> Forum > ๑۩۞۩๑ Güncel Haberler & Tarihden Başlıklar ๑۩۞۩๑ > Yaşamdan Seçmeler > Kesb ve cüz'i irade aynı şey midir?
Sayfa: [1]   Aşağı git
  Yazdır  
Gönderen Konu: Kesb ve cüz'i irade aynı şey midir?  (Okunma Sayısı 809 defa)
20 Nisan 2017, 17:42:41
Sefil
Yeni Üyeler
*
Çevrimdışı Çevrimdışı

Mesaj Sayısı: 28.807


« : 20 Nisan 2017, 17:42:41 »



Kesb ve cüz'i irade aynı şey midir?

Kesb ve cüz'i irade sözlük anlamları itibariyle ifade ettikleri anlam bakımından aynı şey değildir.  

Cüz’i irade insanın bir iş yapma iradesidir. Kesp ise yapılan iştir/fiilidir. "Dileyen iman etsin, dileyen inkâr etsin." (Kehf 18/29) mealindeki ayette insanın bu özgür iradesine işaret edilmiştir.

- Bununla beraber, Kesb kelimesi Kur'an'da üç anlamda kullanılır:

1) "Allah sizi yeminlerinizdeki yanılmadan dolayı sorumlu tutmaz. Sizi kalblerinizin kesbettiklerinden (kazandıklarından) sorumlu tutar." (Bakara, 2/225) mealindeki ayette kesb, kalbin akdi ve azmi anlamına gelmektedir. Burada Kesbin, cüzî irade ile eş anlamlı olduğunu söylemek mümkündür.

2) "Ey iman edenler, kesbettiklerinizin (kazandıklarınızın) ve sizin için yerden çıkardıklarımızın helal ve iyisinden harcayın..." (Bakara, 2/267) mealindeki ayette kesb, ticaretle elde edilen kazanç anlamında kullanılmıştır.

3) "Herkesin Kesbettiği (kazandığı) iyilik kendi yararına, kesbettiği (kazandığı) kötülük de kendi aleyhinedir." (Bakara, 2/286) mealindeki ayette ise kesb, çalışma ve amel/ yapılan işi, fiil anlamında kullanılmıştır.

- Kelamcılar, kelimenin bu farklı anlamlarını nazara alarak farklı değerlendirmeler yapmışlar.  

- Eş'arîler'e göre insanda potansiyel bir irade mevcut değildir, her bir fiil için irade ayrı ayrı yaratılmaktadır ve sadece fiile meyletmeyi ifade eder. İnsanın gücü de hâdistir ve her fiil için ayrı bir güç yaratılır. Kesb ise bu gücün fiile iktiranından ibarettir. Demek ki onlara göre, irade ile kesb ayrı şeylerdir.

- Mâtüridîler’e göre ise, insanda potansiyel bir irade mevcut olup, insan bu iradesini cüz'î hâdiselere sarfetmekte, kendisinde yaratılan hâdis kudretle fiili iktisap etmektedir.

Bunun özeti şudur: Maturidilerle Eş’ariler, Kesbin kulun bir fiili ve Allah’ın mahluku olduğunda ittifak etmektedir.

Ancak; Maturidilere göre, Fiilin aslındaki müessir kuvvet Allah’ın kudretidir. Fiilin sıfatındaki müessir ise kulun kudretidir. İşte kulun bu tesirine Kesb denir.

Demek ki Maturidilere göre, kulun kendi fiilinde bir tesiri var ve buna kesb denir. Fakat kulun bu fiili de Allah tarafından yaratılır.

Eşarilere göre ise, Kesb, kulun özgür iradesine bağlı olmakla beraber Allah tarafından yaratılan fiildir. Kulun bu kesbte gerçek bir tesiri yoktur. Fiil, Allah’ın mahluku, kulun da meksubudur. Yani kesbettiği şeydir.

Onlara göre, kulun kesbi olan fiili ile kudret ve iradesi arasındaki ilişki yalnız bir iktiran ilişkisidir. Yani, Allah’ın bir fiili yaratması ile, insanın o fiili kesbetmesi esnasında kullandığı kudret ve iradesi arasında yalnız bir tevafuk vardır. Yoksa hakikat noktasında kulun hiç bir tesiri yoktur.

- Bütün açıklamalar ışığında diyebiliriz ki, cüzî irade ile kesb ayrı şeylerdir. Kesb bir fiilidir, eylemdir. İrade ise bir şeyi tercih etme mekanizmasıdır.

Ehl-i sünnetin iki ekolu olan Kelamcıların tahlil ettikleri  incelikler  ise genellikle lafzi bir farklılığı gösterir. Zira, her iki ekolun görüşüne göre, kul, özgür iradesiyle bir fiil/kesb yapar, Allah ise kudretiyle o fiili yaratır. Kulun fiille olan ilişkisi zahiri bir sebeb-müsebbeb ilişkisidir. Asıl fiilin yaratıcısı Allah’tır(bu konuda değişik Kelam kitaplarına bakılabilir).

- Son olarak şu tariflere da bakalım:

- İrade: Hayat sahibi bir varlığın bir çok fiil arasından birini tercih etme vasfıdır. (Cürcani, Tarifat, 1/16)

- Kesb: Bir faydayı elde etmek veya bir zarardan kaçınmak için yapılan eylemdir. Allah’ın fiillerine kesb denilmez. Çünkü, Allah, kendi hakkında zarar-yarar mülahazasında bulunmaktan münezzehtir. (bk. Tarifat, 1 /148)

- Konuyla ilgili Bediüzzaman hazretlerinin ifadeleri şöyledir:

“Cüz'-i ihtiyarînin üss-ül esası olan meyelan, Matüridîce bir emr-i itibarîdir, abde verilebilir. Fakat Eş'arî, ona mevcud nazarıyla baktığı için abde vermemiş. Fakat o meyelandaki tasarruf, Eş'ariyece bir emr-i itibarîdir. Öyle ise o meyelan, o tasarruf, bir emr-i nisbîdir. Muhakkak bir vücud-u haricîsi yoktur. Emr-i itibarî ise, illet-i tâmme istemez ki; illet-i tâmme vücudu için lüzum ve zaruret ve vücub ortaya girip ihtiyarı ref'etsin. Belki o emr-i itibarînin illeti, bir rüchaniyet derecesinde bir vaziyet alsa, o emr-i itibarî sübut bulabilir. Öyle ise o anda onu terkedebilir. Kur'an ona o anda diyebilir ki: "Şu şerdir, yapma."(Sözler,467 )

-Bediüzzaman’ın şu ifadelerinden anlaşılıyor ki, o da kesb ile iradeyi, ayrı olarak değerlendirmiştir: “Halbuki o cüz'-i ihtiyarî denilen silâh-ı insanî hem âciz, hem kısadır. Hem ayarı noksandır. İcad edemez, kesbden başka hiçbir şey elinden gelmez.” (Sözler, 210 ),

“Bu sırdandır ki: Kesb-i şer, şerdir; halk-ı şer, şer değildir.” (Sözler, 464 )

Bu ifadelerden de anlaşılıyor ki, insanın yaptığı fiillere -yalnız görünürde ona ait olduğu için- Kesb denir. Allah’ın yaptığı işlere ise halk denir. Çünkü Allah bu fiillerin gerçek failidir. İnsan ise mecazi, sembolik failidir.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın
Bu Sayfayi Paylas
Facebook'a Ekle
Kayıtlı

Müslüman
Anahtar Kelime
*****
Offline Pasif

Mesajlar: 132.042


View Profile
Re: Kesb ve cüz'i irade aynı şey midir?
« Posted on: 28 Mart 2024, 14:27:31 »

 
      uyari
Allah-ın (c.c) Selamı Rahmeti ve Ruhu Revani Nuru Muhammed (a.s.v) Efendimizin şefaati Siz Din Kardeşlerimizin Üzerine Olsun.İlimdünyamıza hoşgeldiniz. Ben din kardeşiniz olarak ilim & bilim sitemizden sınırsız bir şekilde yararlanebilmeniz için sitemize üye olmanızı ve bu 3 günlük dünyada ilimdaş kardeşlerinize sitemize üye olarak destek olmanızı tavsiye ederim. Neden sizde bu ilim feyzinden nasibinizi almayasınız ki ? Haydi din kardeşim sende üye ol !.

giris  kayit
Anahtar Kelimeler: Kesb ve cüz'i irade aynı şey midir? rüya tabiri,Kesb ve cüz'i irade aynı şey midir? mekke canlı, Kesb ve cüz'i irade aynı şey midir? kabe canlı yayın, Kesb ve cüz'i irade aynı şey midir? Üç boyutlu kuran oku Kesb ve cüz'i irade aynı şey midir? kuran ı kerim, Kesb ve cüz'i irade aynı şey midir? peygamber kıssaları,Kesb ve cüz'i irade aynı şey midir? ilitam ders soruları, Kesb ve cüz'i irade aynı şey midir? önlisans arapça,
Logged
20 Nisan 2017, 21:51:29
Ceren

Çevrimdışı Çevrimdışı

Mesaj Sayısı: 26.620


« Yanıtla #1 : 20 Nisan 2017, 21:51:29 »

Esselamu aleykum.Kendi irademizi islam icin terbiye eden ve islam yolunda fiil isleyen kullardan olalim insallah.Rabbim razi olsun paylasimdan...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın
Bu Sayfayi Paylas
Facebook'a Ekle
Kayıtlı

Sayfa: [1]   Yukarı git
  Yazdır  
 
Gitmek istediğiniz yer:  

TinyPortal v1.0 beta 4 © Bloc
|harita|Site Map|Sitemap|Arşiv|Wap|Wap2|Wap Forum|urllist.txt|XML|urllist.php|Rss|GoogleTagged|
|Sitemap1|Sitema2|Sitemap3|Sitema4|Sitema5|urllist|
Powered by SMF 1.1.21 | SMF © 2006-2009, Simple Machines
islami Theme By Tema Alıntı değildir Renkli Theme tabanı kullanılmıştır burak kardeşime teşekkürler... &
Enes