Kısas dinin emridir. Meşruiyeti Kitap, sünnet ve icmâ-ı ümmetle sabittir. Kitab'daki delilimiz şu âyet-i kerîmelerdir:

“Ey iman edenler! Öldürülenler hakkında size kısas farz kılındı.” [2]

“Bir kimse zulmen öldürülürse, onun velisine (hakkını alması için) salahiyet verdik.” [3] Sünnetteki delilimiz de şu hadîs-i şeriflerdir:   

“Öldüreni öldürürüz.” 

“Allah (cc) ın hükmü kısastır.” [4]

Kısasın meşruiyeti hususunda icmâ vardır. Bu hüküm akla da uygundur, hikmet de bunun meşruiyetini gerektirir. Çünkü insan tabiatı ve şerli nefisler, özellikle çöllerde yaşayanlar, akıl ve adaletin prensipleriden sapan câhiller; zulme ve tecavüze meylederler, yapılan haksızlığın intikamını fazlasıyla almaya rağbet ederler. Nitekim onların câhiliyetteki âdetleri anlatılırken, bu da açıklanmıştır. Tecavüz ve zulümden caydırıcı cezalar teşrî kılınmasaydı, cinayetlerin ne eksiği ve ne de fazlası; tam karşılığı olan kısas meşru kılınmasaydı, cehalet ve asabiyet sahibi zorbalar başkalarına saldırmaya ve öldürmeye; kendilerine yapılan tecavüzlerin de kat kat fazlasıyla intikamını almaya cür'et ederlerdi; bu da insanların telef olmalarına yol açardı. Bunda da gizlenemeyecek kadar fesad ve kötülük vardır. Adam öldürmeye karşı caydırıcı cezaların ve işlenen cinayetlerin intikamının fazlasıyla alınmasına mâni olan kısasın teşrîini ilâhî hikmet gerekli görmüştür ki, zulüm ve tecavüz kapısı temelli kapansın. Allah (cc) şöyle buyurmuştur:

“Ey akıl sahipleri! Kısasda sizin için hayat vardır.” [5]

Hükümlere taallûku olan, yani hükmü gerektiren adam öldürme beş çeşittir: Kasten öldürme, kaste benzer öldürme, hatâen öldürme, hata yerine geçen öldürme, sebebiyet vererek öldürme: Buradaki öldürme ile kastettiğimiz şey; kısası veya diyeti ve keffareti gerektiren ve haksız yere iptidâen yapılan yukarıdaki beş çeşit öldürmedir.

Adam öldürme doğrudan ya da dolaylı olur. Dolaylı öldürme; sebebiyet vererek öldürmedir. Doğrudan öldürme ise, ya kasten ya da hatâen olur. Kasten öldürme; vücudun organlarını birbirinden ayırmada kullanılan silah vb. âletlerle veya başka şeylerle olur. Silah vb. âletlerle olursa, buna kasten öldürme denilir. Silah vb. âletlerden başka şeylerle olursa, buna da kaste benzer öldürme denilir.

Öldürme fiili eğer hatâen yapılmışsa, bu ya uyanık iken ya da uyku halinde yapılmıştır. Uyanık iken öldürülmüşse, bu hatâendir. Uyku halinde yapılmışsa, bu hata yerine geçen öldürmedir. Eğer denilse ki; bir kimse zorlanarak adam öldürdüğü takdirde zorlayan onu doğrudan öldürmüş değildir. Oysa siz kasten öldürme saydınız? Hatta zorlayana kısas tatbik edilmesine hükmettiniz. Bu nasıl olur? Buna cevaben deriz ki; zorlanan kimsenin iradesi elinden alındığı için işlediği cinayet fiili kendisine izafe edilmez. Onu zorlayıcının elinde bir âlet gibi saydık ve yaptığı işin mes'ûliyeti de kendisini zorlayana intikal eder. Bu durumda zorlayıcı kişi maktulü başka bir âletle öldürmüş gibi olmaktadır. Öyle ise zorlayıcı onu Şer'an ve takdiren doğrudan öldürmüş gibi olmaktadır. Bunun tamamı ikrah (zorlama) bahsinde öğrenilebilir. [6]



[2] Bakara: 2/178.

[3] İsrâ: 17/33.

[4] Bu hadîsi Buharî, Müslim, Ebû Dâvud, Neseî, İbn. Mâce ve Ahmed rivayet etmiştir.

[5] Bakara: 2/179.

[6] Abdullah b. Mahmûd b. Mevdûd el- Mavsılî, El-İhtiyar Li-Ta'lîlî'l-Muhtar, Ümit Yayınları: 4/239-241.

Çok faydalı oldu Allah razı olsun inşallah...

Esselamu aleyküm Rabbim bizlerin ilmini artırsın Rabbim paylaşım için razı olsun

Aleyküm selâm. Bu faydalı bilgileri bizlerle paylaştığınız için Allah sizlerden razı olsun kardeşim. Rabbim ilmimizi artırsın inşaAllah