Nikâhın rüknü ve sîgası

Nikâhın Rüknü Ve Sîgası:

Nikâhın rüknü icab ve kabuldür: Çünkü akid bunlarla meydana gelir. Bir şeyin rüknü o şeyin kendisiyle var oduğu şeydir. Meselâ evin rükünleri (direkleri) gibi. Nikâh akdi iki mazi sîga ile yapılır: Meselâ birinin; 'seni zevce olarak aldım1 demesi, diğerinin de; 'seni kocalığa aldım' veya; 'kabul ettim' demesi gibi. Zira ihtiyacın meşruiyeti için evlilik akdini inşâ etmek (meydana getirmek) için kullanılır. Bunda ihtilâf yoktur. Veya biri mazi, diğeri müstakbel iki sîga ile yapılır: 'Beni zevç (koca) lige...' veya; f...zevceliğe al.' Ötekinin de; 'seni koca...' veya; '...karı olarak aldım' demesi gibi: 'Beni zevç (koca) lige...' veya; '...zevceliğe al' sözü, vekâlet vermektir. Vekil de -ileride açıklayacağımız gibi- nikâh akdinin her iki tarafı için vekâlet edebilir.

Muallâ b. Mansur'un Ebû Yûsuf kanalıyla Ebû Hanîfe'den bir rivayetinde anlatıldığına göre, bir kimse bir başkasına giderek; 'kızınla evlenme talebinde bulunmak için sana geldim1 veya; 'kızını benimle evlendirmen için sana geldim1 ya da; 'kızını benimle evlendir' der de; baba; 'kızımı seninle evlendirdim' derse, artık nikâh bağlayıcı olur ve evlenme talebinde bulunanın bu nikâhı kabul etmeme salahiyeti kalmaz. Bu alış verişe benzemez: Çünkü nikâhın temeli; müsamaha ve kolaylık sağlamaktır. Alış verişinki ise, pazarlık etmek ve fıat indirimi sağlamaktır.

Bir erkek bir kadına; 'seninle evleniyorum1 der, kadın da; 'yaptım' derse, nikâh akdi kesinleşir ve bağlayıcı olur. Zira; 'seninle evleniyorum' sözü örfe göre; 'seninle evlendim' mânasındadır. Bunu söyleyenin hali buna delalet eder. Kelime-i şehâdette olduğu gibi, bu kelimede; 'şehâdet ederim ki' diyen, 'şehâdet ettim ki' demiş gibi olur.

Bir kimse; 'beni evlendirir misin?' der de, diğeri; 'seni evlendirdim1 derse, nikâh akdedilmiş olmaz. Çünkü bu emir ve vekâlet vermek olmayıp, haber almak ve bir şeyin tekrarlanmasını istemektir. Ama bu sözüyle haber almayı değil de, tahkik ve mükellef kılmayı kastederse, nikâh akdedilmiş olur.

Nikâh akdi, 'nikâh1 ve 'tezvic' kelimeleriyle yapılır: Çünkü bunlar nikâh akdinde kullanılan sarih ifadelerdir. Hibe, sadaka, temlik, satmak, satın almak (İmam Şâfıî) kelimeleri ile de meydana gelir:

Zira bu kelimeler mülkiyet ifade ederler ve bunlar eşin kendisine mâlik olma vasıtasıyla ondan yararlanma hakkına sahip olmanın da bir sebebidir; tıpkı köle ve cariyeye sahip olmak gibi. Buradaki sebebiyet mecazî yollardandır.

Nikâh akdinin icar lafzıyla yapılıp yapılamayacağı mes'elesine gelince; İbn. Rüstem'in İmam Muhammed'den rivayet ettiğine göre, nikâh akdi bu kelime ile yapılamaz. Bu, Ebû Bekir er- Râzî'nin de tercih ettiği görüştür. Zira icar (kira), yararlanma hakkına mâlik olma mânasını ifade etmez. Çünkü icar geçici bir müddet içindir. Oysa nikâhda geçicilik olmaz.

Hasan'ın Ebû Hanîfe'den rivayet ettiği bir kavle göre; nikâh akdi icar kelimesiyle yapılırsa, caiz olur. Kerhî de bu görüşü benimseyerek şöyle demiştir: 'Zira Allah (cc) mehire ücret adını vermiştir.' Şu halde icar akdi icar kelimesiyle yapılabildiği gibi, nikâh akdi de bu kelime ile yapılabilir.

İmam Muhammed'e göre bir baba bir erkeğe; 'kızımı şimdiki halde sana vasiyyet ettim' derse, nikâh akdedilmiş olur. Ama mutlak olarak vasiyyet ederse, bununla nikâh akdedilmiş olmaz. Çünkü bu vasiyyet o adamın o kıza babasının ölümü şartına bağlı olarak mâlik olmasını gerektirir. Bu hususda aslolan bizim ashabımızın söyledikleri şu kaidedir: Kendisiyle aynlann mutlak surette mülk edilmesi sahih olan her lâfız ile nikâh akdi yapılabilir.

İbn. Rüstem'in İmam Muhammed'den naklettiği kavle göre; cariyenin mülk edinilmesinde kullanılan her kelime ile hür kadının nikâh akdi yapılabilir. [6]

[6] Abdullah b. Mahmûd b. Mevdûd el- Mavsılî, El-İhtiyar Li-Ta'lîlî'l-Muhtar, Ümit Yayınları: 3/9-11.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın