlerin söylediği ve söylemeyip de bu manaya gelen tüm dağınık sözlerini toplayan bir ölçüdür. Bid'atın büyük günah kısmı için de aynı şeyi söyleriz: Bid'atlardan bu zarûriyyattan birisini ihlâl eden bid'at, büyük günahtır. Zaruriyattan birini ihlâl etmeyeni ise küçük günah durumundadır. Yine ilgili bölümün başlarında bunun örnekleri geçmişti. O kitapta işaret edildiği üzere büyük günahlar güzel bir şekilde sayı altına alınabildiği gibi bid'atların büyük günah durumunda olanlarının sayısı belirlenebilir. Bu durumda bid'at, işleyenlere göre meselede içinden çıkılması zor, büyük bir problem ortaya çıkıyor. Bu problem, bid'atların küçük günah durumunda olanlarını belirleyebilmektir. Bu, şuradan kaynaklanıyor: Bid'atların hepsi ya asıl veya fer'i ilgilendiren bir alanda dinin ihlal edilmesi ile ilgilidir. Çünkü bid'atlar, meşru olan bir şeye ya fazlalık veya bir eksiklik yahut bir değişiklik getirmek suretiyle meydana gelmektedir. Bid'atın âdetlere de girdiğini söylersek, onun sadece ibadetlere mahsus olmadığını görürüz. Bil'akis bid'at, hepsinde yasaklanmalıdır. Hem ibadet, hem adetlerdeki bid'atlarla din ihlâl edildiğine göre, bununla zarurıyyat'ın ilk maddesi ihlal edilimış oluyor demektir. Hadiste her bid'atın dalâlet, olduğu sabit olmuştur. Gene hadiste (itikadı) mezhepler hakkında "Bir tanesi dışında onların hepsi cehennemdedir." buyurulmuştur. Bu ifade de (ayırım yapılmaksızın) hepsi ile ilgili bir ceza uyarışıdır. Bid'atın dinde meydana getirdiği ihlâllerin mertebeleri farklı ise de böyle olması onu büyük günah olmaktan çıkarmaz. Nitekim (dinin üzerine kurulduğu) beş temel, dinin rükünleri durumundadır. Bunlar tertip itibariyle farklıdır. Kelime-i şehadetle ilgili bir ihlâl, namaz konusundaki ihlâl gibi değildir. Aynı husus zekât, namaz, oruç ve diğer konularda da geçerlidir. Bunlardan her birinde meydana gelecek bir ihlâl, diğerlerin deki gibi değildir. Bunların hepsi büyük günah durumunda bid'atür. Sonuç itibariyle kanaatler her bid'atın büyük günah olma noktasında odaklaşmıştır.[51] [51] İmam Şatıbi, el-İ’tisam Kitap Dünyası Yayınları: 2/75-76. |