Boşanmanın vâki olduğu durumlar

Boşanmanın Vâki Olduğu Durumlar:

Âkil, baliğ ve uyanık olan her kocanın yaptığı boşama vâki olur: Bununla alâkalı olarak Hz. Peygamber (sas) şöyle buyurmuştur:

"Çocuğun ve bunağın boşaması hâricinde her boşama geçerli olur. [12]

Bunun başka bir rivayet şeklinde ise, "Çocuğun ve delinin boşaması dışında... "buyurulmuştur.

Yukarıda rivayet ettiğimiz hadîs-i şerîfden dolayı; çocuğun ve delinin boşaması geçerli olmaz. Çünkü bu ikisinde akıl, temyiz ve boşama ehliyeti yoktur.

Çocuk koca karısını boşar da, sonra bulûğa erer; ve uykudaki koca karısını boşar da sonra uyanır ve; 'ben bu talâkı caiz kıldım' dese, talâk vâki olmaz. Ama; 'ben bu talâkı vâki kıldım' derse, talâk vâki olur.

Karısını boşamaya zorlanan kimsenin boşaması da vâki olur:

Rivayet edildiğine göre; kadının biri kocasını tutup yere yatırmış, göğsünün üzerine oturarak, eline bıçağı alıp; 'ya beni üç talâkla boşarsın, ya da seni öldürürüm' demiş; kocası; 'Allah (cc) aşkına bırak beni, böyle yapma' demişse de, kadın onu bırakmayınca, adamcağız zorlanma sebebiyle onu üç talâkla boşamış ve durumu gidip Hz. Peygamber (sas) e anlatmıştı. Hz. Peygamber (sas) de ona şöyle buyurmuştur: Boşamada istirahat uykusu olmaz. " [13] Yani askıya alınmaz, hemen geçerli olur. Bu adam boşamayı kastetmiş, ancak boşamanın geçerli olmasına razı olmamıştır. Bu sebeple de, şakayla boşayan kimse gibi olmuştur ki, şakayla boşayan da, ciddî surette boşayan gibidir:

Talâk, eşlerin ayrılmalarına yol açan bir mânadır. Süt mahremiyetinde olduğu gibi; kişi bunda gönüllü de olsa, zorlanmış da olsa; aynı hüküm geçerlidir.

Sonra bize göre alış veriş, kira vb. kendisinde şart muhayyerliğinin sahih olduğu şeylere zorlama (ikrah) tesir eder. Ama nikâh, talâk ve azad etme gibi, kendisinde şart muhayyerliğinin sahih olmadiğr şeylere zorlama (ikrah) tesir etmez.

Sarhoşun da boşaması vâki olur: Tahavî; Vâki olmaz' demiştir. Benk otu ve ilaç sebebiyle aklın zail olmasını nazar-ı itibara alarak, Kerhî de bu görüşü benimsemiştir. Bizim görüşümüze göre o, farzlan edâ etme emrine muhatap olduğu delilinden ötürü mükelleftir. İffetli bir kadına zina iftirasında bulunması durumunda ona kazf haddi, adam öldürme durumunda da ona kısas tatbik etmek gerekir

Sarhoş olmayan kimse gibi, mükellefin boşaması da vâki olur. Benk otunu yediğinden dolayı aklı zail olan kimsenin talâkı vâki olmaz. Çünkü o mükellef hükmünde değildir. Şarap veya nebiz içtiği için sarhoş olan kimsenin aklı, günah olan bir sebepden dolayı zail olduğu için, kendisine karşı caydırıcı bir ceza olsun diye aklı başında kabul edilir. Ama içtiğinden dolayı başı ağınr da, baş ağrısı sebebiyle aklı zail olursa ve o halde iken karısını boşarsa, talâk vâki olmaz, diyoruz. Ekseriyetle benk otunu yiyen ve ilaç alanların kastı günah işlemek değil, tedavidir. Bu sebeple bunlann aklı zail olduğunda mükellefiyet üzerlerinden kalkar.

Dilsizin boşaması işaret etmesiyle vâki olur: Yani işareti belli olup, yerinde biliniyorsa, vâki olur. Boşamayı oyuncak edinen ve şakadan boşayanlarm boşamaları ile de talâk vâki olur: Bununla alâkalı olarak Hz. Peygamber (sas) şöyle buyurmuştur: "Üç şeyin ciddisi de ciddi, şakası da ciddidir: O üç şey; nikahlama, boşama ve köle azad etmedir." [14]"Bir kimse şakadan boşarsa, bu boşama onun aleyhine geçerli olur."

Rivayet edildiğine göre Ebû'd- Derdâ (ra) şöyle demiştir: 'Bir kimse şakadan karısını boşar veya kölesini azad ederse; yaptığı bu iş geçerli ve bağlayıcı olur.' Bu hususda şu âyet-i kerîme nazil olmuştur:

"Allah (cc) m âyetlerini eğlenceye almayın." (Bakara: 231). Aynı şekilde bir kimse boşamaktan başka bir şeyi kasteder de, dili sürçüp boşama kelimesini kullanırsa, talâk vâki olur. Burada kasıt olup olmaması talâk hususunda muteber değildir.

Hişam, İmam Muhammed'in Ebû Hanîfe'den naklen şöyle dediğini işitmiştir: "Bir kimse kansına; 'bana su ver' demek ister de, ona; 'sen boşsun' derse; boşama vâki olur." Bu fasıllann tamamı şu hadîs-i şerifin

kapsamına girmektedir; "Her boşama vâkidir. [15]

Bir kimse karısının tamamına veya bir kısmına mâlik olsa yahut kadın kocasının tamamına veya bir kısmına mâlik olsa; aralarında ayrılık meydana gelir: Zira eşlerden birinin kölelik ve cariyelik bağı ile diğerine mâlik olması nikâh kıyılmasına mâni olduğu gibi, mevcut bir nikâhın devamına da mâni olur; tıpkı mahremiyet, hısımlık ve süt bağı gibi... [16]

[12] Bu hadîsi Tirmizî tahric etmiştir.

[13] Bu hadîsi Saîd b. Mansûr tahric etmiştir

[14] Feyzu'l- kadir; c:3, s: 300, 3451. hadîs

[15] Bu hadîsi Tirmizî tahric etmiştir

[16] Abdullah b. Mahmûd b. Mevdûd el- Mavsılî, El-İhtiyar Li-Ta'lîlî'l-Muhtar, Ümit Yayınları: 3/115-115-117.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın