İnan ortaklığı ve farklılıkları

İnan Ortaklığı Ve Farklılıkları:

İnan Ortaklığı: Bu ortaklıkta ortaklardan birinin sermaye olarak koyduğu mal diğerlerinden fazla olabilir: Ancak bu ortaklar arasında eşitliği gerektirmez. Bu ortaklıkta ortakların ticaretin umumunda, hususunda ve bazı mallarında müşterek olmaları caiz olur. Çünkü inan kelimesi hapsolma mânasındadır. Meselâ; innîn (iktidarsız) erkek kadınla cinsî münasebette bulunamayan erkeğe denilir. (Anne'r-reculu) dendiğinde, bununla erkek hapsedildi mânası akla gelir. Annân; hayvanı bazı serbestliklerden alıkoyan kimse demektir. İnan ortaklığındaki ortak sanki malının bir kısmını ortaklıktan alıkoymuş veya ortağını kendisinin bazı mallarında ticaret yapmaktan alıkoymuş gibi olmaktadır. îki ortağın muhtelif cinsden olan sermayelerinin şirketin kurulduğu gündeki kıymeti esas alınır. Çünkü ortak, şirketin kurulduğu günde şart koşarsa, fazla kâr payı almayı hakeder. Satm alman maldaki mülkiyetlerinin miktan bilinsin diye, sermayelerinin, malın satın alındığı gündeki kıymeti esas alınır. Çünkü satın almakla, haklan satın alman mala geçer. Sermayelerinin kıymeti kâr paylaşımı gününde de esas alınır. Çünkü paylaşma esnasında kâr miktan ortaya çıkar.

İkisi de ortaklık işinde çalıştıkları zaman; bir tarafın malındaki fazlalığa rağmen, kâra eşit şekilde ortak olabilirler. Yahut ortaklık işinde çalışan için fazla kâr şartı konulabilir: İmam Züfer dedi ki; ortakların sermayelerinin eşit, ama kârlarının farklı miktarda olması sahih olmadığı gibi, bunun aksi de sahih olmaz. Ortaklık ancak kârın sermaye miktarmca olması halinde caiz olur. Bunun aksi bir durum, mufavaza ortaklığında olduğu gibi; kişinin kefaleti altında olmayan bir şeyden kazanç sağlamasına yol açar. Bir ortak için fazla zarara katlanma şartını koşmak caiz olmadığı gibi, fazla kâr alma şartını koşmak da caiz olmaz.

Bizim bu hususdaki dayanağımız Hz. Ali (ra) nin şu sözüdür: 'Kâr, (ortaklık) akdini yapanlann ileri sürdükleri şarta göre (aralannda) paylaşılır. Zarara da sermaye nisbetinde katlanılır.' Kâr mal ile sağlandığı gibi, çalışarak da sağlanır; mudârebe ortaklığında olduğu gibi... Çünkü ortaklardan biri ticari işleri ve alış verişlerin yollarını diğerinden daha iyi bilebilir. Bu sebeple de, kârı eşit miktarda paylaşmaya razı olmayabilir.[14]

Ortaklıkta Kâr Ve Zarar Paylaşımı:

Ortakların sermaye olarak koydukları malları eşit olduğu halde kâr ve zararın farklı şekilde dağılımını şart koşmuşlarsa; kâr şarta göre, zarar ise sermayedeki mallarına göre taksim edilir: Bu

hususda Hz. Peygamber (sas) şöyle buyurmuştur: "Kâr ortakların ileri sürdükleri şarta göre, zarar ise sermayeleri nisbetinde paylaşılır." Bu hususda başka bir tafsilata gerek yoktur. Çünkü biz ortak işde çalışması karşılığında ortaklardan birinin fazla kâr payı almasını takdiren caiz gördük. Ama birinin diğerinden fazla miktarda zarara katlanmasının izah edilir bir tarafı yoktur. Bu, ortaklann mudârebede zaran âmile yüklemeyi şart koşmalanna benzer ki, bu da sahih olmaz.

Evvelce de açıkladığımız gibi inan ortaklığı vekâlet üzerine kurulur; kefalet üzerine kurulmaz: Zira kefalet mufavaza ortaklığında ortaklar arasındaki eşitliğin bir gereği olarak sabit olmuştu. Ama burada, yani inan ortaklığında böyle bir eşitlik yoktur.[15]

[14] Abdullah b. Mahmûd b. Mevdûd el- Mavsılî, El-İhtiyar Li-Ta'lîlî'l-Muhtar, Ümit Yayınları: 2/327-328.

[15] Abdullah b. Mahmûd b. Mevdûd el- Mavsılî, El-İhtiyar Li-Ta'lîlî'l-Muhtar, Ümit Yayınları: 2/328.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın