Üzerinde halkı müslüman olan her arazi yahut zorla fethedilip mücahidler arasında taksim edilen bir yer öşür arazisi olur: Çünkü baştan beri müslümana öşür koymak, haraç koymaktan daha lâyıktır. Zira zekât bahsinde de anlattığımız gibi, öşürde ibadet mânası vardır. Öşür, haraçtan daha hafiftir. Çünkü ürün elde edilirse, öşür verilir; yoksa verilmez. Zorla fethedilip halkına bırakılan veya halkı ile anlaşma yapılan her arazi haraç arazisi olur. ALLAH (cc) ın şereflendirdiği Mekke bu hükmün haricindedir: Aslında arazinin vazifesi haraçtır. Ama müslümanın yükünü hafifletmek ve ona ikramda bulunmak için onun arazisine haraç yerine öşür koyduk. Diğer araziler haraç arazisi olarak kalırlar. Çünkü kâfire başta haraç koymak daha lâyıktır.

Mekke'ye gelince; Rasûlulah (sas) orası için hususî bir statü getirmiştir. Orayı zor kullanarak fethettiği halde arazilerine haraç koymayıp, öylece bırakmıştır. [113]

 
[size=13t]
İhya Edilen Toprağın Öşür veya Haraç Arazisi Olması:[/b]



Bir kimse bir yeri ihya ederse, o yerin bulunduğu mevki nazar-ı itibara alınır (İmam Muhammed): Öşür arazisinin yakınında ise, öşür arazisi; haraç arazisinin yakınında ise, haraç arazisi olur. Bu Ebû Yûsuf’un görüşüdür. Çünkü bir şeyin yakınında bulunan, o şeyin hükmünü alır. Tıpkı evin avlusu, bahçesi, kuyunun ve ağacın havzası vb. Kıyasa göre Basra arazileri de haraç arazisi olmalıdır. Çünkü bunlar da haraç arazileri havzasındadırlar. Ancak sahabeler buraları öşür arazileri saymışlardır. Bu sebeple buralarda kıyasa uyulmamıştır.

İmam Muhammed dedi ki; 'kişi bir araziyi öşür suyu ile ihya ederse, orası öşür arazisi; haraç suyu ile ihya ederse haraç arazisi olur. Çünkü kendisi kabullenmedikçe, müslüman haraçla mükellef kılınamaz. İhya ettiği araziye haraç suyunu akıtırsa, haraçla mükellef olmayı kabullenmiş olur. Aksi halde olmaz. Kendisinden haraç suyu kesilen haraç arazisi öşür suyu ile sulanırsa, orası öşür arazisi olur. Kendisinden öşür suyu kesilen öşür arazisi haraç suyu ile sulanırsa, orası haraç arazisi olur. Bu durumda suya itibar edilir. Çünkü ürünün sebebi sudur.

Aynı araziden hem öşür hem de haraç alınamaz: Zira Peygamber Efendimiz (sas) şöyle buyurmuştur: “Müslüman bir kimsenin arazisinden hem öşür hem de haraç alınamaz.” Âdil olsun, zâlim olsun; hükümdarlardan hiç birinin bir araziden hem öşür hem de haraç aldığı rivayet edilmiş değildir. Bu da bu hususda yeterli bir delildir. Çünkü zor kullanılarak fethedilen bir araziden öşür alınması gerekir. Haraç da, sahipleri üzerinde bırakılan arazilerden alınır. Bu iki durum birbirine zıttır. [114]

 

[size=13t]Öşür Ve Haraçta Tahakkuk Farkı:[/size] [/color]



Her ürün alınışında haraç vergisi tahakkuk etmez. Fakat öşür her ürün için yeniden tahakkuk eder: Çünkü Hz. Ömer (ra) her ürün alınışında haraç almamıştır. Çünkü haraç arazinin (yıllık) kira bedeli gibidir. Kişi bu bedeli ödeyince, o araziden dilediği gibi istifade eder ve orayı defalarca ekip biçebilir.

Öşüre gelince; bunun mânası da elde edilen ürünün onda birini vermektir. Bu da her ürün çıktığında tahakkuk eder ve her ürün elde edilince de öşrünün verilmesi gerekir. [115][/size][/color]


[113] Abdullah b. Mahmûd b. Mevdûd el- Mavsılî, El-İhtiyar Li-Ta'lîlî'l-Muhtar, Ümit Yayınları: 4/93-94.

[114] Abdullah b. Mahmûd b. Mevdûd el- Mavsılî, El-İhtiyar Li-Ta'lîlî'l-Muhtar, Ümit Yayınları: 4/94-95.

[115] Abdullah b. Mahmûd b. Mevdûd el- Mavsılî, El-İhtiyar Li-Ta'lîlî'l-Muhtar, Ümit Yayınları: 4/95.

Esselamu aleyküm Rabbim paylaşım için razı olsun

Aleyküm Selâm. Paylaşım için Allah razı olsun kardeşim