Kaderdeki hikmet eli olaylara nereden, nasıl müdahale ediyor?

- Kader Allah’ın ilminin bir nevidir.

Demek ki, kader, Allah’ın ezeli ilmiyle olacak her şeyi bütün detaylarıyla kuşatmasının bir adıdır.

Sonsuz ilmin muhtevasında hikmet de vardır. Kâinatta cari olan ilmi kanunların hepsi, Allah’ın sonsuz ilim ve kudreti yanında sonsuz hikmetinin de birer göstergesidir.

Kâinatta yürürlükte olan bütün kozmolojik ve sosyolojik kanunlar birer “sünnetullah”tır. Sünnetullah denilen bu hikmetli ilahi kanunların asla değişmeyeceğini ifade eden bazı ayetleri meali şöyledir:

“...Bizim sünnetimizde değişiklik bulamazsın.” (İsra, 17/77)

“...Sünnetullâh için bir alternatif asla bulamazsın! Sünnetullâh’ta bir değişme asla bulamazsın!” (Fatır, 35/43)

“...Sünnetullâh’ta asla değişme bulamazsın!” (Fetih, 48/23)

- Kader: Allah’ın ilminde yer alan “ilmi” bir proje, bir programdır.

- Kaza: Kaderin ilmi programına uygun meydana gelen ve “harici vücut” giyen gerçeklerdir.

Mesela: Güneş sistemi, bütün detaylarıyla, ilahi ilmin projesidir. Bu projenin mevcut haldeki varlığı-konumu, bir kazadır. Bunu, atomdan, hücreden, yıldız kümelerine, galaksilere kadar tüm mikro ve makro alemler için tatbik edebiliriz.

- Ata kanunu ise:  “kaza” prensibinden farklı olarak ortaya çıkan bir istisnadır. Ata kanunu, bir anlamda hikmet sahasının da dışında cereyan eden bir ilahi ihsanın adıdır.

Bununla beraber, bu istisnanın bazen hikmetli bir şekilde cereyan etmesi de söz konusu olabilir.

Örneğin, beşinci kattan düşen bir çocuğun ölmesi kaza kanunun bir gereğidir. Fakat Ata kanunu devreye girdiğinde, bu çocuk ölmüyor. Ancak bunun ölmemesi için de gereken bir hikmet prensibi vazedilebilir. Örneğin, çocuğu ölümcül darbeden koruyacak bir ortam hazırlanmak suretiyle ölüme engel olan bir ata kanunun devreye girebilir.

Bu hikmet: Çocuğun düştüğü yerde de olabilir; çocuğun kendisinde de tahakkuk edebilir. Düşüş yeri, yumuşak bir zemin, taşların olmadığı bir yer olabilir. Yerde taş olmasına veya zeminin sert olmasına rağmen, ocuğun taştan uzak bir yere düşmesini sağlamak, ölümcül bir pozisyon olan kafası üzerinde düşmesine mani olmak gibi hikmetli bir yolla ölümü ertelenebilir.

Keza, bütün köylüleri hasta eden bir mikroptan, bir tek insanın korunması ve sağlıklı kalması, “onun bağışıklık sisteminin kuvvetli olması” hikmetine bağlı olabilir.

- Bütün bu ve benzeri olaylarda geçerli olan ATA kanunun, belli bir hikmetle cereyan ettiği gibi, hiç bir zahiri hikmet olmadan Allah’ın sonsuz kudretiyle de tahakkuk edebilir.

Şeyh Abdulkadir Geylani hazretlerinin “Allah’tan bir şey istediğiniz vakit, onun hikmetinden değil, kudretinden isteyin” şeklindeki tavsiyesi de “hikmetli değil de, kudretli Ata kanununu” nazara veren bir tavsiye görünümündedir.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet