> Forum > ๑۩۞۩๑ Kitap Dünyası - İlim Dünyası Kütüphanesi ๑۩۞۩๑ > Çeşitli Konularda Eserler > El-Akl ve Fehmül Kuran > Akıl Fehm Ve Basirettir
Sayfa: [1]   Aşağı git
  Yazdır  
Gönderen Konu: Akıl Fehm Ve Basirettir  (Okunma Sayısı 898 defa)
21 Haziran 2011, 18:43:21
Ekvan
Varlıklar, alemler, dünyalar. (Evren).
Tecrübeli Üyeler
*
Çevrimdışı Çevrimdışı

Cinsiyet: Bayan
Mesaj Sayısı: 19.233


« : 21 Haziran 2011, 18:43:21 »



Akıl Bir Fehm Ve Bir Basirettir

 

Maiyetu'l-Akl'da Hâris aklın bu iki anlamından, yani fehm ve basiret’ten birlikte söz ediyor. Fehm ve basiret (her ikisi de bizzat akıl­dan kaynaklandıkları ve akıl sayesinde ve akıl ile var olduuklan için) Arabların akıl anlamında kullanmayı caiz ördükler iki anlamdır.

O halde, Arabların akıl anlamında kullanmaya cevaz verdikleri bu iki şey, fehm ve basiretin ne olduğuna bir bakmalıyız:

İleride göreceğimiz gibi fehm ve basiret; İslâm'ın ruhu ile doğ­rudan ilgili iki anlamdır. Biz şimdi Hâris'ten önce aklı bu iki an­lamda kullanan bazı ifadeleri değerlendirelim;

el-Hasanu'I-Basrî şöyle diyor:

Kişinin aklı tam olmadıkça dini tam olmaz. Allah (c) bir gün (sahibini) bu sayede kurtarmayı murad etmedik­çe, hiç bir işi akla tevdi etmez.

Muaviye de şöyle demiştir:

İnsanlar iyilik yaparlar, ancak kıyamet günü akılları oranında karşı­lığını görürler.[404]

Amir b.Kays ise şöyle demektedir:

Seninle ilgisi olmayan şeylerden aklın seni alıkoyabiliyorsa sen akıl­lısın.[405]

Veki' b. el-Cerrah da şöyle diyor:

Dünyadaki geleceğini düşünen akıllı değildir; akıllı, her başına gele­ni Allah'tan bilendir.[406]

ed-Dahhak b. Müzahim'e: "Falanca ne kadar çok ibadet ediyor, Allah'tan sakınıyor ve Kur'ân okuyor" denildi. ed-Dahhak: "Aklı nasıl?" diye sordu. "Biz kulluğundan, takva ve Kur'ân okumasın­dan söz ediyoruz, sen aklını soruyorsun" dediklerinde, ed-Dahhak: "Yazık! Günahkarın, günahlarından çekmediğini, ahmak ahmaklı­ğından çeker" dedi. [407]

eş-Şabî ise şunları söylemektedir:

Bu ilim insandan sadece akıl ve kulluk gibi iki meziyet ister. Kişi gereği gibi kulluk yapıyor ama akıllı değilse veya akıllı ama gereği gibi kulluk yapmıyorsa ilim istemesin. Çünkü akıllı ve gereği gibi kulluk yapanlar hariç hiç kimse ilim sahibi olamaz.[408]

Sufyan b. Uyeyne de demiştir kîi

İyiliği ve kötülüğü tanıyan akıllı değildir. Ama iyiliği tanıyıp gereğin­ce hareket edenle, kötülüğü tanıyıp ondan sakınan kimse akıllıdır.[409]

Ömer el-Ceylî şöyle dua ederdi:

Ey Rabbim! Bize, Seni anlamayı nasib eyle! [410]

İbn-i Cureyc ise şöyle demiştir:

Akıl üç kısma ayrılmıştır; kim bunlara sahip ise aklı kemale ermiş demektir. Bunlar: Yüce Allah'ın zatına ilişkin bilgi, itaat ve O'nun rızasını gözetmektir.

Kişinin kıvamı aklıdır. Aklı olmayanın dini de yoktur.[411] Biz bu görüşlere; düşünmeyi, iyice düşünüp ibret almayı, Al­lah'ı anlamayı ve Allah'ı anlayanların dünya ve ahirette yüceltile­ceğini konu alan ayet ve hadisleri de ilave edecek olursak Arabla­rın 'akıl' anlamına kullandıkları bu iki terimi; yani 'fehm' ve 'basiret'i daha iye anlayabiliriz.

Muhasibi nazarında teorik akıl dışında bizzat akıldan ancak akıl ile ve akıldan dolayı var olabilen ve aklın reel ve pratik yönü­nü oluşturan bu iki önemli anlama; fehm ve basirete açıklık getir­mek için biz yeniden Maiyetu'l-Akl'da geçen metinlere dönelim:

Fehm bir yandan varlıkları anlamaya, diğer yandan da ifade bi­çimlerinden biri ile ifade etmeye kadir aklî bir fenomendir. Hâris'e göre burada söz konusu olan, donuk ve durağan bir fehm değil, ak­sine eşya, olgular, dünya, ruh, ahiret ve dış alemdeki diğer varlık fenomenleriyle ilgili ve bu nedenle de aynı anda hem aktif ve hem de canlı bir fehmdir. Canlıdır, çünkü var olan ve anlamlı olan her şeyle sürekli yüzyüzedir. Anlam, bizzat varlığın canlı (hayat sahi­bi) olmasına benzer. Şayet insan aklı ile bu anlamı yakalayabilirse fehm gerçekleşir ve bu anlamı doğru bir biçimde ifade eder.

O halde Haris'e göre fehm varlıkları anlamlan ile kavrayan aklî bir fenomen olduğuna göre aynı şekilde basiret de aklî bir feno­mendir. Ancak basiret, var olan bu varlıkların arkaplanı ile ilgili­dir; aklî basiret bir yandan bu varlıkların ilahî değerlerini diğer yandan da ahlakî değerlerini anlamak amacı ile onlann arkaplanlarına nüfuz eden aklî bir seciyedir.

İnsan, sahip olduğu aklî basiret sayesinde dünya ve ahirette ken­disi için faydalı olan şeylerin değerini anlayabilir. Bu nokta aklın, Allah'ı anlama noktasıdır. Çünkü bizzat bu aklî deneyim süreci es­nasında basireti Allah'a tam anlamı ile aklî taat sebebi haline getire­cek bir biçimde insana; bizzat Allah'ın bu varlıktaki gücü ve eşyayı insan yararına vermiş olduğu gerçeği tecelli eder. Bu şu anlama ge­lir: Hâris'e göre insan ancak akıl ile Allah'a kulluk eder ki söz konu­su akıl, bir seciye olan akıldan meydana gelen aklın basiretidir.

Bu noktada Hâris'in Maiyetu'l-Akl'da. yeniden, harekete geçiren bir itici güç gibi, fehm ve basiret anlamındaki aklın olgunlaşması­na yardımcı bir unsur olarak, seciye halindeki aklın altını çizdiğini görüyoruz. Daha sonra ise bir kısım insanların büyüklenerek; sa­hip oldukları fehm ve basiret anlamındaki akıllarını kullanmadık­larını, sadece seciye halinde akıl düzeyinde kaldıklarını söleyerek bu konuya açıklık getirmektedir. Hâris'e göre böyle insanlar, hay­vanlar gibidirler; basiretlerini kullanarak bu hayatı ve arkaplanındaki güç ve değeri idrakten yoksun olan atalarını, onlann görüş ve düşüncelerini taklidi tercih ederler. [412]


[404] İbn-i Ebu'd-Dünya, el-Aklu ve Fazluhu, s. 13.

[405] Ibn-i Ebu'd-Dünya, el-Aklu ve Fazluhu, s. 17.

[406] İbn-i Ebu'd-Dünya, el-Aklu ve Fazluhu, s. 19.

[407] İbn-i Ebu'd-Dünya, el-Aklu ve Fazluhu, s. 20.

[408] İbn-i Ebu'd-Dünya, el-Aklu ve Fazluhu, s. 22.

[409] İbn-i Ebu'd-Dünya, el-Aklu ve Fazluhu, s. 23.

[410] İbn-i Ebu'd-Dünya, el-Aklu ve Fazluhu, s. 25.

[411] İbn-i Ebu'd-Dünya, el-Aklu ve Fazluhu, s. 28.

[412] Haris El- Muhasibi, El- Akl Ve Fehmü’l Kur’an, İşaret Yayınları, İstanbul, 2003: 160-162.


[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın
Bu Sayfayi Paylas
Facebook'a Ekle
Kayıtlı

Müslüman
Anahtar Kelime
*****
Offline Pasif

Mesajlar: 132.042


View Profile
Re: Akıl Fehm Ve Basirettir
« Posted on: 29 Mart 2024, 11:45:51 »

 
      uyari
Allah-ın (c.c) Selamı Rahmeti ve Ruhu Revani Nuru Muhammed (a.s.v) Efendimizin şefaati Siz Din Kardeşlerimizin Üzerine Olsun.İlimdünyamıza hoşgeldiniz. Ben din kardeşiniz olarak ilim & bilim sitemizden sınırsız bir şekilde yararlanebilmeniz için sitemize üye olmanızı ve bu 3 günlük dünyada ilimdaş kardeşlerinize sitemize üye olarak destek olmanızı tavsiye ederim. Neden sizde bu ilim feyzinden nasibinizi almayasınız ki ? Haydi din kardeşim sende üye ol !.

giris  kayit
Anahtar Kelimeler: Akıl Fehm Ve Basirettir rüya tabiri,Akıl Fehm Ve Basirettir mekke canlı, Akıl Fehm Ve Basirettir kabe canlı yayın, Akıl Fehm Ve Basirettir Üç boyutlu kuran oku Akıl Fehm Ve Basirettir kuran ı kerim, Akıl Fehm Ve Basirettir peygamber kıssaları,Akıl Fehm Ve Basirettir ilitam ders soruları, Akıl Fehm Ve Basirettirönlisans arapça,
Logged
Sayfa: [1]   Yukarı git
  Yazdır  
 
Gitmek istediğiniz yer:  

TinyPortal v1.0 beta 4 © Bloc
|harita|Site Map|Sitemap|Arşiv|Wap|Wap2|Wap Forum|urllist.txt|XML|urllist.php|Rss|GoogleTagged|
|Sitemap1|Sitema2|Sitemap3|Sitema4|Sitema5|urllist|
Powered by SMF 1.1.21 | SMF © 2006-2009, Simple Machines
islami Theme By Tema Alıntı değildir Renkli Theme tabanı kullanılmıştır burak kardeşime teşekkürler... &
Enes