Nineler

NİNELER

Daha evvel sahih nine ile fasid nineyi, sahih ninenin bir tane iken ne kadar, birden fazla iken ne kadar miras alacağını, nineler arasında hacb ahkâmını anlatmıştık. Bu kısımda ise, ninelerin sıralarını açıklamaya çalışacağız.

Nineler şu sıraya tabidirler:

1- Ölünün iki ninesi: Anne annesi ile baba annesi; bunlar mirasçıdırlar.

2- İkisi babasının, ikisi anasının olmak üzere dört ninedir:

a- Babasının iki ninesi; baba annesi ile anne annesi.

b- Anasının iki ninesi; anne annesi ile baba annesi: Ölünün annesinin baba annesi hâriç, 2. grupdaki nineler de ölüye mirasçı olurlar. Ölüye nisbetinde iki ana arasına bir baba girdiğinden, ölünün annesinin baba annesi fasid ninedir ve mirasçı olamaz.

3- Bu grupta sekiz nine vardır:

a- Ölünün babasının babasının iki ninesi: Baba annesi ile anne annesi. Bunlar mirasçı olurlar.

b- Ölünün baba annesinin iki ninesi: Anne annesi ki bu mirasçıdır ile baba annesi. Bu mirasçı olamaz.

c- Ölünün annesinin babasının iki ninesi: Anne annesi ile baba annesi. Bunların ikisi de mirasçı olamazlar.

d- Ölünün anne annesinin iki ninesi: Anne annesi; bu mirasçıdır. Baba annesi; bu ise mirasçı olamaz.

Bunların her birinin iki ninesi olursa, o zaman on altı nine ortaya çıkar ki, bu da dördüncü grubu teşkil eder. Bu on altı nineden her birinin iki ninesi olursa, o zaman otuz iki nine ortaya çıkar ve böylece sonsuza kadar uzayıp gider. Sabit nineler aynı hizada ve eşit dereceli ile farklı dereceli olmak üzere iki nevidir. Aynı hizadaki mirasçı nineleri tespit etmenin yolu şudur: Ninelerin sayısınca ana atılır. Sonra her defasında sonraki ana, babaya tebdil edilir ve bu işleme bir ana kalıncaya kadar devam edilir. Bunu aynı hizada bulunan beş nine üzerinde tatbik etmek için şu şekle bak ve diğerlerini kıyasla:

Ö

L
ü

Ana
Ana
Ana
Ana
Ana

Ana
Ana
Ana
Ana
Baba

Ana
Ana
Ana
Baba
Baba

Ana
Ana
Baba
Baba
Baba

Ana
Baba
Baba
Baba
Baba

Farklı derecedeki ninelere gelince; hacb bahsinde geçtiği gibi, yakındaki uzaktakini hacbeder. Belli sayıdaki mirasçı ninenin hizasında mirastan düşen kaç ninenin bulunduğu sorulduğunda verilen sayıyı sağ elinde tut. Sonra bundan ikiyi çıkarıp sol elinde tut. Bundan sonra sol elindeki sayıyı sağ elindeki sayı ile çarp ve çıkanı ikiye katla. Sorulan sayıyı bu sonuç rakkamından çıkar. Kalan sayı mirastan düşen ninelerin sayısıdır.

Meselâ; dört nine sorulduğunda bu sayıyı sağ elinde tut, sonra bundan iki sayısını çıkarıp sol elinde tut. Her elde ikişer sayı kaldı. Sonra ikiyi iki ile çarpıp elde edilen dört sayısını ikiye katla. Bu sekiz eder. Sorulanı, yani dördü bundan çıkar. Geride dört kalır. İşte mirastan düşen ninelerin sayısı dörttür.

Başka bir misal: Üç nine sorulduğunda üç sayısını sağ elinde tut, sonra bundan iki sayısını çıkarıp sol elinde tut. Sonra sol elindeki ikiyi sağ elindeki bir sayısı adedince ikiye katla. Bu dört eder. Sonra da sana sorulan ninelerin sayısı olan üçü dörtten çıkar. Netice bir olur. İşte mirastan bir nine düşer.

Ana tarafından olan ninelerden bir taneden fazlasının mirasçı olması düşünülemez. Çünkü ana tarafından olan sahih nine, iki ana arasına bir babanın girmediği ninedir. Şu halde mirasçı olan her ne kadar geriye doğru gitse de, ananın anasıdır. Yakındaki nine uzaktaki nineyi hacbeder. Dede bahsinde de anlattığımız gibi, sadece bir nine mirasçı olur.

Baba tarafından olan ninelere gelince; verilen şekilde de belirtildiği üzere bunlardan çok sayıdaki ninenin mirasçı olması düşünülebilir. Baba ile birlikte olduğunda ana tarafından ancak bir nine mirasçı olabilir. Çünkü baba tarafından olan nineler, baba sebebiyle hacbe uğrarlar. Dede ile birlikte ancak iki nine mirasçı olabilir: Bunlardan biri ana tarafından olan ninedir. Diğeri babanın anasıdır. Dedenin babası ile birlikte olduğunda ancak üç nine mirasçı olabilir: Bunlardan biri ana tarafından olan ninedir. İkincisi; babanın anne annesi, üçüncüsü de baba annesidir, İşte buna göre dedelerin derecesinde artış olunca, ninelerin derecesinde de mirasçı artışı olur. [50]

[50] Abdullah b. Mahmûd b. Mevdûd el- Mavsılî, El-İhtiyar Li-Ta'lîlî'l-Muhtar, Ümit Yayınları: 4/420-422.
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın