Sulh bedeli olacak olan malın vasfı

Sulh Bedeli Olacak Olan Malın Vasfı:

Nikâhda mehir olması münasip olan her şeyin amden adam öldürmelerde sulh bedeli olması uygundur. Mehir olmaya uygun olmayan şeylerin sulh bedeli olmaları uygun olmaz. Çünkü nikâh ve sulhde mal, maldan başka bir şeyle mübadele edilmektedir. Domuz veya şarap üzerine sulh yapılırsa, kısas sakıt olur ve hiç bir şey de gerekmez. Çünkü mal sulhun zaruretlerinden değildir. Burada söylenen bedel lağvolur, geride sadece afv kalır.

Hatâen adam öldürmede domuz veya şarap üzerine sulh yapılırsa, diyet vermek gerekir. Çünkü verilmesi asıl gerekli olan diyettir. Diyetin bedeli olan domuz ve şarap lağvolunca, asıl olan diyete dönülür. Nitekim nikâhda mehr-i müsemma fasid olunca, mehr-i misile dönülür. Çünkü asıl gerek mehr-i misildir. Başka mehir belirtilmedikçe, nikâh akdi mehr-i misilden kopmaz. Başka bir mehir beliritilmez veya belirtilir de fasid olursa, mehr-i misile dönülür. Amden işlenen cinayetlerde ise, böyle bir hüküm söz konusu değildir.

Katil maktulün velisiyle, o veli kendi üzerinde bulunan ve kendi hakkı olan bir kan dâvası karşılığında sulh olup anlaşırsa, bu tıpkı hul1 akdinde olduğu gibi caiz olur. [6]

Sulh Bedeli Olarak Kadının Erkekle Evlenmesi:

Bir kadın bir erkeğin elini keser de kendisiyle evlenmek üzere o erkekle sulh olup anlaşırsa ve erkeğin eli de iyileşirse caiz olur. Çünkü bu durumda erkek yaralama diyeti karşılığında o kadınla sulh yapmıştır ve bu diyet de düşmüştür. Koca bundan dolayı ölüp kadın hayatta kalırsa; kadın mebn-i misili hakeder. Ama üç sene zarfında da kocası için diyet ödemesi gerekir. Çünkü kocanın öldürülme sebebiyle hakkı ortaya çıkmıştır ve mehr-i müsemma da sahih olmaz.

Bir köle karşılığında sulh yapılır da sonra biri çıkıp o kölenin kendisine âit olduğunu iddia ederse, sulh olması için o kölenin kendisine verildiği şahıs, o kölenin kıymetini kendisiyle sulh yapan o şahısdan alır. Bu, cinayetin amden işlenmiş olması durumunda geçerli olan bir hükümdür. Ama öldürme fiili hatâen işlenmişse, o zaman kölenin kıymetini değil de, diyeti alır ki, bunun şekli bilinmektedir.

Sulh olması için kendisine köle verilen davacı o kölede az bir kusur görürse ve cinayet de hatâen işlenmişse, köleyi geri verir. Ama cinayeti amden işlemişse, az bir kusur sebebiyle köleyi geri veremez. Büyük kusur sebebiyle geri verebilir ve kıymetini davacıdan alır. Çünkü hatâen işlenen cinayetlerde yapılan sulh mal karşılığında yapıldığı için fesih ihtimali vardır. Amden işlenen cinayetlerde ise, kısasın yerine yapıldığı için, sulhun feshedilme ihtimali yoktur. Artık kısas sakıt olduğu için onu tatbik imkânı kalmaz. Dolayısıyla nikâh ve hul'da olduğu gibi bedelin (kölenin) kıymetini davacıdan alır. [7]

[6] Abdullah b. Mahmûd b. Mevdûd el- Mavsılî, El-İhtiyar Li-Ta'lîlî'l-Muhtar, Ümit Yayınları: 2/306.

[7] Abdullah b. Mahmûd b. Mevdûd el- Mavsılî, El-İhtiyar Li-Ta'lîlî'l-Muhtar, Ümit Yayınları: 2/306-307.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın