|
Konu Başlığı: Tahammül Yolları Gönderen: Sümeyye üzerinde 13 Eylül 2011, 13:31:33 1- Tahammül Yolları A- Sema’ Şeyhin, yanında bulunan hadisleri talebelerine okuması onların da bunu dinlemeleri esasına dayanan sema', hadis tahammül yollarının en yaygın ve en sağlam olanıdır. Şeyh, hadisleri ezberinden rivayet edebileceği gibi, kitabından da okuyabilir veya talebelerine imlâ ettirebilir.[1160] Hicrî ikinci asır hadisçilerinin büyük bir kısmının, hadisleri bu yolla aldıkları belirtilmektedir. Nitekim Yahya b. Ebî Talib'e, kendisinden hadis dinlediği Yezid b. Harun'un Bağdat'taki meclisinde yetmişbin talebenin bulunduğu söylenmiştir.[1161] Gerçekten de bu asırda, hadis semai için toplananların çok büyük miktarlara ulaştıkları ve şeyhten biraz uzak kalanların, duyamadıkları hadisleri, birbirlerine sorarak öğrendikleri nakledilmektedir. A'meş şöyle anlatıyor: "İbrahim Nehaî'nin halkasına devam ederdik. Bazan, o hadis rivayet ederken uzakta bulunanlar işitmezdi. Bir kısmı, diğerlerine, Nehaî'nin ne söylediğini sorar, sonra duydukları bu şeyi rivayet ederlerdi".[1162] Neha'î'nin, Ebu Hanifenin hocası Hammad'ın şeyhi olduğu düşünülürse, onların da bu tür halkalara devamla sık sık hadis semaında bulundukları söylenebilir. Küfe ehlinin hadis semama verdikleri önemi gösteren bir örnek te, onların genellikle 20 yaşından önce hadis dinlememeye dikkat etmeleridir.[1163] İbn Cüreyc, Vekî b. Cerrah'ı, hadis dinlemeye başladığı sırada: "İlme erken başladın" diyerek ikaz etmiştir. Halbuki Vekki’in o sarada 18 yaşında olduğu belirtilmektedir.[1164] Bununla, hadis talibinin 20 yaşına kadar Kur'an hıfzı ve ibadetle meşgul olarak, tahammül ettiği hadisin kıymetini takdir etmesi hedeflenmektedir.[1165] Serahsî, sema' metodunun azimet ve ruhsat olarak iki yönü bulunduğunu belirterek şöyle der: "Azimet, dinleme (istima1) yönünden söz konusudur. Bunun da dört şekli vardır... Bu dört şekilden ilk ikisi, muhaddisin talibe okuması ve talibin dinlemesi (sema1) ile talibin muhaddise okuması ve şeyhin dinlemesi (kıraat) şeklinde olur. İkinci durumda talib, muhaddise okuduğunun doğru olup olmadığım sorar ve onun tasdikini alır.[1166] Serahsî, birinci şeklin, yani şeyhin talibe okumasının hadiscilere göre en sağlam, hata ve unutmadan en uzak yol olduğunu, çünkü Peygamber (s.a.v.)'in metodunun da bu olduğunu belirtir.[1167] Burada görüldüğü gibi, Serahsî, hadisçilerin semadan ayrı bir metod olarak zikrettikleri, talibin muhaddise okumasını yani kıraat veya arz metodunu, semam bir bölümü olarak ele almıştır. Ayrıca Serahsî, Ebu Hanife'ye göre bunun ilkinden daha kuvvetli bir tahammül yolu olduğunu kaydeder.[1168] [1160] Kadî İyaz. el-İlma. 69. [1161] Sem'ânî, Edebül-İmlâ, 16. [1162] Süyûtî, Tedrîbu'r-Râvî, II, 26. [1163] Bağdadi, el-Kifâye, 54. [1164] Age., 54. [1165] Age., 54. [1166] Serahsî, Usul, I, 375. [1167] Age., 1,375. [1168] Age., I, 375. Dr. İsmail Hakkı Ünal, İmam Ebu Hanife'nin Hadis Anlayışı Ve Hanefi Mezhebinin Hadis Metodu, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları: 202-203 |