Cenaze namazı

CENAZE NAMAZI

Cenaze namazı farz-ı kifayedir: Zira Hz. Peygamber (sas) şöyle buyurmuştur:

“Her ölünün üzerine namaz kılınır.” [219]

“İyi, kötü her ölünün üzerine namaz kılın.” [220] Ayrıca melekler de Adem (as) vefat ettiğinde cenaze namazını kılmışlar ve; “Ölülerinizin sünneti budur,” demişlerdi. [221]

Cenaze Namazını Kıldırmada Devlet Reisi:

Bu namazı kıldırmada Öncelik hakkı devlet başkanınındır: Çünkü onun huzurunda başkasının öne geçip namaz kıldırması, ona hakarettir. Zira rivayete göre Hz. Ali (ra) nin oğlu Hasan (ra) vefat ettiğinde, kardeşi Hüseyin (ra) hazır iken, Medine valisi Said b. As öne geçip namazı kıldırmış, Hüseyin (ra) de ona; “Eğer bu hususda sünnet olmasaydı, senin öne geçip namazı kıldırmana müsaade etmezdim.” demiştir. Sonra sırasıyla kadıdır. Çünkü o da bir bakıma devlet başkanı gibidir. Sonra mahallenin imamıdır. Çünkü ölü hayattayken, onun imamlığına razı olmuştu.

Sonra da yakından uzağa doğru ölünün velileridir. Ancak bir kimsenin babası oğlundan önce gelir: Babanın evladına karşı üstünlüğü vardır. Dolayısıyla namaz kıldırmada öncelik hakkı onundur. Ebû Yûsuf’dan nakledilen bir görüşe göre; veli her hal-ü kârda namaz kıldırmada önceliklidir. Yakınlık derecesinde eşit olduklarında, yaşça büyük olan cenaze namazı kıldırma önceliğine sahib olur. Yakın olan veli dilediği kimseyi imamlık için öne geçirebilir. Zira bu hususda hak onundur.

Cenaze namazını devlet başkanı veya kadıdan başkası kıldırmışsa, velinin yeniden kıldırmaya hakkı vardır: Çünkü namaz kıldırma hakkı onundur.

Eğer cenaze namazı veli tarafından kıldırılmışsa, başkasının yeniden kıldırmaya hakkı yoktur: Çünkü namazın farziyeti veli ile edâ edilir. Onun kıldırmasından sonra yeniden kılarlarsa; ikincisi nafile olur ki, cenaze namazının da nafilesi yoktur. Ayrıca cenaze namazının yeniden kılınması caiz olsaydı, insanlar Hz. Peygamber (sas) ve ashabının namazlarını yeniden kılarlardı. Halbuki böyle yapmadılar. Kaldı ki, Hz. Peygamber (sas) Hz. Ömer (ra) e şöyle buyurmuştur:

“Doğrusu cenaze üzerine kılınan namaz yeniden kılınmaz.”

Ölü, namazı kılınmadan defnedildiğinde cesedin dağılmadığına kuvvetle kanaat getirilirse, kabri üzerine namaz kılınır: Bu hususdaki rivayetimiz mutlaktır. Her hangi bir kayıt getirilmemiştir. Cesed dağılmış olursa, naklettiğimiz nassın kapsamına girmez. Bazıları bunun müddetini üç gün olarak takdir etmişlerdir. Esahh olan önceki görüştür. Çünkü bu, zamana ve toprağa göre değişir. Cenaze namazı kılındıkdan sonra ölünün yıkanmamış olduğunu öğrenirlerse, onu yıkar ve namazını da yeniden kılarlar. Ama defhettikden sonra öğrenirlerse, mezarını açıp çıkarmazlar. Çünkü bu ölüye eziyet ve hakarettir. Mezardan çıkarılıp yıkanmaz.

İbn. Semmaa'nın rivayetine göre İmam Muhammed bu hususda şöyle demiştir: “Üzerine toprak dökmemişlerse, ölüyü çıkarıp yıkarlar. Çünkü bu; mezarı açıp, içinden ölüyü çıkarmak sayılmaz.”

Cenaze erkek de olsa, kadın da olsa; imam onun göğüs hizasında bulunur: Semûre b. Cündüb (ra) ün rivayetine göre Hz. Peygamber (sas) bir kadının cenaze namazını kıldırırken, kadının göğsünün hizasında durmuştur. Çünkü göğüs iman ve marifetin yeri, hikmetin de kaynağıdır. Göğsünün hizasında durmak, onun imanına ortak olmanın işaretidir. Rivayete göre Ebû Yûsuf erkek cenazenin göğsünün hizasında, kadın cenazenin de beli hizasında dururmuş. Zira Enes (ra) de böyle yapmış ve; “Hz. Peygamber (sas) de böyle yapardı.” demiştir. Ama sahih olan birinci görüştür.

Cenaze namazı dört tekbirden ibarettir: Zira Hz. Peygamber (sas) bayram namazı için;

“Cenaze namazının dört tekbiri gibi dört tekbirlidir.” [222] buyurmuştur.

İlk tekbirde eller kaldırılır: Çünkü bu iftitah tekbiridir.

Ondan sonrakilerde kaldırılmaz: Zira Hz. Peygamber (sas) şöyle buyurmuştur:

“Eller sadece yedi yerde kaldırılır.” Böyle derken cenaze namazından söz etmiştir.

İlk tekbirden sonra Allah Teâlâ'ya hamdedilir, Fatiha okunur: Çünkü duada sünnet olan Allah (cc) a hamd ile başlamaktır. Hasan'ın rivayetine göre Ebû Hanîfe sübhaneke okunması gerekir, demiştir.

İkinci tekbirden sonra Hz. Peygamber (sas) e salât ü selâm getirilir: Çünkü Yüce Rabb'in anılmasından sonra Rasûlullah (sas) ı anmak gerekir. Bu hususda Allah (cc) şöyle buyurmuştur:

“Ey Muhammed, Senin sânını yüceltmedik mi?” [223]

Bir rivayette anlatıldığına göre Yüce Rabb'imiz Hz. Peygamber (sas) e hitaben şöyle buyurmuştur:

“Ben sensiz anılmayacağım.”

Üçüncü tekbirden sonra namaz kılan kendisine ölüye ve bütün mü'minlere duâ eder: Çünkü cenaze namazından maksat, duadır. Evvelâ Allah (cc) ve Rasûlü (sas) zikredilmiş, şimdi ise asıl maksada; duaya gelinmiştir. Ki bu duâ müstecab olmaya en yakın yerde yapılmaktadır.

Dördüncü tekbirden sonra selâm verilir: Çünkü artık yapılacak bir şey yoktur. Diğer namazlarda olduğu gibi sağa sola selâm verilir. Hz. Peygamber (sas) en son cenaze namazını böyle kıldırmıştır. Selef ve halef ulemâsı da zamanımıza dek böyle kılmışlardır. Ebû Hanîfe dedi ki; “Cenaze namazında mesnun olan bazı duaları okursan iyi olur. Aklına gelen başka duaları da okuyabilirsin.”

Çocuğun namazında üçüncü tekbirden sonra;

“Allahümme 'c 'alhu lenâ faraten ve zuhren şâfian müşeffean” diye duâ edilir: Çünkü çocuk kendisi için mağfiret dilenmesine muhtaç değildir.

Hazırda olmayan ölünün namazı kılınmaz. Çünkü ölü bir bakıma imam, bir bakıma da imam olunmuş gibi olur. Bunların ikisi de gıyaben caiz değildir. Şayet caiz olsaydı, Medine dışındaki insanlar Hz. Peygamber (sas) in cenaze namazını kılarlardı. Kılmış olsalardı, bize de nakledilirdi. Ama böyle bir nakil mevcud değildir.

Necaşî'nin gıyabî cenaze namazını kılmasına gelince; Hz. Peygamber (sas) için gayb perdeleri aralanmış ve Necaşî'nin tabutunu görmüştür. Çünkü Necaşî'nin vefat ettiği günde ashabına;

“İşte kardeşiniz Necaşî vefat etti. Kalkınız, cenaze namazını kılalım,” buyurmuş, cenazeyi görerek namaz kılmış, ashab da ona uymuştu.

Cenaze namazında kıraat ve teşehhüd yoktur: Teşehhüdün olmaması, teşehhüdün oturma halinde okunmasındandır; halbu ki, cenaze namazında oturma yoktur. Kıraate gelince; İbn. Mes'ûd demiştir ki; “Hz. Peygamber (sas) cenaze namazında kıraat olacağını ne sözlü ne de fiilî olarak belirlemiş değildir. îmam tekbir aldıkça, sen de al, Duâ için en güzel kelimelerden seç.” Duâ niyyetiyle Fatiha okunsa bir sakıncası olmaz. Ama Kur'an-ı kerîm okuma niyyetiyle okunursa, mekruh olur. [224]

Ölü Doğanın Cenaze Namazı Kılınmaz:

Doğan çocukdan ses duyulursa; adı konur, yıkanıp cenaze namazı kılınır. Ses duyulmazsa, bir beze sarılarak gömülür, namazı kılınmaz: Zira Hz. Peygamber (sas) şöyle buyurmuştur:

“Doğan çocuk ses verirse, yıkanıp cenaze namazı kılınır ve miras hakkına sahib olur. Ses vermezse, namazı kılınmaz ve miras hakkına sahib olmaz.” [225]

[219] Bu hadîsi İbn Mâce rivayet etmiştir.

[220] Bu hadîsi Beyhakî Sünen'de rivayet etmiştir.

[221] Abdullah b. Mahmûd b. Mevdûd el- Mavsılî, El-İhtiyar Li-Ta'lîlî'l-Muhtar, Ümit Yayınları: 1/186.

[222] Bu hadîsi Ebû Dâvud rivayet etmiştir.

[223] İnşirah: 94/4.

[224] Abdullah b. Mahmûd b. Mevdûd el- Mavsılî, El-İhtiyar Li-Ta'lîlî'l-Muhtar, Ümit Yayınları: 1/187-190.

[225] Bu hadîsi Ebû Hüreyre rivayet etmiştir. Abdullah b. Mahmûd b. Mevdûd el- Mavsılî, El-İhtiyar Li-Ta'lîlî'l-Muhtar, Ümit Yayınları:1/190.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın