Seferîlik müddetinin onbeş günle kayıtlanmasına gelince; bu hüküm İbn. Abbas (ra) dan ve İbn. Ömer (ra) den nakledilmiştir. Bu hüküm tartışmasız olarak böyle bilinir. Çünkü seferîlikde az da olsa bekleme durumları mutlaka görülür. Kadınların temizlik müddetini de nazar-ı itibara alarak onbeş günlük müddeti çok bir fasıla saydık. Çünkü bu müddetin namazın farziyeti ve yükümlülüğünün kalkması hususunda tesiri vardır.

Bundan dolayı onbeş günden az kalmaya niyyet edip, orada kalması uzayıp, onbeş günü aşsa da; o kimsenin yolculuğu devam eder: Zira rivayete göre Hz. Peygamber (sas) Tebük'de yirmi gece kalmış ve bu müddet zarfında namazlarını kısaltarak kılmıştı. [167] ou Enes (ra) den rivayet; Hz. Peygamber (sas) ashabı Sus'da dokuz ay kalmışlar ve bu müddet zarfında namazlarını kısaltarak kılmışlardı.

Asker, köle ve zevce gibi başkasına uymaya mecbur olanlar itaat etmeleri gereken kimsenin yolcu olmasıyla yolcu olur; onun mukim olmasıyla da mukim olurlar: Çünkü bunların âmirlerine muhalefet etmelerine imkân yoktur.

Seferi bir kimse ikamete niyyet etmekle mukim olur: Bunu açıklamıştık.

Fakat asker düşman yurduna girer veya bir yeri kuşatırsa, orada ikamete niyyet etmekle seferi olmakdan çıkamaz: Askerlerin ikametleri kendi seçeneklerine bağlı değildir. Çünkü askerler bir harekâtta ikamete niyyet eder de, sonra mağlubiyete uğrarlarsa, oradan ayrılıp giderler. Bu sebeple oradaki ikamete niyyetleri sahih olmaz.

Kürt ve Türkmenler gibi göçebelerin sahra ve mer'a gibi bir arazide ikamete niyyetleri sahihdir: Çünkü âdete göre orası onların ikametgâhlarıdır. Şehir ve köyler nasıl kendi ahalileri için ikametgâh iseler, buralar da göçebeler için ikâmetgâhdır.

Bir kimse iki ayrı yerde ikamete niyyet ederse, bu sahih olmaz: İki ayrı ikametin sahih olacağını söylersek, daha fazla yerde ikametin de sahih olduğunu söylememiz gerekir ki; bu imkânsızdır.

Ancak hangisinde geceleyecekse, oradaki ikamet sahih olur: Çünkü gecenin geçirildiği yer ikamet yeridir. Görmez misin ki; bir esnaf gündüzleyin dükkânda durur ama evinin bulunduğu mahallenin sakini sayılır.

Bir namazın kısa veya tam kılınmasında muteber olan husus vaktin sonudur: Çünkü namazın vücubu, vaktin sonuna taalluk eder. Öyle ki; bir kimse vaktin sonunda yolculuğa çıkarsa, o vaktin namazını eğer  kalmamışsa  kısaltarak  kılar.   Seferî   bir kimse vaktin sonunda yolculuğu sona erip mukim olursa, o vaktin namazını eğer kalmamışsa tam kılar.

Seferî kimse vaktinin dışındaki bir namazda mukime uymaz: Çünkü ikisinin de farzları kendi durumlarına göre kesinlik kazanmıştır.

Eğer seferî vakit içinde mukime uyarsa, namazını tanı olarak kılar: Çünkü kendisi mukim olan imama tabi olmayı kabullenmiştir. Hz. Peygamber (sas) şöyle buyurmuştur:   

“İmam ancak kendisine uyulması için imam  olmuştur. Öyle ise imamlarınıza muhalefet etmeyin.” [168] Seferinin imama uyması demek, namazını dört rek'at olarak kılmasıdır.

Seferî olan mukim olana imamlık yaptığında iki rek'atte selâm verir: Çünkü kendisinin farzı tamamlanmıştır.

Ve mukim olan kimse bu durumda namazını dört rek'at kılarak tamamlar: Çünkü namazını tamamlama mükellefiyeti üzerinde halen durmakdadır. Seferî imamın kendisine uyarak namaz kılmakda olan mukim, cemaate; siz namazınızı tamamlayın; biz seferî bir kavmiz, demesi müstehab olur. Çünkü Hz. Peygamber (sas) in böyle buyurduğu nakledilir.

Âsi olanla (İmam Şafiî) muti olan seferîlik ruhsatında birbirlerine müsavidirler: Zira bu konudaki nasslar mutlaktırlar. Âsi ve muti ayırımı yapmamaktadırlar. Meselâ şu âyet ve hadîslerde böyle bir ayırıma gidilmemiştir;

“Sizden her kim hasta yahut yolcu olursa.” [169]

“Eğer (herhangi bir şeyden) korkarsanız (namazlarınızı) yürüyerek yahut binmiş olarak (kılın). [170]

“Eğer hasta olur veya bir yolculuk üzerinde bulunursanız; yahut sizden biriniz ayak yolundan gelirse, yahut kadınlara dokunup da (bu hallerde) su bulamamışsanız, o zaman temiz bir toprakla) teyemmüm edin,” [171]

 Hz. Peygamber (sas) de şöyle  buyurmuştur:   

“Seferi mestine üç gün üç gece müddetle mesh eder.” [172] Ayırım yapmaksızın seferîlik ruhsatı her yolcuya tanınmıştır. Mübah bir maksatla yolculuğa başlayan, ama daha sonra bir mâsiyete niyyet eden kimse de seferidir ve seferilere tanınan ruhsatlardan yararlanır.

Pekâlâ, şu âyete ne denilecek;

“(Her kim bu (haram) şeylerden yemeğe mecbur kalırsa), başkasının hakkına saldırmadan ve haddi aşmadan (bir miktar yemesinde günah yoktur.)” [173] Yani bunları yerken lezzet almak için yemez ve zaruret miktarından fazlasını da yemezse, günahkâr olmaz. Mâsiyet amacıyla yapılan yolculuklarda biz, mâsiyeti ruhsat için bir sebep saymıyoruz. Ancak yolculukda, ayakların yürümesinden doğan zorluk ve maşakkati, sıcaklık ve soğukluğu ruhsat sebebi sayıyoruz. Mahzurlu olan şey, bu seferdeki şayet varsa mâsiyettir. Yoksa salt mânada yolculuk ruhsat için mübah bir sebeptir. Bu bakımdan arada fark vardır. [174]



[167] Bunu Ebû Dâvud rivayet etmiştir.

[168] Bu hadîsi Ebû Dâvud rivayet etmiştir.

[169] Bakara: 2/184.

[170] Bakara: 2/239.

[171] Nisa: 4/43.

[172] Bu hadîsi Müslim, Ebû Dâvud, Tirmizî ve İbn. Hibban rivayet etmiştir.

[173] Bakara: 2/173.

[174] Abdullah b. Mahmûd b. Mevdûd el- Mavsılî, El-İhtiyar Li-Ta'lîlî'l-Muhtar, Ümit Yayınları: 1/159-162.

Esselamu aleykum ve rahmetullah.Seferilik konusu çok önemli..İslam kolaylık dini.İnşaAllah bizler de hakkıyla yaşayanlardan oluruz.Rabbim razı olsun

Esselamü aleyküm
İnsanlar kendi evleri dısinda başka bir yere gittikleri zaman tabi belli uzaklikta o zamn seferi olular buna çok dikkat edilmelidir
Allah cc razi olsun

Allah razi olsun hocam selâm ve dua ile

Esselâmü Aleyküm. Bu faydalı bilgileri paylaşan kardeşlerimizden Rabbim razı olsun inşaAllah
Rabbim ilmimizi artırsın inşaAllah

Ve Aleykümüsselam Rabbim bizleri ilim öğrenen kullarından eylesin Rabbim  paylaşım için razı olsun