|
Konu Başlığı: Kaçak köle Gönderen: Sümeyye üzerinde 30 Mart 2011, 14:32:13 27- KAÇAK KÖLE (ÂBIK) Âbık; efendisinden kaçıp gizlenen köle demektir. Görenin gücü yettiği takdirde kaçak köleyi yakalaması yakalamamasndan daha iyidir: Çünkü bu onu ihya ve sahibinin mülkünde ibkâ etmektir. Yolunu şaşırmış olan köleyi tutmak da böyledir: Bir görüşe göre denildi ki; yolunu şaşırmış köleyi kendi haline bırakmak, onu yakalamaktan daha iyidir. Çünkü o firarinin aksine, olduğu yerde durur ve sahibi de gelip kendisini bulur. Gerek kaçak, gerek yolunu şaşırmış köleyi devlet yetkililerine teslim etmek gerekir: Çünkü yakalayan onları muhafaza edemez. Firari köle hapsedilir ama, yolunu şaşıran köle hapsedilmez: Çünkü yolunu şaşıranın değil ama, kaçağın yakalandıktan sonra tekrar kaçmasından korkulur. Firardaki köleyi üç günlük veya daha uzak bir mesafeden yakalayıp getiren, kırk dirhem para alır. Mesafe kısalırsa, ona göre tenzilat yapılır: Amr b. Dinar (ra) dan naklolundu ki, Hz. Peygamber (sas) şöyle buyurmuştur: "Kaçak köleyi yakalayıp getirene kırk dirhem ücret verilir." Ashab, bunun için ücret verilmesi gerektiği hususunda ittifak; ne kadar verileceği hususunda ise, ihtilâf etmişlerdir: Kimi kırk dirhem vermek gerektiğini, kimi daha az vermek gerektiğini söylemişlerdir. İzin vermişse, bu masraflar sahibinden alınır. Vermezse, masrafı yapan onu kendi yanında alıkor. Bir kimse kaçak bir köle satın alır da onu sahibine geri verirse, bir ücret alamaz. Çünkü bu müşteri kendi nefsi için çalışmıştır. Ama, 'ben bu köleyi ancak satın alarak getirip sahibine teslim edebildim1 ya da'ben sahibine geri vermek maksadıyla satın aldım' derse, ücret almayı hakeder. Çünkü o köleyi sahibine geri vermek maksadıyla satın almıştır. Ödediği bedel bağış olur. Sultan kaçak köleyi bir müddet hapseder, onu arayıp isteyen de çıkmazsa; isterse onu satar, isterse beytü'l-malden ona nafaka verir, verdiğini de sahibine borç olarak yazar. Yahut satıp bedelinden çıkarır. Tekrar kaçar korkusuyla onu ücretle işde çalıştırmaz. Yolunu şaşırmış köleye gelince; onu ücretle bir işte çalıştırır ve satmaz. [1] [1] Abdullah b. Mahmûd b. Mevdûd el- Mavsılî, El-İhtiyar Li-Ta'lîlî'l-Muhtar, Ümit Yayınları: 2/381. |