Öldürmüş olanın mirasından mahrum kalmayanlar

Öldürmüş Olduğu Kimsenin Mirasından Mahrum Kalmayanlar:

Çocuğun, delinin, mübersemin [74], vesveseye yakalanmış kimsenin adam öldürmesi, onun mirastan mahrum kalmasını gerektirmez. Çünkü mahrumiyet, yasak bir cinayetin cezası olarak sabit olmuştur. Bu gibilerin adam öldürmeleri Şer'î hitabın kendilerinden kasır kalmasından dolayı yasak değildir. Binâenaleyh, bunlar haklı olarak adam öldürmüş gibi olurlar. Katilin, maktülünün mirasından yoksun kalacağını bildiren hadîs-i şerîf ile haksız yere adam öldürenin yoksun kalacağı kastedilmiştir. Yukarıda anlatılan bu süretler miras âyet-i kerîmelerinin zahiri ile mirastan yoksunluk kapsamının dışına çıkarılmıştır. Âyet-i kerîmenin zahiri, hadîs-i şerifin zahirinden daha kuvvetlidir.

Ölüme sebebiyet vermeye gelince; bu ölüme sebebiyet verenin mirastan yoksun kalmasını gerektirmez. Meselâ; kuyu kazan, bir yere taş koyan, yola su döken bir kimsenin kazdığı kuyuya bir insan düşer, koyduğu taşa bir insanın ayağı takılıp düşer veya yola döktüğü sudan ayağı kayıp düşer ve ölürse; kuyuyu kazan, taşı koyan veya suyu döken kişi ölenin mirasından yoksun kalmaz. Çünkü mirastan yoksun kalmak hakikaten adam öldürmekle alâkalıdır. Ölüme sebebiyet vermekse, hakikaten adam öldürmek değildir. Çünkü öldürmek; diri bir kimse üzerinde icra edilen bir fiil olup, bu fiili o kimsenin canının çıkmasına tesir eder. Ölüme sebebiyet vermekse, böyle değildir. Çünkü fail fiilini insan üzerinde değil, başka şey üzerinde icra etmiştir. O şeyde icra ettiği fiil, o şeyden o insana sirayet etmiş ve böylece o insan da ölmüştür. Bu fail kendi evinde ateş yakıp, bu ateş sebebiyle komşusunun evinin yanmasına sebebiyet veren kimse gibidir ve tazminat ödemesi gerekmez.

Kısas ya da keffareti gerektiren her öldürme fiili, direkt öldürmedir ve bu fiil katili mirastan yoksun kılar. Kısas ya da keffareti gerektirmeyen ise, ölüme sebebiyle vermektir ve faili mirastan yoksun kılmaz.

Süvarinin bindiği hayvanın bir adama basıp onu öldürmesi direkt öldürme sayılır. Çünkü onun ve bineğinin ağırlığı maktüle binmiştir. Sanki süvari ile bineği ikisi birlikte onu öldürmüşlerdir.

Uykudaki kimse kendisine miras bırakacak kimse üzerine yuvarlanıp onu öldürürse, direkt olarak öldürmüş olur.

Birini basıp öldüren hayvanın yularını çeken ile onu önüne katıp süren kimseler ölüme sebebiyet vermişlerdir. Çünkü bu şahısların bedenî ağırlıkları ölen kimsenin üzerine çökmemiştir. Dolayısıyla bunlar onu direkt öldürmüş değillerdir.

Bâğînin âdil kimseyi, âdil kimsenin de bâğîyi öldürmesi hususunda tafsilat ve ihtilaf vardır. Bunlar Allah (cc) ın tevfikiyle siyer bahsinde anlatılmıştı. [75]

[74] Mübersem; deliliğe benzer bir illete yakalanan kimse. (Mütercim).

[75] Abdullah b. Mahmûd b. Mevdûd el- Mavsılî, El-İhtiyar Li-Ta'lîlî'l-Muhtar, Ümit Yayınları: 4/446-448.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın