|
Konu Başlığı: Rağıbel-İsfehanî Gönderen: Ekvan üzerinde 19 Haziran 2011, 16:04:36 Rağıbel-İsfehanî(H. 500) el-İsfehanî şunları söylemektedir: Akıl iki kısımdır; 1) Seciye halinde akıl: Bilgileri kabule elverişli bir potansiyeldir ve çocukta çekirdekteki hurmanın varlığına benzer bir varlığa sahiptir. 2) Kazanılmış (mükteseb) akıl: Bu akıl sayesinde söz konusu potansiyel güçlenir. Daha sonra, kazanılmış aklı bir takım bölümlere ayırarak el-Gazâlî etkisi ile bu ayrımı zenginleştirmiştir. Kazanılmış (mükteseb) terimi; el-Kindî, el-Farabî ve İbn-i Sina doktrinlerinde var olan Antik Yunan'dan gelen felsefî etkinin bir yansımasıdır. Bu etki, H. 4. yüzyıldan itibaren güçlenmiş, ne var ki Muhâsibî'nin bu tanımı hem Platonist-gnostik, hem materyalist stoacı, hem de peripatik bir biçim almış olmasına rağmen Ehl-i Sünnet tarafından genelde tercihe şayan bulunmuş ve bu etkiler sonrasında da aklı: Seciye halinde akıl ve kazanılmış akıl diye ikiye ayırma geleneği devam etmiştir. İslâm düşünürlerinin eserlerinde; tasavvuf, kelam ve akılcı felsefede Haris düşüncesinin izlerini tesbit ederek yeni ve orijinal bir düşünce olduğunu belirledikten sonra artık Hâris'in, değişik dönemlerde yaşamış İslâm düşünürlerinin en seçkinlerinden biri ve özellikle H. 3. yüzyılın en seçkin düşünürü olduğunu söyleyebiliriz. Hatta o, bu yüzyılın müceddidi kabul edilmelidir ki el-Vasaya, et-Tevehhüm, Bid'u men Enabe İlellah, el-Akl, Fehmu'l-Kur' ân, el-Mekasib ve er-Riaye gibi eserlerin müellifi için bu çok görülmemelidir. [518] [518] Haris El- Muhasibi, El- Akl Ve Fehmü’l Kur’an, İşaret Yayınları, İstanbul, 2003: 202. |