Sayfayı Yazdır - Mufavaza ortaklığı ve İnan ortaklığı

Mufavaza Ortaklığının İnan Ortaklığına Dönüşmesi:

Ortaklardan birinin eline ortaklığa elverişli bir mal geçerse,

meselâ hibe, vasiyyet ve miras gibi yollardan biriyle eline bir mal geçerse; eşitlik ortadan kalktığı için, mufavaza ortaklığı inan ortaklığına dönüşür: Eşitlik inan şirketinde şart değildir. Buradaki ortaklık, şartlan mevcut olduğu için, inan ortaklığı olur.

İnan ortaklığında ileri sürülemeyen bir şartın ortadan kalkması yüzünden mufavaza ortaklığının bozulduğu her yerde de ortaklık yine inan ortaklığına dönüşür: Ortaklardan birinin eline akar ve uruz gibi, kendisinde ortaklığın sahih olmadığı bir mal geçerse, mufavaza ortaklığı haliyle devam eder. Çünkü bu iptidada mufavaza ortaklığını bozmadığı gibi, devam halinde de bozmaz. [9]

Dinar, Dirhem Ve Külçelerle Mufavaza Ve İnan Ortaklığı Kurulması:

Mufavaza ve inan ortaklıkları ancak dirhem ve dinar paralarıyla ve bunlar çarşı pazarda teamülde ise; bu iki para cinsinin altın ve gümüş olan külçeleri ile ve diğer paralarla kurulur:

Bu ortaklıklar dirhem ve dinarlarla kurulur. Çünkü bunlar konuluş ve yaradılış itibarıyla eşyanın bedelidirler. Bunda bir ihtilaf yoktur. Altın ve gümüşün külçeleri ile de mufavaza ve inan ortaklıkları kurulabilir. Bir görüşe göre denildi ki; altın ve gümüş nakit de olsa, külçe de olsa; her ne şekilde olursa olsun, mutlak surette bunlarla mufavaza ve inan ortaklıkları kurulması caiz olur. Çünkü bunlar eşyanın bedeli olarak yaratılmışlardır.

Başka bir görüşe göre denildi ki; altın ve gümüş külçeler eğer çarşı pazarda teamülde değilse; bunlarla ortaklık kurmak caiz değildir. Esahh olan gürüş de budur. Çünkü bunlar her ne kadar bir şey satın almanın bedeli olarak yaratılmışlarsa da, para deyince darphaneden çıkmış sikkeli altın ve gümüşler akla gelir, külçeler gelmez. Ancak biz örf ile amel ederek teamül kelimesini sikke kesme mânasında kullandık.

Ortaklardan birinin dirhemleri diğerinin dinarları varsa veya birinin siyah diğerinin de halis gümüşden yapılma beyaz dirhemleri varsa; ikisinin paraları kıymet bakımından eşit ise; kurduktan mufavaza ortaklığı caiz olur. Çünkü dirhemleri paralık cihetinden aynı cinsdir. Ama iki ortağın paralan kıymet bakımından birbirine eşit değilse, kurdukları ortaklığın mufavaza ortaklığı olması sahih olmaz; ancak bu inan ortaklığı olabilir.. Bunun sebebini açıklamıştık.

Hasan'm Ebû Hanîfe'den rivayet ettiğine göre; iki ortağın paralan nevi bakımından eşit olsa bile, ortaklıklarının mufavaza olması caiz değildir. Bu Züfer'in kavlidir. Çünkü aralanndaki şey ortaklıktır. Ortaklık; sermaye ve mallann biribirine katılıp karıştırılması mânasındadır. Ama muhtelif cinslerin biribirleirine katılıp kanştırılması mümkün değildir.

Buna verilecek cevap şudur; ortaklardan birinin dirhemleri diğerinin de dinarları olması halinde paralık cihetinden ikisinin de sermayesi aynı cinsdir. Zira paradan maksat; satın alma vasıtası olmasıdır ki; dinar ve dirhem de bu maksadı gerçekleşrtiren vasıtalardır. Bunu daha evvel anlatmıştık. [10]

Fülüslerle Ortaklık Kurmak:

Fülüslere gelince; bunlar tedavülde revaçta iseler, para sınıfından kabul edilirler. Ebû Hanîfe ile Ebû Yûsuf dan nakledilen bir görüşe göre, fülüslerle mufavaza ortaklığı kurmak caiz olmaz. Çünkü fülüslerin paralığı ıstılah ile taayyün eder, belirlenir. Evvelce de açıkladığımız gibi İmam Muhammed'e göre fîilüsler eğer piyasada revaçta iseler, paralık aslı üzere câri olurlar, para sayılırlar. Paralıkları ıstılah ile belirlenmez. [11]

[9] Abdullah b. Mahmûd b. Mevdûd el- Mavsılî, El-İhtiyar Li-Ta'lîlî'l-Muhtar, Ümit Yayınları: 2/324.

[10] Abdullah b. Mahmûd b. Mevdûd el- Mavsılî, El-İhtiyar Li-Ta'lîlî'l-Muhtar, Ümit Yayınları: 2/324-325.

[11] Abdullah b. Mahmûd b. Mevdûd el- Mavsılî, El-İhtiyar Li-Ta'lîlî'l-Muhtar, Ümit Yayınları: 2/325.

๑۩۞۩๑ Kitap Dünyası - İlim Dünyası Kütüphanesi ๑۩۞۩๑ => el-İhtiyar => Konuyu başlatan: Sümeyye üzerinde 31 Mart 2011, 17:54:14