Çölde veya nehirde bulunan maktul

Çölde veya Nehirde Bulunan Maktul:

Çölde veya Fırat nehrinin ortasında bulunan bir maktul heder olmuştur: Çünkü buralar kimsenin elinde ve mülkiyetinden değildir. Şehirdekiler ve köydekiler buralardan gelecek sesi duymazlar. Dolayısıyla buralarda bulunan maktul heder olur. Fakat nehrin kıyısında duruyorsa, sesi işitilebilecek en yakın köye kasâme lâzımgelir: Çünkü onlar buralarda daha fazla hak sahibidirler. Görülmez mi ki; bu insanlar gelip bu nehirden su içmekte ve hayvanlarını getirip bu nehirden sulamaktadırlar. Böyle olunca da, mahalle halkı gibi, bunların orayı koruma ve orada öldürülene yardımcı olma hususundaki mes'ûliyetleri başkalarına nisbetle daha fazladır.

Hakkında şüf’a hükmü verilebilen özel mülkiyetteki küçük bir nehirde bir maktul bulunursa, diyeti; o nehir sahiplerinin âkilesinin ödemesi gerekir, Çünkü bu nehir onların mülküdür. Başkalarına nisbetle onların o nehir üzerinde daha fazla hakları vardır. Evde çarşıda ve özel mülkte bulunan bir maktulden dolayı oraların sahiplerine ne gerekiyorsa, bu küçük nehirde bulunan maktulden dolayı da o nehrin sahiplerine aynı şey gerekir.

Bir kimse kendi evinde ölü olarak bulunursa, âkilesi onun diyetini mirasçılanna öder. İmameyn dediler ki; 'onun için bir şey gerekmez. Çünkü kendisi yaralanırken, ev onun elinde idi. O, kendi kendini öldürmüş gibidir. Kendisini öldürünce nasıl heder oluyorsa, bu durumda da heder olur.'

Ebû Hanîfe'nin görüşüne göre; öldürme hâdisesi ortaya çıktığı için kasâme gerekli olmuştur. Bu hâdisenin ortaya çıkışı esnasında o ev mirasçılarının mülküdür. Dolayısıyla diyeti onların âkilesinin ödemesi gerekir.

Bunların üzerine de kasâme gerekir mi? Bu hususda ulemânın ihtilafı vardır. Mükâtep kölenin kendi evinde ölü bulunması halinde hüküm bunun hilâfınadır. Bu hâdisenin ortaya çıkışı esnasında o ev kendisinin mülkiyetindedir. Binâenaleyh, o kendini öldürmüş gibidir ve kanı hederdir.

Üçüncü bir şahsın olmadığı bir evdeki iki kişiden biri maktul olarak bulunursa; Ebû Yûsuf’a göre diğer şahıs diyeti öder. İmam Muhammed dedi ki; 'diğer şahsın bir şey ödemesi gerekmez. Çünkü maktulün kendisini öldürmüş olması muhtemeldir. Aynı zamanda arkadaşı da onu öldürmüş olabilir. Şüpheli durumda diyet ödemek gerekmez.' Ebû Yûsuf’a göre insan kendisini öldürmez. Dolayısıyla kendisini öldürmüş olması ihtimali nazar-ı itibara alınmaz. O, bir mahallede maktul olarak bulunan bir kimse hükmündedir. [46]

[46] Abdullah b. Mahmûd b. Mevdûd el- Mavsılî, El-İhtiyar Li-Ta'lîlî'l-Muhtar, Ümit Yayınları: 4/315-316.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın