Neml suresi 21. ayete göre hayvanlara ölüm cezası verilebilir mi?

Neml suresi 21. ayete göre hayvanlara ölüm cezası verilebilir mi?

İslam’da hayvana verilecek herhangi bir ceza söz konusu değildir. Zararı olmayan hiçbir hayvan öldürülemez

İlgili ayetin meali şöyledir:

"(Süleyman) kuşları denetledikten sonra dedi ki: 'Hüdhüdü neden göremiyorum? Yoksa kayıplardan mı oldu? Onu gerçekten şiddetli azapla cezalandıracağım ya da onu boğazlayacağım veya o, bana apaçık olan isbatlayıcı bir delil getirmelidir.'" (Neml, 27/20-21)

Hz. Süleyman’ın bu konudaki konumu farklıdır. Cinler gibi kuşlar da onun emrinde görev yapan birer asker gibidir. Hüdhüd kuşu su kaynaklarını bulmakla görevli idi. Onun kaybolması ordunun susuz kalmasına sebep olmuştu. Bu yüzden Hz. Süleyman, o ya makul bir mazereti beyan edecek ya da onu cezalandıracağım, demişti.

Bunda şuna da işaret vardır ki, bu orduyu meydana getiren erlerden, kuvvetlerden herhangi birinin kesin bir özre dayanmaksızın ve kumandanından müsaade almaksızın orduyu terk etmesi, büyük bir isyan demektir, ordunun kuvvetini azaltmak mahiyetindedir. Binaenaleyh böyle bir hareket, büyük bir cezayı gerektirir. Süleyman Aleyhisselâm, Hüdhüd'ün bir mazeretinden dolayı ayrılmış olduğunu da dikkate alarak, özrüne dair kanaat verecek bir delil getirir, o zaman cezadan kurtulur, demiştir. Çünkü özür, Allah katında ve müsamahakâr olan insanların yanında geçerlidir.

Aşağıda meallerini vereceğimiz ayetlerde, Hz. Davud ve oğlu Hz. Süleyman’a özel bir lütuf olarak kuş, karınca dili öğretilmiş, insan ve cinlerin yanında kuşların da özellikle Hz. Süleyman’ın birer memur olarak emrine verildiği ifade edilmektedir. (bk. Zamahşerî, Taberi, Razî, İbni Kesir, Neml, 202-21. ayetlerin tefsiri)

Bu da kuşların normal bir hayvan değil, Hz. Süleyman ile özel bir ilişki içinde olduğu için, bir memur olarak görevini yerine getirmemesi dolayısıyla hakkında ceza söz konusu edilmiştir.

“Biz sabah akşam kendisiyle zikir ve ibadet etmeleri için dağları, toplu haldeki kuşları onun (Davud’un) hizmetine vermiştik. Her biri onun âhengine katılır, beraber zikrederlerdi.”(Sad, 38/18-19)
“Biz Davud’a ve Süleyman’a ilim verdik. Onlar da: 'Bizi mümin kullarının çoğuna üstün kılan Allah’a hamd olsun.' dediler. Süleyman Davud’a vâris oldu ve 'Ey insanlar, bize kuşların dili öğretildi ve daha her şeyden bolca nasip verildi. Gerçekten bunlar âşikâr lütuflardır.' dedi. Günün birinde, Süleyman’ın cinlerden, insanlardan ve kuşlardan oluşan orduları toplanmış olup, hepsi birlikte, düzenli olarak kendisi tarafından sevk ediliyordu. Derken Karınca vadisine geldiklerinde, onları gören bir karınca: 'Ey karıncalar, haydin yuvalarınıza girin. Süleyman ve orduları, sizi fark etmeyerek ezip çiğnemesinler!' diye seslendi. Onun sesini işiten Süleyman tebessüm ederek: 'Ya Rabbî, dedi, beni nefsime öyle hâkim kıl ki gerek bana, gerek ebeveynime ihsan ettiğin nimetlere şükredeyim, Seni razı edecek güzel ve makbul işler yapabileyim. Bir de lütfedip beni hayırlı kulların arasına dahil eyle!'”(Neml, 27/15-19).
Cevap 2:

Dinimizde Hayvanlara Verilen Ehemmiyet:

Dünyadaki beşerî hayatın kıvam üzere devamı, hayvanlara sıkı sıkıya bağlıdır. Gıda, libas, nakil gibi en zarûrî ihtiyaçlarımızın giderilmesinden, tezyinat ve süslenmeye varıncaya kadar tâlî ihtiyaçlarımızın bile karşılanmasında hayvana muhtacız. Hatta küçük yavrularımızın terbiyesinde hayvanların ve hayvanları temsil eden oyuncakların yeri de düşünülmelidir. Şu halde farklı boyutlarıyla meseleye eğilince hayvansız ne beşerî hayatın, ne de medeni hayatın düşünülemeyeceğini anlarız. Yâni onlar, hayatımızın bir parçası olmakta ve dünyayı onlarla ortaklaşa yaşamak, paylaşmak zorunda kalmaktayız.

- Öyleyse insan için faydalı ve zararlı olan her şeye, fayda ve zararı nisbetinde yer veren, medar-ı bahs eden dînimiz, hayvanlar için neler getirmiştir?

Hayvanların Korunması:

Çevre sağlığına giren en mühim meselelerden biri de çevredeki tabiî dengedir. Bu dengenin ana unsurlarından biri de hayvandır. Sağlıklı bir çevre için, onun ağaçlandırılıp temiz tutulması ve sularının korunması yeterli değildir. Behemehal hayvanlar yönüyle de ele alınması, gerek ehlî ve gerekse vahşî her çeşit hayvan ve -en azından bir kısım böceklerinin- korunması gerekmektedir. Dinimiz, hem Kur'ân'ın ve hem de Peygamberimizin (aleyhissalâtü vesselâm) diliyle bu mevzuda da irşad ve ikazları çokça yapmıştır. Bunlardan bir kısmını burada sunmaya çalışacağız.

Hayvan mevzûu, ziyade ehemmiyetine rağmen iyi bilinmediği için, sözü uzun tutarak bir kısım teferruata yer vermemizin hoş karşılanacağını ümîd ederiz.

1. Kur'ân'da Hayvana Verilen Yer

Kur'ân-ı Kerîm, hayvanların da insanlar gibi birer ümmet olduklarını, Kitap'ta onları da ihmal etmediğini bildirir:

"Yerde yürüyen hayvan ve iki kanadıyla uçan kuşlardan hepsi, ancak sizin gibi ümmetlerdir. Biz Kitap'ta hiçbir şeyi noksan bırakmadık. Sonra ancak Rabbine toplanıp getirilirler." (En'âm, 6/38).
Âyette, Kitap'ta ihmal edilmedikleri bildirilen hayvanlardan sinek (Hacc, 22/73), sivrisinek (Bakara, 2/22), örümcek (Ankebût, 29/41), karınca (Neml, 27/18), arı (Nahl, 16/68), kurt (Yûsuf, 12/13, 14, 17), eşek (Cum'a, 62/5; Bakara, 2/259; Nahl, 16/8), katır (Nahl, 16/8), at (Âl-i İmrân, 3/14; Enfâl, 8/60; Nahl 8), öküz ve inek (Bakara, 2/67-71; En'âm, 6/144, 146; Yûsuf, 10/43, 46), deve (En'âm, 6/144; Gâşiye, 88/17), koyun (En'âm, 6/146; Enbiyâ, 21/78; Tâhâ, 20/18), yılan (Tâhâ, 20/20; A'râf, 7/107 vs.) domuz (Bakara, 2/173; Mâide, 5/60 vs.), maymun (Bakara, 2/65; Mâide, 5/60), köpek (A'râf, 7/176; Kehf, 18/22) gibi pek çok vahşi ve ehlî hayvanın ismi, çeşitli vesîlelerle Kur'ân-ı Kerîm'de zikredilmektedir.

Ayrıca Sûre-i Bakara, Sûre-i Nahl, Sûre-i Ankebût, Sûre-i Neml gibi bâzı sûreler de isimlerini metinde zikri geçen bu hayvanlardan alır. Kur'ân-ı Kerîm, beşer hayatında büyük rol oynayan deve, at, katır gibi bir kısım hayvanlara daha dikkat çekici ifâdelerle yer vererek ehemmiyetlerine parmak basmaktadır:

"Hem kendilerine binesiniz, hem de zînet olsun diye atları, katırları, merkebleri yarattı." (Nahl, 16/8);

"(O kâfirler ibret gözüyle) bakmazlar mı deveye, nasıl yaratılmış?" (Gâşiye, 88/17);

"Andolsun soluyarak koşanlara (gâzilerin atlarına), o tırnaklarıyla ateş çıkaranlara..." (Âdiyât, 100/1-2) vs.
2. Hz. Peygamber'in Sünnetinde Hayvanın Yeri

Dinimizin hayvanlarla ilgili tâlimâtını hadisler tamamlar. Bu mevzu üzerine Hz. Peygamber (aleyhissalâtü vesselâm) pek çok durmuştur. Onun hayvanla alâkalı olarak vaz'ettiği teferruâta başka dinlerde Hayvanlara gösterilmesi gereken merhametten, eziyet ve hakâreti yasaklamaya; onları sevip okşamaya, gıda ve temizliklerine ihtimâma, yavrularının bakım ve korunmasına kadar hiçbir şeyi ihmal etmemiştir. Bunları kısaca görelim.

İyi Muâmele ve Merhamet

Hayvanlarla ilgili olarak gelen hadislerde en ziyâde onlara karşı almamız gereken tavırla alâkalı olanlar dikkatimizi çeker. Zîra pek çok hadis merhamet ve iyi muâmele üzerinedir. Önce şunu belirtelim ki, iyi davranış ve merhamet, her müslümanda, her hususta bulunması gereken bir vasıftır. Bunun hayvanlara karşı da gösterilmesi ayrıca istenmektedir. Bir hadiste şöyle buyrulur:

"Merhametli olanlara Rahmân (yâni merhamet sâhibi olan Allah) merhamet eder. Yerde olanlara merhametli olun ki, gökte olanlar da (melekler) size rahmet etsinler..."
Burada geçen "yerde olanlara" tâbirindeki ıtlâkı nazar-ı dikkate alan âlimler "buraya Müslüman, kâfir, hayvan, memlûk... gibi her çeşit canlının dâhil olduğu" hükmünü çıkarmışlardır. Yine mutlak bir ifâde ile: "Merhametten nasîbi olmayanın hayırdan da nasîbi yoktur." buyrularak daha tehditkâr bir üslûbla merhametli olmak taleb edilmiştir.

Hayvan Hakları:

Bâzı hadisler, hayvanların, üzerimizde riâyet etmemiz gereken bir kısım "hakları" olduğunu, bunların ihlâli hâlinde Kıyâmet gününde hesap verileceği ifâde edilmektedir. Üsâme İbn-i Zeyd'e Peygamberimiz (aleyhissalâtü vesselâm):

"Ey Üsâme, acıkan ciğer sâhibi her hayvan husûsunda dikkatli ol, kıyâmet günü Allah'a şikâyet edilirsin."
demiştir. Hayvan hakları fikrini te'kîd eden bir başka hadiste:

"Eğer hayvanlara yaptığınız haksızlıklardan dolayı Allah sizi affedecek olursa, pek çok affa mazhar kılmış demektir." buyrulur.
Sünnet'e göre, hayvanların riâyet edilmesi gereken hakları çeşitlidir ve onlara karşı izhar edilmesi gereken iyi muâmele ve merhamet bunların yerine getirilmesi ile tahakkuk eder.

Bunların başlıcalarını şöylece sıralayabiliriz: Hayat haklarına riâyet, gıdalarını ihtimam, temizlik ve bakım, yavrularına ihtimam ve hayvan neslinin korunması, fazla yük vurmamak, hayvanları fıtrî vazîfelerinde kullanmak, eziyet etmemek... Şimdi bunları açıklayalım:

* Hayat Haklarına Riâyet:

Bu, sayıları belli ve mahdud bâzı hayvanlar dışında kalan bütün hayvanların fuzûli yere öldürülmemesi gerektiğini, aksi takdirde mes'ûliyeti mûcib olduğunu ifâde eder. Hz. Peygamber (aleyhissalâtü vesselâm) karga, çaylak, akrep, fare, kelb-i akûr / yırtıcıların ve yılan gibi gerek insanlara ve gerekse diğer hayvanlara zararlı olanlar hâriç "ruh sâhibi mahlûkların" faydasız ve keyfi bir şekilde öldürülmesini yasaklamıştır. Dârimî ve Nesâî'nin, "Herhangi bir hayvanı fuzûli yere öldürmenin hükmü." başlığı altında sundukları bir hadiste Hz. Peygamber (aleyhissalâtü vesselâm) şöyle buyurur:

"Haksız olarak serçeyi öldürenden Cenâb-ı Hak kıyâmet günü hesap soracaktır." Cemâat:

"Kuşun hakkı da nedir?" diye sorunca:

"Onu kesmesi ve sonra da yemesidir." cevâbını verir. Münâvî, Resûlullah (aleyhissalâtü vesselâm)'ın burada serçeyi zikretmekle, büyük ha...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın