Akilenin diyeti ödemeğe katılma şartı

Akilenin Diyeti Ödemeğe Katılma Şartı:

Âkile caninin itirafı ile sabit olan bir cinayetin diyetini ödemez. Şu kadar var ki; suçunu ikrar eden caniyi tasdik eden âkile diyete katılır: Caninin âkilesi aleyhindeki ikrarı onları bağlamaz. Çünkü onun onlar üzerinde velayeti yoktur. İtirafını tasdik ederlerse, o itirafa razı oldukları için bulunulan itiraf onları bağlar. Müslümanların kadılarından birinin, akilenin diyet ödemesine hükmettiği hususunda katil ile cinayetin velisi birbirlerini tasdik ederlerse, bu durumda akilenin bir şey ödemesi gerekmez. Çünkü bu ikisinin birbirlerini tasdik etmeleri, âkile aleyhine bir hüccet olamaz. Bu durumda katilin malından bir şey ödenmesi gerekmez. Çünkü diyet, kendilerinin doğrulaması sebebiyle âkile üzerine bir hüküm olarak yerleşir. Bu doğrulama kendileri hakkında bir hüccettir. Birinci durumda ise, hüküm bunun hilâfınadır. Çünkü o durumda itirafı sebebiyle diyetin, katilin malından ödenmesi gerekir. Bu durumda diyeti akilenin ödemesini vâcib kılmak mümkün olmadığı için, diyeti katilin ödemesi gerekir.

Hür olan bir kimse hatâen bir köleye karşı cinayet işlediği zaman, diyet yine âkilesine lâzımgelir: Diyet alınan canın bedeli olduğu için, bunu hür kimsenin öldürülmesinde olduğu gibi akilenin ödemesi gerekir. Ebû Yûsuf’dan rivayet edilen bir görüşe göre; bu durumda diyetin katilin malından alınması gerekir. Hadîs-i şerîfde geçen;

“Köleye karşı işlenen cinayetlerde. diyetleri âkile ödemez.”ifadesi de bu mânaya hamledilmektedir.

Buna verilecek cevap şudur: Bundan kastedilecek mâna şudur; âkile kölenin cinayetini üstlenmez. Çünkü efendi köleye âkileden daha yakındır. Yine Ebû Yûsuf’dan rivayet edilen bir görüşe göre; diyet miktarınca ödemeyi âkile yapar. Çünkü diyet, alınan can için verilen bir tazminattır. Bundan daha fazlası ise, caninin malından alınır. Zira bu malın tazminatıdır. Zira Ebû Yûsuf’a göre meblağı ne kadar fazla olursa olsun, öldürülen kölenin kıymetinin ödenmesi gerekir ki, bu husus daha evvel anlatılmıştı. [57]

[57] Abdullah b. Mahmûd b. Mevdûd el- Mavsılî, El-İhtiyar Li-Ta'lîlî'l-Muhtar, Ümit Yayınları: 4/323.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın