Beyhakî

21- Beyhakî (Ö. 458)

Biraz önce Kureyşle ilgili olarak zikrettiğimiz haberi kitabında naklettikten sonra, "sahabeden sonra, Şafiî'nin dışında yeryüzünü ilimle dolduran Kureyş'li kimse bilmiyoruz" [1493]diyen, meşhur muhaddis, Ebu Bekr Ahmed b. el-Huseyn b. Ali el-Beyhakî de, koyu bir Şafiî taraftarı olarak Irak ehli ve Ebu Hanife hakkında müsbet görüş sahibi değildir. Çünkü ona göre:

"Ebu Hanife bazan kıyası terk ederek zayıf hadisle amel ediyor, bazan sahih ve maruf bir hadisi kıyasla terk ediyor, meçhul ravinin haberini ve munkatı hadisi delil olarak kabul ediyordu". [1494]

"Haberleri, mezhebine uydurarak mezhebini asıl, Resulüllah'ın hadislerini ona tabi kılan kimse" [1495] diye tenkit ettiği Tahâvî’nin "Şerhu Meâni'l-Âsâr’ına cevap niteliğinde kaleme aldığı "Ma'rifetü's - Sünen Ve'1-Âsâr" isimli eserinde, kendi ifadesiyle "Şafiî'den gelen âsâr ve süneni naklederek bunların müdafaasını yapan" [1496]Beyhakî, Tahâvi’nin Ebu Hanife ve ashabı için yaptığı işi bir asır sonra, Şafiî ve ashabı için gerçekleştirmiştir.

Söz konusu kitabında, "sıdk ehlinden, Irak ehli hadislerinden kaçınıp Hicaz ehli hadislerini tercih edenler babı" isimli bir bölüm ayıran Beyhakî [1497]bu bölümde, Malik, Şafiî ve Ahmed b. Hanbel'in konuyla ilgili uyarılarına yer verir. Beyhakî'ye göre, bazı kimselerin rivayetlerinde tedlis ve münkerat zuhur ettiği için, seleften bir kısmı Irak ehlinin rivayetlerinden sakındırılmışlardır. İhtilaf halinde, Hicaz ehlinin rivayeti diğerlerine tercih edilir. Çünkü onlar, Hz.Peyg amber'in sünnetlerim başkalarından daha iyi biliyorlardı.[1498]

Beyhaki’nin hanefîlere karşı mezhep asabiyeti içinde hareket ettiği, Hanefi ulemasınca da bilinmektedir. Nitekim "Ukûdü'l-Cevahiri'1-Münîfe" müellifi Murtaza el-Huseynî ez-Zebîdî, "alışverişte tarafların muhayyerliği" konusunda Ebu Hanife'ye isnad edilen bir rivayete Süneninde yer veren Beyhaki’yi tenkid ederken bu hususa şöyle işaret etmiştir:

"Hocalarımızın, Beyhakî'nin mutaassıp biri olduğunu söylediklerini hep işitirdim. Ancak kitabında, Ebu Hanife'ye yakışmayan bu çirkin hikâyeye yer verdiğini görünceye kadar bunu doğrulamamış ve hakkında hüsnü zanda bulunmuştum".[1499]

[1494] Beyhakî, Menâkıbu'ş-Şafıi, 166-167.

[1495] Beyhakî, Marifetü's-Sünen vel-Âsâr, I, 32.

[1496] Beyhakî, Beyânu Hata; 29

[1497] Beyhakî. Marifet ü's-Sünen, T, 63-78.

[1498] Age., I, 64, 66.

[1499] Zebîdî, Ukûdül-Cevâhiri'l-Münîfe, II, 9-10. Dr. İsmail Hakkı Ünal, İmam Ebu Hanife'nin Hadis Anlayışı Ve Hanefi Mezhebinin Hadis Metodu, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları: 252-253
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın