Müşrike

MÜŞRİKE

Ölen kimse geride koca, ana, ana bir iki kardeş, ana-baba bir erkek ve kız kardeşler bırakırsa; terekenin yarısı kocaya, altıda biri anaya, üçte biri de ananın çocuklarına verilir. Diğerleri hisseden düşerler. Ananın yerinde nine bulunursa, taksimat yine aynı ölçüde yapılır. Bu; Hz. Ebûbekir, Hz. Ömer, Hz. Ali ve İbn Abbâs (r.anhum) ın kavilleridir. Bu, bizim ashabımızın da mezhebidir. İbn. Mes'ûd (ra) ile Zeyd b. Sabit (ra) dediler ki; 'ana-babanın çocukları olan asabeler ananın çocuğuna üçte birde ortak olurlar.’ Bu, son olarak Hz. Ömer (ra) in de söylediği bir sözdür. Daha evvel o, bu mes'elede bizim görüşümüze uygun hüküm vermişti. Ama bir sene sonra yine böyle bir mes'ele vuküunda önceki gibi hüküm vermek istedi ise de, ölünün ana-baba bir erkek kardeşlerinden biri şöyle dedi; 'Ey mü'minlerin emiri! Farzet ki, babamız bir hımardı. Peki ama biz aynı anadan değil miyiz?’ Bu söz üzerine Hz. Ömer (ra) ana-baba bir erkek kardeşleri üçte birde ananın çocuklarına ortak etti ve şöyle buyurdu; 'önceki taksimatımız önceki hükmümüze göredir. Bu taksimatımız ise, yeni hükmümüze göredir.’

Bu mes'eleye 'müşrike' (ortak kılan) denmesinin sebebi; Hz. Ömer (ra) in ana-baba bir erkek kardeşleri ana bir kardeşle ortak kılmasındandır. Bu mes'eleye aynı zamanda 'hımariye' de denilir. Çünkü itirazcı kardeş; 'farzet ki, babamız bir hımardı. Peki ama biz aynı anadan değil miyiz?' demişti. Bu mes'elede ana-baba bir erkek kardeşlerin yerinde baba bir erkek kardeşler olsaydı, icmâ ile hisseden düşer ve ana bir kardeşlere ortak olamazlardı. Sahih olan bizim mezhebimizdir. Zira Peygamber Efendimiz (sas) şöyle buyurmuştur:

“Farz hisseleri sahiplerine verin. Kalanı ilk sıradaki erkek asabenindir.” [83] Bu da ananın çocuklarına öncelik verilmesini gerektirmektedir. Usûle muvafık olan da budur. Ana-baba bir erkek kardeşleri bunlara ortak eden kimse nassa muhalefet etmiştir. Doğrusu ananın çocukları Kitab'ın nassıyla bildirildiğine göre, farz hisse sahibidirler. Ana-babanın çocukları evvelce de açıkladığımız gibi asabedirler. Bu Kitab'ın nassıyla bildirilmiştir. Bunları onlara ortak etmek nassa ters düşmektedir. [84]

[83] Bu hadîsi Buharî, Müslim, Tirmizî, Ebû Dâvud, Neseî ve Ahmed rivayet etmiştir.

[84] Abdullah b. Mahmûd b. Mevdûd el- Mavsılî, El-İhtiyar Li-Ta'lîlî'l-Muhtar, Ümit Yayınları: 4/463-464.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın