Ölüm hastalığı ne demektir?

Ölüm Hastalığı Ne Demektir?

Ölüm hastalığı; insanı yatağa düşüren ve ihtiyaçlarını yerine getirmekten âciz bırakan bir hastalıktır. Kim ki, ihtiyaçlarını tedarik edip giderirse ve sıtmaya yakalanırsa; o kimse hasta sayılmaz: Bir görüşe göre denildi ki; evde iken ihtiyaçlarını yerine getirebiliyor, ama evin dışında iken yerine getiremiyorsa, hastadır.

Ebû Hanîfe'den rivayet edilen bir görüşe göre; yatalak kimse çok zorlukla yerinden kalkabiliyor, oturarak dahi namaz kılma imkânı bulamıyorsa, o hastadır. Mahsur kalan, savaşda askerin safında duran, recm edilmek ve kendisine kısas tatbik edilmek için hapsedilen, gemiye binen, canavarların bulunduğu ve ölmekten korkulan bir yere inip konaklayan kimse, sağlıklı kimse gibidir. Zira bu gibi yerlerde ekseriya selâmet vardır.

Ama kısas ve recm için infaz yerine getirilen veya bir adamla düello eden veya gemide iken gemi parçalanıp da, kendisi bir tahta parçası üzerinde kalan veya canavarın ağzına düşen kimse, hasta gibidir. Doğum sancılan başlayan kadın da böyledir. Kötürüm, felçli vb. durumlarda bulunan kimse, sağlıklı kimse gibidir. Eşleden biri diğerine mirasçı olmayacaklardansa; meselâ koca köle veya mükâtep olup, karısı hür ise, ya da kadın hür ve ehl-i kitab olup; kocası müslüman ve koca hastalık halinde karısının üç talâkla boşar da sonra ikisi boşanmanın vukûbulmadığı varsayılarak, birbirlerine mirasçı olabilecekleri bir duruma gelirlerse; kadın yine de kocasına mirasçı olamaz. Çünkü boşanma halinde kadının hakkı onun malına taallûk etmez ve koca da mirasını ondan kaçırmış sayılmadığından, suçlanamaz.

Karısının boş olmasını kendi yapacağı bir işe bağlayan bir kimse hastalık halinde o işi yaparsa; kadın kendisine mirasçı olur:

Bu şarta bağlama kocanın hastalığı halinde de olsa, sıhhati halinde de olsa; hüküm aynıdır. Çünkü koca hasta iken, o şartı gerçekleştirmekle, karısına zarar vermeyi maksat edinmiştir. Kocanın bu işi yapması mecburî olsa da, olmasa da hüküm aynıdır. Mecburî değilse, kadının ona mirasçı olacağı apaçıktır. Ama mecburî ise, bu şartı koyması mecburî olmadığı için haksızlık yine kocadadır. Dolayısıyla yine kansı kendisine mirasçı olur.

Bir kimse ölümüne sebep olan bir hastalık halinde iken, karısının boşanmasını başkasının yapacağı bir işe veya; 'aybaşı geldiğinde sen boşsun1 şeklinde bir vaktin gelişine bağlarsa; yahut; 'falan adam şu eve girerse...' veya; 'öğlen namazım kılarsa sen boşsun diyerek boşanmayı bu işlerin yapılmasına bağlarsa; bütün bu şarta bağlamalar hastalık halinde yapılır ve söylenen şart da yine hastalık halinde meydana gelirse, kadın erkeğe mirasçı olur: Kadının hakkının kendisinin malına taallûk ettiği bir halde, yani hasta iken koca karısının boş olmasını bir şarta bağlamakla karısına zarar vermeyi amaçlamıştır.

Eğer şarta bağlama sıhhatte iken yapılır ve şart hastalık halinde gerçekleşirse; kadın kocasına mirasçı olamaz (İmam Züfer): İmam Züfer bu görüşe muhaliftir. Çünkü şarta bağlanan şey, şartın meydana gelmesiyle birlikte meydana gelir. Biz deriz ki; koca karısını hasta iken boşamış gibi olur.

Bizim görüşümüze göre; bu şartın tahakkuku esnasında kasten değil de hükmen yapılan bir boşama olur. Zulüm de ancak kasıt halinde olur.

Koca talâkı kadının yapması lâzımgelmeyen bir işine bağlarsa; hiç bir durumda kocasına mirasçı olamaz: Çünkü bu işi yapma durumunda kadın boşanmaya razı olmuş demektir. Eğer boş olma; namaz kılmak, akrabalarıyla konuşmak, yemek yemek ve alacağını tahsil etmek gibi; kadının yapması zarurî olan bir işe bağlanırsa; kadın kocasıa mirasçı olur (İmam Muhammed): İmam Muhammed dedi ki; 'şarta bağlama sıhhat halinde yapılmışsa, kadın kocasına mirasçı olamaz. Çünkü bu şartın iptali için kocanın yapabileceği bir şey yoktur ve kadının hakkını iptal etme maksadı da yoktur.'

Ebû Hanîfe ile Ebû Yûsufa göre; kadın bu işleri yapma mecburiyetindedir. Çünkü bu işleri yapmadığı takdirde, ya dünyada zarar görecek, ya da âhirette azaba mâruz kalacaktır. Onu bu mecburiyetle karşı karşıya getiren de kocasıdır. Dolayısıyla onun yapacağı işin mes'ûliyeti kocasına intikal eder. İkrah bahsinde de anlattığımız gibi, kadın bu durumda bir âlet gibi olur. Ölüm hastalığı; kişinin ölümüne sebep olan hastalıktır. Ama iyileştikten sonra Ölürse, ilk hastalığın hükmü ortadan kalkar. [37]

[37] Abdullah b. Mahmûd b. Mevdûd el- Mavsılî, El-İhtiyar Li-Ta'lîlî'l-Muhtar, Ümit Yayınları: 3/157-159.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın