Ganimette efendimiz ve akrabalarının hisseleri

Ganimette Efendimiz Ve Akrabalarının Hisseleri:

Peygamber Efendimiz (sas) in hissesine gelince; o bunu peygamberliği sebebiyle hakediyordu. Nitekim ganimetin içindeki seçkin bazı zırh, kılıç veya cariyeleri de kendi şahsına ayırabiliyordu. Ama dâr-ı bekaya irtihal etmesiyle bütün bu hisseler sakıt oldu. Çünkü kendisinden sonra peygamber yoktur. O, bu hususda şöyle buyurmuştur:

“Allan (cc) ın size ganimet olarak verdiği mallarda benim de beşte birden başka hakkım yoktur. Zaten o da size geri dönmektedir.” [74] Hidayet rehberi imamlar da Peygamber Efendimiz (sas) den sonra ganimetten böyle bir hisse ayırmamışlardır. Eğer ondan sonra da bu hüküm devam etse idi veya başkası o hisseyi haketse idi, ona verirlerdi.

Peygamber Efendimiz (sas) in akrabalarının hissesine gelince; onlar bu hisseyi asr-ı saadette Peygamber (sav) e yardım ettiklerinden, ondan sonra da fakirliklerinden dolayı haketmişlerdir. Rivayet edildiğine göre; Cübeyr b. Mut'im (ra) ile Osman b. Afvan (ra) Peygamber Efendimiz (sas) e gelerek şöyle demişlerdir: 'Ey Allah (cc) ın Rasûlü! Allah (cc) ın seni onlar arasında yerleştirmiş olduğu mevkiden dolayı Hâşimoğullarının üstünlüğünü inkâr etmiyoruz. Muttaliboğullarına verip bizi mahrum bırakmana ne diyorsun? Oysa sana yakınlık bakımından onlarla aynı mertebedeyiz.' Peygamber Efendimiz (sas) onlara şöyle cevap verdi;

“Câhiliyyet devrinde de, İslâmiyette de onlar benden ayrılmadılar.” [75] Bu da gösteriyor ki, ganimeti haketmek, Rasûlullah (sas) akrabalık sebebiyle değildir. Yine rivayet edildiğine göre; Peygamber Efendimiz (sas) Muttaliboğullarına ganimetten hisse vermiş, kendisinin daha yakın akrabaları olan Ümeyyeoğullarını ise mahrum bırakmıştı. Ümeyye, Hâşim'in ana-baba bir kardeşi idi. Muttalib ise, onun baba bir kardeşi idi. Ganimeti haketmek Rasûlullah (sas) a yakınlık sebebiyle olsa idi, Emevîler öncelikli olurlardı. Bundan da anlaşılıyor ki, maksat nesep yakınlığı olmayıp, yardım ve destek yakınlığıdır. Ayrıca Hz. Ebûbekir (ra), Hz. Ömer (ra), Hz. Osman (ra) ve Hz. Ali (ra) evvelce de söylediğimiz gibi, ganimeti üçe bölmüşlerdi. Bu hususda önder olarak onlar bize yeter. Hâşimoğulları ile Muttaliboğullarından olup, şu üç sınıfta bulunanlara; yetimlere, düşkünlere ve yolda kalmışlara ganimetten hisse verilir. Zira Peygamber Efendimiz (sas) şöyle buyurmuştur:

“Ey Hâşimoğulları! Allah (cc) insanların kirlerini (sadakayı) sizler için mekrüh kıldı. Bunun yerine size ganimetten beşte birin beşte birini verdi.” Sadaka ve zekât bunların fakirlerine haram kılınmıştır. Çünkü bunların ve diğer insanların zengin olanlarına daha önceden haramdı. Şu halde ganimetin beşte birinin beşte biri, sadaka alması haram kılınanlara verilmiştir.

Rivayet edildiğine göre Hz. Ömer (ra) ganimetin beşte biri ile onların bekârlarını evlendirir, borçlularının borçlarını öder, ihtiyaç halinde olanların ihtiyaçlarını gördürürdü. Bunu ashabın huzurunda yapar ve hiç bir itirazla karşılaşmazdı.

Ganimette Allah (cc) ın hissesinin bulunmadığı, Peygamber Efendimiz (sas) in hissesinin düştüğü ve Rasûlullah (sas) ın yakınlarınınsa, fakirlik sebebiyle ganimeti hakettikleri sabit olunca, geride dediğimiz üç sınıf insan kalır. Ganimetin beşte birinin bunlara paylaştırılması gerekir. Peygamber Efendimiz (sas) in yakınları da bu vasıflara sahip iseler, bu kapsama girerler. [76]

Beşe Bölünmeyecek Olan Ganimet:

Kendilerinde kuvvet ve üstünlük bulunan bir topluluk düşman yurduna girer ve oradan ganimet elde ederlerse, bu da beşe bölünür. Fakat kuvveti bulunmayan bir tolumun aldığı şey beşe bölünmez: Şunu bilmeliyiz ki; düşman yurduna girenlerin kuvvet ve üstünlükleri ya vardır, ya da yoktur. Oraya müslümanların devlet reisinden izin alarak veya almayarak girmişlerdir. Kuvvet ve üstünlükleri varsa, aldıkları mal beşe bölünür. Bunda devlet reisinden izinli olup olmamaları farketmez. Çünkü onlar bu malı müslümanların kuvveti sayesinde elde etmişlerdir. Zor kullanıp düşmanı yenerek elde ettikleri için, bu ganimet olur. Bu sebeple devlet reisinin onlara yardım etmesi gerekir. Onları yardımsız bırakması müslümanlar için zaaf olur. O mal da müslümanların gücü sayesinde elde edilmiştir. Dolayısıyla beşe bölünmesi gerekir.

Kuvvet ve üstünlükleri yoksa ve girişleri devlet reisinin izni ile olmuşsa; elde ettikleri mal yine beşe bölünür. Çünkü devlet reisi onlara izin verdiğinde, askerlerle imdatlarına yetişip onlara yardımcı olacağını da taahhüd etmiştir. Şu halde bunların o malları müslümanların gücü sayesinde elde edilmiştir. Bir rivayete göre bu mal beşe bölünmez. Çünkü onların kâfirleri mağlûb edecek kuvvetleri yoktur. Bu ganimet değil, hırsızlık olur.

Devlet reisinden izin almaksızın oraya girmişlerse, elde ettikleri mal ganimet olmadığından, beşe bölünmez. Çünkü bu mallar müslümanların gücü sayesinde elde edilmiş değillerdir. Devlet reisinin bunlara yardım etme mecburiyeti yoktur. Çünkü düşman yurduna girmelerini kendisi emretmiş değildir. Onlara yardım etmezse, müslümanlara zaaf dokunmuş olmaz. Dolayısıyla elde ettikleri mal beşe bölünmez. Bu, tüccarın veya hırsızın elde ettiği bir mal gibidir. Bu ganimet olmadığına göre, onlardan her birinin aldığı mal, kendisinin olur. Çünkü şirket bahsinde de anlatılan sebeplerden dolayı, bu ot ve av gibi mübahlık prensibi üzere alınmış bir mal gibidir. [77]

[74] Bu hadîsi Ebû Dâvud ve Neseî rivayet etmiştir.

[75] Bu hadîsi Buharî, Ebû Dâvud ve Neseî rivayet etmiştir.

[76] Abdullah b. Mahmûd b. Mevdûd el- Mavsılî, El-İhtiyar Li-Ta'lîlî'l-Muhtar, Ümit Yayınları: 4/71-72.

[77] Abdullah b. Mahmûd b. Mevdûd el- Mavsılî, El-İhtiyar Li-Ta'lîlî'l-Muhtar, Ümit Yayınları: 4/72-73.
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın