> Forum > ๑۩۞۩๑ Kitap Dünyası - İlim Dünyası Kütüphanesi ๑۩۞۩๑ > Çeşitli Konularda Eserler > El-Akl ve Fehmül Kuran > Hâris in Yaşadığı Dönemde Akıl
Sayfa: [1]   Aşağı git
  Yazdır  
Gönderen Konu: Hâris in Yaşadığı Dönemde Akıl  (Okunma Sayısı 795 defa)
05 Temmuz 2011, 10:18:09
Ekvan
Varlıklar, alemler, dünyalar. (Evren).
Tecrübeli Üyeler
*
Çevrimdışı Çevrimdışı

Cinsiyet: Bayan
Mesaj Sayısı: 19.233


« : 05 Temmuz 2011, 10:18:09 »



Hâris'in Yaşadığı Dönemde Akıl


Gerçekte biz Haris asrını Mutezile asrından ayıramıyoruz; zabakımından değil de sadece mezhep bakımından bir ayrım yapabiliyoruz. Çünkü Vasıl, Hâris'le aynı asrı paylaşmıştır ve Hâris'in yaşadığı çağ, kelamcıların çağıdır. Bu dönemde el-Hasanu'l-Basrî liderliğnde bir zühd okulu daha önce ortaya çıkmıştı. Sonra bizzat Hâris'le birlikte değişik bir kaç görünüm kazanmıştır; bir yanda radikal kelamcılarla diğer yanda kelamı bir araç olarak gö­ren sufîler arasındaki bu farklılaşma biçimi, ekol farklılaşmalarını belirleyen eğilimlerden sadece biriydi. Zühd ve takva ehli olan bu zümre ile birlikte akıl, dinden ayrılmaz bir konuma gelmiş ve sa­dece din ile birlikte hareket eden, dinden birşeyler alarak aydınla­nan sonra da insanlara fazlasız eksiksiz orta yolu gösteren bir rol üslenir. Bu noktada bir yanda akılcı Mutezile ile diğer yanda akılcı sufîler arasındaki sınırda en belirleyici isim ve en iyi örneklerin­den birisi Hâris'tir. Mutezile'ye göre akıl; mantıkî çözümlemeler yolu ile kendi başına iyi ile kötü arasında ayrım yapma yetisine sa­hipken, bu dönemde yaşayan zahid ve abidlere göre; mantıkî çö­zümleme ve tartışma yolu ile değil ama; Allah'ın insanda yarattığı bir seciye olması nedeni ile, yapısı gereği; kendi başına bir yandan iyi ile kötü arasında ayrım yapma, diğer yandan Kitap ve Sünnet'e uygun bir biçimde ilahî emir ve yasakları kavrama yetisine sahip­tir. Belki de İslâm tasavvuf tarihinde, ilk kuşak zahid ve abidlerden biri olan Haris ve onunla çağdaş, ondan hemen önce veya son­ra yaşamış ve ona yetişmiş olan az sayıda sufî nezdinde bu yeni eğilim tam anlamı ile belirgindir. Çünkü onların sahip oldukları bu eğilim; özellikle ilk merhalesinden itibaren 'akılcı islâm tasavvufu'nun orijinalitesini teyid eden temel nedenlerden biridir.

el-Mizarida adı geçen dört yalancıda ve yine daha sonra Kitabu'l-Akl ve Fazluhu isimli eserde isimleri geçen, bir çoğu Hâris'ten ilim öğrenen veya onunla aynı görüşleri paylaşan ravilerde bu eği­lim son derece açıktır. Gerçekte sorun yeni bir eğilim olarak kabul edilen bu eğilim çerçevesinde birinin diğerinden devraldığı bir so­run değil; ciddi ve ölçülü bir şekilde Mutezile'nin başlattığı; daha sonra içtimaî ve itikadı alanlarda tehlikeli bölünmelere, ahlâkî çö­zülmelere ve değerler aşınmasına yol açan bir takım aklî ve kelamî sapmalar karşısında o dönemde var olan psikolojik uyanış ve öfkeyi dile getirmek üzere ortaya çıkmış ve akılcı zahidleri kelamcılara karşı, onların silahlarını kullanmaya itmiştir.

Bu noktada, yukarıdaki alıntılara ek olmak üzere, Haris ile aynı kuşaktan olan Ahmed b. Asım el-Antakî ile onun akılla ilgili iki sözünü hatırlatmalayız:

En faydalı akıl; Allah'ın verdiği nimetleri sana öğreten ve bu ni­metlere şükür konusunda yardımcı olan akıldır.

 Akıllı insan; Yüce Allah'ın öğütleri ile neyin faydalı ve neyin za­rarlı olduğunu bilendir.[349]

Kendi döneminde Bağdatlı sufîlerin şeyhi ve imamı olan Sırru's-Sakatî'ye, (H. 261) akla ilişkin soru sorulduğunda: "Akıl; kendisi ile emir ve nehiyler için delil ikame olunan nesnedir" demiştir.[350]

el-Fudayl b. İyaz (H. 270) ise şunları söylüyor:

İnsanlar içinde şanı yüce Allah'ın rızasını en çok hak edenler; Al­lah'ı bilenlerdir.

Ebu Hafz en-Nişaburî'ye (H. 270) "Akıllı kim?" diye soruldu­ğunda, "Kendisi için ihlas isteyendir" diye cevap verir. Haris kuşa­ğından olan İbn-i Mesruk ise şöyle demektedir:

Aklını, aklı için aklından sakınmayan helak olur. [351]

Bu akılcı eğilim; temel prensipleri Haris b. Esedi'l-Muhâsibî ta­rafından vaz'edilen Bağdat ekolünün genel eğilimidir ve genel an­lamda kelamı ve tasavvufî tevhid anlayışı, bu anlayış ile ilgisi sebe­bi ile de bîr yandan Allah'ın diğer sıfatları ile birlikte bu sıfatların­dan biri olan kelam sıfatı, diğer yandan da zühd ve Allah (c) sevgi­sine matuf bilgi ve kelamî sorunlar üzerinde yoğunlaşmaktadır. [352]

Bu okul ile bazı mensuplarının akıl ve dinî-ahlâkî bazı kav­ramların akıl ile ilgisine açıklık getiren ifadelerinden genel eğilim­leri anlaşıldığına göre Hâris'in bu okula liderliği; bölük pörçük ifa­deleri ile değil, tam bir açıklıkla tasavvufî, kelamî, felsefî ve bi­limsel anlamda zincirin bütün halkalarını birleştirerek aklın görevini belirlemesi ile açıklanmalıdır. [353]


[349] Tabakatu's-Sufiye, s. 137-139.

[350] Aynı eser, s. 49-51.

[351] Aynı eser, s. 131.

[352] Ebu Ala el-Afifi, et-Tasavvuf, s. 94.

[353] Haris El- Muhasibi, El- Akl Ve Fehmü’l Kur’an, İşaret Yayınları, İstanbul, 2003: 137-139.



[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın
Bu Sayfayi Paylas
Facebook'a Ekle
Kayıtlı

Müslüman
Anahtar Kelime
*****
Offline Pasif

Mesajlar: 132.042


View Profile
Re: Hâris in Yaşadığı Dönemde Akıl
« Posted on: 28 Mart 2024, 18:28:06 »

 
      uyari
Allah-ın (c.c) Selamı Rahmeti ve Ruhu Revani Nuru Muhammed (a.s.v) Efendimizin şefaati Siz Din Kardeşlerimizin Üzerine Olsun.İlimdünyamıza hoşgeldiniz. Ben din kardeşiniz olarak ilim & bilim sitemizden sınırsız bir şekilde yararlanebilmeniz için sitemize üye olmanızı ve bu 3 günlük dünyada ilimdaş kardeşlerinize sitemize üye olarak destek olmanızı tavsiye ederim. Neden sizde bu ilim feyzinden nasibinizi almayasınız ki ? Haydi din kardeşim sende üye ol !.

giris  kayit
Anahtar Kelimeler: Hâris in Yaşadığı Dönemde Akıl rüya tabiri,Hâris in Yaşadığı Dönemde Akıl mekke canlı, Hâris in Yaşadığı Dönemde Akıl kabe canlı yayın, Hâris in Yaşadığı Dönemde Akıl Üç boyutlu kuran oku Hâris in Yaşadığı Dönemde Akıl kuran ı kerim, Hâris in Yaşadığı Dönemde Akıl peygamber kıssaları,Hâris in Yaşadığı Dönemde Akıl ilitam ders soruları, Hâris in Yaşadığı Dönemde Akılönlisans arapça,
Logged
Sayfa: [1]   Yukarı git
  Yazdır  
 
Gitmek istediğiniz yer:  

TinyPortal v1.0 beta 4 © Bloc
|harita|Site Map|Sitemap|Arşiv|Wap|Wap2|Wap Forum|urllist.txt|XML|urllist.php|Rss|GoogleTagged|
|Sitemap1|Sitema2|Sitemap3|Sitema4|Sitema5|urllist|
Powered by SMF 1.1.21 | SMF © 2006-2009, Simple Machines
islami Theme By Tema Alıntı değildir Renkli Theme tabanı kullanılmıştır burak kardeşime teşekkürler... &
Enes