Patlamaya Hazır

Dünya Hali

Mayıs 2005 77.SAYI

Halil AKGÜN kaleme aldı, DÜNYA HALİ bölümünde yayınlandı.

Patlamaya Hazır

Son iki aydır Türkiye'de gerginlik yine tırmanmaya başladı. Kimsenin adını koyamadığı bir gerginlik bu. Nereden geldiği, kimin yahut neyin yol açtığı tam olarak bilinmeyen, ama her an her yerde patlak verebilecek bir toplumsal infial hali...

Önce Ermeni soykırım iddialarıyla başlayan tartışma vardı. Kısa sürede bu, birilerinin vatan haini ilan edilmesi kampanyasına dönüştü. Ardından bayrağa saygısızlık hadisesi geldi. Bir gösteri sırasında iki çocuğun Türk bayrağını yere atması (bir rivayete göre düşürmesi), medyanın da sihirli sopasını kullanmasıyla milli bir mesele haline geldi. Tıpkı 11 Eylül sonrasındaki Amerika gibi evlerde, arabalarda birdenbire bayraklar asılmaya başlandı. Bunları Mersin ve Trabzon'daki hadiseler takip etti. Bildiri okumak isteyen birkaç kişi linç edilmekten polis sayesinde kurtuldu. Bundan sonra hangi hadisenin nerede patlak vereceğini kimse kestiremiyor.

Bu öfke ve hınç nereden kaynaklanıyor? İnsanımız neden medeni bir şekilde muhalefet etmeyi beceremiyor? Tepki gösterirken kantarın ucunu neden hep kaçırıyor? Bir yanlışı düzeltmeye çalışırken, on tane yanlış yapmak akıl kârı bir iş değil. Toplum olarak öfkemizde de sevincimizde de ölçüyü tutturamıyoruz.

Burada kendimize sormamız gerekiyor: Katılmadığımız bir görüşü protesto etmek için birilerini linç etmeye kalkışmak nasıl bir ruh halinin tezahürü? Bu öfke ve hışmın arkasında nasıl bir manevi rahatsızlık yatıyor? Bunu vatan sevgisiyle, milliyetçilik duygusuyla izah etmek mümkün mü? Bu kadar yıkıcı bir muhtevaya sahip olan hiçbir hissiyat, vatan yahut bayrak sevgisi gibi pozitif bir değere temel teşkil edemez. Salt öfke ve nefret üzerine bir ‘görüş' inşa edemeyiz.

Bu ‘sıkılmış yumruk' psikolojisinin arkasında Türkiye'nin uzun süredir yaşadığı bir dizi gerginlik yatıyor. Gelenek ile modernlik, zenginlik ile fakirlik, din ile laiklik, ideal ile gerçek arasında yaşanan gerginlik, hayatımızın her alanına nüfuz etmiş durumda. Bulunduğumuz yer neresi ise, orası bize huzur ve sükûnet vermiyor. Hep daha fazlasının ya da farklı bir şeylerin pe şindeyiz. Bu yüzden etrafımızdaki irili-ufaklı güzellikleri göremiyoruz. En ufak bir sarsıntı halinde galeyana geliyor, Nuh tufanına davetiye çıkartıyoruz.

Bu derin sorunu ne ekonomik kalkınmayla aşmak mümkün, ne de toplum mühendisliğiyle. Daha derinlerde, kendi içimizde bir yerlere bakmamız, bunu yapamıyorsak bakacak birilerine yönelmemiz gerekiyor.

Talabani Irak Devlet Başkanı

Irak Meclisi, geçtiğimiz ay Kürt lideri Celal Talabani'yi devlet başkanı seçti. Böylece Talabani Arap dünyasının Arap olmayan ilk devlet başkanı ünvanına kavu ştu.

Savaş sonrası Irak politikasını yakından izleyenler için bu sonuç sürpriz değil. Çünkü Şii liderler, Irak'taki çoğunluğu oluşturmalarına rağmen, Amerika'nın işine gelecek bir iç savaşa baştan beri karşılar. Bunun için başkanlığın ilk dönemini Talabani'ye vermekte bir beis görmediler.

Öte yandan bu sonuçta Talabani'nin kurnazca taktiklerinin de önemli bir rol oynadığını belirtmek gerekiyor. Talabani seçimlerden önce bağımsız bir Kürt devleti hakkında çeşitli açıklamalar yapmış ve yer yer Türkiye aleyhtarlığında bulunmuştu. Şimdi Talabani “sadece Kürtlerin değil, bütün Iraklıların başkanıyım” diyor. Türkiye'ye gönderdiği mesajında ise “bir kardeşiniz Irak devlet başkanı oldu” diyerek Türkiye'nin gönlünü almaya çalışıyor.

Bir Papa Gitti, Yenisi Geldi

Katolik kilisesinin 264. ruhani lideri Papa İkinci John Paul, geçtiğimiz ay öldü. Bir döneme damgasını vuran ve komünist blokun yıkılmasında önemli bir rol oynayan Papa John Paul, geride uzun süre tartışılacak bir miras bıraktı.

Hıristiyanlık tarihinin ilk Polonyalı papası olan John Paul, bazı konulardaki ılımlı görüşleri ve medyaya ve siyasete verdiği önemle dikkatleri çekmişti. Bizim gündemimize ise Mehmet Ali Ağca'nın suikast saldırısıyla girmişti.

Katolik kilisesinin geleneklerine uygun olarak yeni papa, eski papanın defnedilmesinden 15 gün sonra seçildi. Dünyanın çeşitli ülkelerinden gelen 130 civarındaki kardinalin seçtiği yeni papa, Alman asıllı Joseph Ratzinger . 78 yaşındaki yeni papa, muhafazakâr ve hatta radikal görüşleriyle tanınıyor. Ratzinger'in İslâm ve müslümanlar konusundaki tavrı da çok menfi.

Eski papa soğuk savaş döneminin ‘öteki'si olan komünizmle mücadele etme görevini üstlenmişti. Yeni papa sizce hangi ‘öteki' ile mücadele edecek?

Kıbrıs'ta Yeni Dönem

İsmi yarım asırdır Kıbrıs davasıyla özdeşlesen Rauf Denkta ş, artık aktif siyasetten çekildi. Kıbrıs'ta yapılan son cumhurbaşkanlığı seçimlerine katılmayan Denktaş, yerini Mehmet Ali Talat‘a bıraktı.

Kıbrıs sorununun çözümü için uzun yıllar mücadele eden Denktaş'ın büyük siyasi hedefi, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin müstakil bir devlet olarak tanınmasıydı. Ne Denktaş'ın mücadele biçimi ne de mevcut şartlar buna imkan vermedi.

Bugün ‘anavatan' Türkiye dahil , herkes Kıbrıs'ta iki devletli bir federasyondan yana. AKP hükümeti bu hedefi AB politikasının önemli bir parçası haline getirdi.

Yeni dönemde Talat'ın önünde bir dizi sorun duruyor. Bunlar arasında iki tanesi dikkat çekiyor: Rum kesimiyle olan ilişkiler ve AB'nin Kuzey Kıbrıs'a uyguladığı ekonomik ambargonun sona erdirilmesi. Dahası, Kuzey Kıbrıs Türk kesimi, güneydeki Rum kesimiyle kıyaslandığında daha kısıtlı imkanlara sahip. Talat bütün bu sorunlarla uğraşırken, Denktaş'ın bıraktığı siyasi mirası aşmaya çalışmak zorunda.

Demokrasi Yaman İş!

Amerikan dışişleri bakanı Rice, Rusya'ya demokrasi konusunda baskı yapacaklarını açıkladı. Basın ve ifade özgürlüğü gündemin ana konuları.

Amerika'nın demokrasi söyleminin ne anlama geldiğini bilenler için bu haberlerin fazla bir anlamı yok. Demokrasiyi sadece Amerikan çıkarlarının güvencesi olarak gören Amerikan yönetimi, basın özgürlüğü deyince de muhalif rejimleri zayıflatan basını aklına getiriyor. Çeçen halkının dramı ise hiç gündeme gelmiyor. Böyle demokrasiye insanlığın karnı tok.

Rice, Rusya gezisinde Amerika'nın bölgedeki varlığının Rusya ve diğer ülkeler için bir tehlike teşkil etmediğini de söyledi.

Şimdi bir an için düşünelim. Orta Doğu ve Asya'da iki ülkeyi işgal eden, yüzbinlerce asker ve onlarca askeri üs bulunduran, nükleer silahı bulunan İsrail'e tam destek veren, bölgedeki İslâm ülkelerini ya rüşvetle (Mısır'da olduğu gibi) ya da silah zoruyla kendi tarafına çeken bir ülke, bölge güvenliği ve barışı için nasıl tehlike teşkil etmez?

Rusya yahut Çin bir gün kalkıp “Biz de bölge güvenliği için Kanada ve Küba'da askeri üs açıyoruz” dese, Amerika'nın buna tepkisi ne olur?

Demokrasiyse, buyrun size alternatif proje. Bu demokrasi yaman iş!

İkbal'i Anarken

21 Nisan, Hindistanlı müslüman düşünür ve şair Muhammed İkbal'in ölüm yıldönümüydü. 1877'de doğup 1938'de ölen İkbal, Hint alt kıtasının yetiştirdiği büyük bir şair, filozof ve siyaset adamıydı.

İkbal, İngiliz sömürgeciliğine ve yükselen Hint milliyetçiliğine karşı Hindistanlı müslümanların haklarını savunmuş ve bağımsız bir müslüman devleti fikrini ortaya atmıştı. 1947'de kurulan Pakistan'ın fikir babası İkbal kabul edilir. Öte yandan İkbal, İslâm düşüncesinin ihyası için mücadele etmiş ve dinamik bir varlık ve bilgi anlayışı geliştirmeye çalışmıştı.

Döneminin bilim ve felsefe anlayışından etkilenen İkbal, modernizme kapı aralayan görüşler ileri sürmüş ve tasavvufun bazı yönlerini pasif olduğu gerekçesiyle tenkit etmişti. Buna rağmen İkbal şiirlerinde tasavvufî temalara geniş yer verir.

İkbal'in etkisi bugün Hint alt kıtasının sınırlarını aşmış durumda. Onun asıl fikir mücadelesi, samimiyeti ve düşünce derinliği, hepimiz için bir ilham kaynağı olmaya devam ediyor.

Kısa Kısa Dünya Turu

Çin'in ekonomik büyümesinin önüne geçilemiyor. Çin'in 2005'in ilk üç ayındaki büyüme hızı yüzde 9.5 olarak gerçekleşti ki, bu, Çin'in dünya ekonomileri içinde en hızlı gelişen ülke olduğunu bir kez daha teyid etti. Çin, büyük nüfusunu ve kalabalık iş gücünü üretime yönlendirebildiği için bu başarıya ulaştı. Üstelik bunu ‘komünist' bir ülke sıfatıyla yaptı ve yapıyor. Eğri oturup doğru konuşalım: Türkiye, ‘komünist' bir ülke kadar bile ne yaptığının farkında değil.

***

Alın size bir Amerikan haberi daha: Amerika'nın Türkiye'de bulunan Adana-İncirlik üssünün süresi Bakanlar Kurulu tarafından yeniden uzatıldı. Bu karar, Amerika'ya Türk topraklarını askeri amaçlarla kullanma izninin uzatılması anlamına geliyor. Türk-Amerikan ilişkilerinin hassaslaştığı bu dönemde İncirlik üssünün kapatılması rasyonel ve gerçekçi bir talep olmaz. Fakat Türkiye'nin bunu bir ‘siyasi kapital' olarak kullanması gerekir.

***

Amerikan savunma bakanı yardımcısı Paul Wolfowitz , Dünya Bankası'nın başına geçti. Amerika'nın saldırgan politikalarının arkasındaki kilit isimlerden olan Wolfowitz , bundan sonra ‘gelişmekte olan' yani borç alan ülkelerin büyük patronu olacak. Wolfowitz'in tavsiye ettiği politikalar binlerce insanın ölümüyle sonuçlandı. Bakalım Dünya Bankası'nın başındaki kişi olarak ne şer kapılarını açacak.

***

Amerika'da bir müddettir gösterimde olan bir sergi pek yakında kapanacak. Çağdaş Filistinli sanatçıların eserlerinden oluşan sergi, Filistin halkı ve dramı hakkında mesajlar içeriyor. Bu ...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın