Elbise yaptırmakla alâkalı hükümler

Elbise Yaptırmakla Alâkalı Hükümler:

Terziye palto dikmesini söylediğini iddia edene karşı terzi de; yelek yapmamı istedin derse, söz elbise sahibinindir: Elbise sahibiyle boyacı, elbisenin sarıya mı, yoksa kırmızıya mı boyanacağı veya safranla mı, yoksa alaçehre ile mi boyanacağı hususunda anlaşmazlığa düşerlerse; aynı hüküm geçerli olur. Bunun açıklaması şöyledir; terzi ve boyacı evvelâ tazminat ödeme sebebini ikrar etmişlerdir. Bu sebep, başkasının malı üzerinde tasarrufda bulunmaktır. Ancak daha sonra kendilerini tazminat ödemekten kurtaran bir iddiada bulunmakta ama, elbise sahibi onların bu iddialarını inkâr etmektedir. Elbise üzerinde tasarrufda bulunma izni elbise sahibi tarafından verildiğine göre, söz onun sözüdür. Çünkü bu mes'elede haberi verecek olan odur. Bu sebeple kendisine yemin teklif edilir: Çünkü o ikrarda bulunursa, kumaşı kendi hesabına ziyan olmuş olur. Yeminden çekineceği ihtimaline binâen, kendisine yemin teklif edilir. Yemin ederse, terzi kumaşın kıymetini öder: Yani elbise sahibi dilerse ona elbisenin kıymetini ödetir, dilerse elbiseyi alır ve terziye ecr-i misil öder. Ya da bir rivayete göre boyanın meydana getirdiği fazlalığı öder.

Elbise sahibi terziye ücretsiz diktiğini söyler; terzi de ücret karşılığında diktiğini söylerse ve bu anlaşmazlıkları elbise dikilmeden önce olursa; evvelâ elbise sahibi sonra da terzi olmak üzere her ikisi de yeminleşirler: Çünkü onlardan her biri bir akdin varlığını iddia etmekte, diğeri ise onun iddiasını inkâr etmektedir. İkisinden biri işin hibe olarak yapıldığını iddia etmekte, diğeri ise bir bedel karşılığında işin satıldığını iddia etmektedir.

Elbise dikildikten sonra anlaşmazlık başlamışsa, söz elbise sahibinindir: Çünkü o karşı tarafın iddiasını inkâr edicidir. Şu da var ki, akid yapılmaksızın yapılan işin bir kıymeti yoktur. Bu Ebû Hanîfe'nin kavlidir. El- Uyun adlı eserde Ebû'l- Leys'in Ebû Hanîfe'den rivayetinde şu ifadelere yer verilmektedir; terzilik eğer onun mesleği ise, örfe uyularak ona ecr-i misil vermek gerekir. Terzilik onun mesleği değilse, ücret alma hakkı yoktur ve açıkladığımız sebepden dolayı elbiseyi bir bağış olarak dikmiş olur.

Ebû Yûsuf dedi ki; bu durumda elbiseyi diken ücret almayı haketmez, ancak aralarında bu şekilde devam edegelen bir muamele varsa; ikisi arasındaki âdete uygun olarak dikici ücreti hakeder.

İmam Muhammed dedi ki; dikiş yapan kişi bir dükkân tutar ve kendisini terziliğe verirse, dikiş karşılığında ücret alır; aksi takdirde alamaz. Fetva da buna göre verilmiştir. Çünkü böyle yapmak, yani terzilik iÇin dükkân tutmak; örfe göre ücret karşılığında iş yapmanın bir delilidir- Örfe uygun olan şey, şart koşulmuş gibidir.

İmam Muhammed dedi ki; bir kimse kuyumcuya adını yüzüğünün kaşına yazmasını söyler, ama kuyumcu başkasının adım yazarsa; yüzüğün kıymetini sahibine ödemesi gerekir. Çünkü sahibinin yüzükdeki amacını yok etmiş, bunu yapmakla da, yüzüğü yok etmiş gibi olmuştur.

Bir kimse bir kuyucuyu kendisine bir kuyu kazması için belli bir ücretle tutar, kuyunun derinlik ve genişliğini belirtirse; yapılan akid caiz olur. Mezar kazdırmada bu ölçüler verilmese bile, akid yine caiz olur. Çünkü mezar için bu ölçüler örfen bellidir. Kazıcı akid yapıldıkdan sonra yerin sert olduğunu görürse, bu bir mazeret değildir. Ama yerin kazılması imkânsız ise, bu bir mazerettir. İş tamamlanmadan, işçi ücret almayı haketmez. Çünkü yapılacak olan tek bir iştir ve tamamlanmadan evvel bu işden menfaat elde edilemez. [15]

[15] Abdullah b. Mahmûd b. Mevdûd el- Mavsılî, El-İhtiyar Li-Ta'lîlî'l-Muhtar, Ümit Yayınları: 2/45-47.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın