Hibeden dönmeğe mâni olan sebepler

Hibeden Dönmeğe Mâni Olan Sebepler

Hibeden dönmeye mâni olan sebepler şunlardır:

1- Akraba mahremiyeti.

2- Kan kocalık.

3- Muvâaza (bedelleşme).

4- Hibenin, hibe edenin mülkiyetinden çıkması.

5- Hibe edilen nesnenin kendisinde bir fazlalık veya değişiklik meydana gelmesi.

6- Hibe edenin veya kendisine hibe edilenin ölmesi. -înşâallah- bu sebepleri açıklayacağız.

Yabancılara edilen hibeden dönmek caiz olur (İmam Şafiî): Zira bir hadîs-i şerîfde Hz. Peygamber (sas) şöyle buyurmuştur: "Hibe eden hibe ettiği nesneyi, -karşılığında bir bedel almamışsa- geri almaya

başkalarından daha fazla hak sahibidir. " [9] Ancak bu mekruhtur: Çünkü

verilen hediyeyi geri almak hasislik ve alçaklıktır. Başka bir hadîs-i şerîfde de Hz. Peygamber (sas) şöyle buyurmuştur: "Ettiği hibeden dönen; kusmuğunu yutan köpek gibidir. " [10]Bu iş hasislik, bu işi yapan da

alçak olduğundan; Hz. Peygamber (sas) verdiği hediyeyi geri alanı köpeğe benzetmiştir. Ve yine buyurur; "Babanın kendi çocuğuna hibe ettiği şeyi geri alması hâriç; hibe edenin hibe ettiği şeyigerialması helâlolmaz.[11]" Bu hadîs-i şerifi şöyle tevil edebiliriz; hibe edenin mahkeme karan veya karşı tarafın rızası olmadan hibesini geri alması helâl olmaz. Ancak babanın kendi evladına ettiği hibeyi ihtiyaç anında geri alması helâldir. İki hadîs-i şerifi bağdaştırmak için bu tevil çok yerindedir.

Kendisine hibe edilen, bunun bedeli olarak hibe edene bir şey verirse veya hibenin kendisinde bitişik bir fazlalık meydana gelirse, hibeden dönülemez. Taraflardan birinin ölümü veya hibenin, kendisine hibe edilen şahsın mülkiyetinden çıkması halinde de hibeden dönülemez: Hibe eden eğer bir bedel almışsa, hibeden dönemez. Bunun sebebi rivayet edilen hadîs-i şerîfdc belirtilmiştir. Ayrıca hibeden maksat da, âdete göre bir bedel almaktır ki, bu maksat hâsıl olmuştur.

Hibe edilen şeyin kendisinde yağlanıp şişmanlama, büyüme, bina, ağaç, boya ve dikiş gibi bir fazlalık meydana gelmesi halinde hibeden dönülemez. Çünkü bu fazlalıklardan ayrı olarak hibeyi geri alma imkânı yoktur. Ancak bu fazlalıkla beraber geri almanın da imkânı yoktur. Çünkü hibe akdi bu fazlalığın üzerine yapılmış değildir.

Hibe edenin ölümü halinde mirasçısı hibeyi geri alamaz. Çünkü o yapılan hibe akdine yabancıdır, akdin taraflarından değildir. Kendisine hibe edilenin Ölümü halinde hibeden dönülemez. Çünkü hibe edilen mal mirasçıların mülkiyetine geçmiştir. Onu mirasçılara mülk eden, hibe edenin kendisi değildir ki, geri alabilsin. Bu sanki kendisine hibe edilen sağlığında ve onun tarafından mirasçılara mülk edilmiş gibidir.

Hibe edilen mal kendisine hibe edilenin mülkiyetinden çıkarsa, hibeden dönülemez. Çünkü hibe edenin kendisi onu hibe üzerinde salahiyetli kıldığı için o bu malı kendi mülkiyetinden çıkarmıştır.. Bu, vekilin yaptığı bir tasarruf gibi olup, hibe eden şahıs tarafındaı bozulamaz. [12]

[10] Bu hadîsi Buharî, Müslim, Ebû Dâvud, Tirmizî, Neseî, İbn. Mâce, Mâlik ve Ahmed rivayet etmiştir

[11] Bu hadîsi Ebû Dâvud, Tirmizî, Neseî, İbn. Mâce ve Mâlik rivayet etmiştir

[12] Abdullah b. Mahmûd b. Mevdûd el- Mavsılî, El-İhtiyar Li-Ta'lîlî'l-Muhtar, Ümit Yayınları: 2/417-419.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın