Birinci vecih

Birinci Vecih:

Kendisine uyulan kimsenin müctehid olması halinde onun hata edip etmediğini anlamak için onun ictihad yaptığı alana, yani şeriata müracaat edilir.

İkinci Vecih: Kendisine uyulan kimse bazı âlimleri taklid eden biri olur. Nitekim son devir âlimlerinin durumu böyledir. Onlar kendilerinden önceki âlimlerin görüşlerini kitaplarından aktararak veya onların mezhebini öğrenerek onları taklid ederler. Bunların doğru veya hatalı olduklarını belirlemek için kendilerinden aktardıkları kimselere uygun olup olmadıklarına veya aktardıklarının doğruluğuna bakılır. Çünkü bu kısımdaki kimseler kendilerine sunulanı taklid ederler. Bunlara, hüküm çıkarmak için ietihad etmek caiz olmaz. Çünkü ictihad derecesine ulaşmamışlardır. Bu dereceye ulaşmakta kusurlu olan kimsenin dinde ictihad etmesi sahih olmaz.
Böyle bir kimsenin ictihad ettiği varsayılırsa, vardığı sonuç doğru da olsa, yanlış da olsa günahkârdır. Çünkü ictihad (ona ehil olandan) başka bir kimseden meydana gelmiştir. İctihad derecesine gösterilmesi gereken saygıyı ihlâl etmiştir. Hata etmiş ise, buolağandır. Şayet doğru sonuca ulaşmış ise, bunu bilmeden yapmıştır. Diğer avamdan olanlara -Allah'ın hükmünde kafadan atarak ictihad etseler- uymak sahih olmadığı gibi, bunlara dahi uymak sahih değildir. Böyle bir içtihadın geçerli olmadığı hususunda ihtilaf yoktur. Avamdan olan birine muhalefet etmek yok hükmündedir. Fakat avamdan olan biri âlim kimseye muhalefet ederse hata etmiş ve günaha girmiş olur. Bu duruma göre müctehid olmayan birinin -güya bir meselede yaptığı ictihad hususunda taklid edilmesi nasıl sahih olur?
Delile aldırmayıp birtakım adamlara itimad etmek suretiyle pek çok kimsenin ayağı kaymıştır. Bunlar bu sebeple sahabe ve tabiun'un yolundan çıkıp, kendi arzularına uyarak doğru yoldan sapmışlardır.
Bu sapmalar (ın sebepleri) hususunda on örnek zikredeceğiz
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın