İki kişinin bir şahsa emanet bırakması

İki Kişinin Bir Şahsa Emanet Bırakması:

İki kişi bir adama ölçülen veya tartılan cinsden mallarını emanet bıraksalar, sonra biri gelip hissesini almak istese; diğeri gelmediği müddetçe ona hissesini vermekle emredilmez: İmameyn dediler ki; hissesini ona vermesi gerekir. Çünkü hissesini emanetçiye teslim eden odur. Talep edilmesi durumunda da bu hissesini ona vermesi emanetçiye emredilir. Zira bu hisse onun mülküdür. Müşterek alacak gibi, bunu almaya hakkı vardır. Ebû Hanîfe'ye göre onun bu maldaki payı hisse-i şayiadır. Dolayısıyla emanetçinin o emanet maldaki hissesini ayırıp verme imkânı yoktur. Hisse muayyen olsaydı, geri verme imkânı olurdu. Şayi hisse, muayyen hisseden farklı bir hissedir. Hisseyi ayırıp geri vermesi mümkün olmadığına göre, ona vermesi için emanetçiye nasıl emredilebi-lir? Alma salahiyeti emanetçinin hisseyi ona geri vermesini caiz kılmaz. Görmez misin ki; borçlu bir kimsenin başka birinin yanında emanet malı varsa, alacaklısı gidip o emanet malı emanetçinin yanından alma hakkına sahip olur. Ama emanetçinin o emanet malı sahibinin alacaklısına vermesi caiz olmaz.

Müşterek borca gelince; bilindiği gibi borçlu onu kendi parasıyla ödemektedir. Hazırda bulunan nazar-ı itibara alınmaz. Şayi hisseli malı kendisi emanetçiye emanet olarak bırakmakla o zarara kendi fiili ile düşmüştür.

Ölçülü ve tartılı mallardan başka şayi hisseli bir malı iki ortak emanet olarak bir emanetçiye vermişlerse, hissedarlardan biri gelip hissesini isterse, emanetçi hissesini ona vermez. Bu hususda icmâ edilmiştir.

İmam Muhammed bu hususda mutlak bir muhalefetten söz etmiştir. Esahh olan birinci görüştür. Çünkü müşterek bir tnal iki ortakdan birinin elinde bulunsa, diğer ortak hazır değilken malı elinde bulunduran ortak kendi hissesini bu müştefel maldan ayırıp alamayacağına göre, iki kişinin emanetçiye bıraktıkları ortak bir malı, diğerinin gıyabında birinin gelip emanetçiden kendi hissesini almaya hiç mi hiç hakkı olmaz.

Emanetçi; 'bana emaneti falan adama bırakmamı emretmiştin1 der ve mal sahibi de bunu yalanlarsa, emanetçinin o malı tazmin etmesi gerekir. Ancak buna şâhid getirirse veya mal sahibi kendisine teklif edilen yeminden çekinirse; bu takdirde ödenmesi gerekmez:

Çünkü malın emanet olarak bırakılması hususunda birbirlerini doğrulamış, ama izin hususunda birbirlerini yalanlamışlardır. Dolayısıyla emanetçinin o malı tazmin etmesi gerekir. Ancak buna dâir bir delil getirirse, tazminat ödemesi gerekmez. [8]

[8] Abdullah b. Mahmûd b. Mevdûd el- Mavsılî, El-İhtiyar Li-Ta'lîlî'l-Muhtar, Ümit Yayınları: 2/355-356.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın