> Forum > ๑۩۞۩๑ İlim Dünyası Online Dergi Dünyası ๑۩۞۩๑ > Mostar Aylık Kültür ve Aktüalite Dergisi > Dosya Yazıları > Çevre, küresel ısınma ve piyasa
Sayfa: [1]   Aşağı git
  Yazdır  
Gönderen Konu: Çevre, küresel ısınma ve piyasa  (Okunma Sayısı 1001 defa)
21 Temmuz 2012, 13:02:57
Safiye Gül

Çevrimdışı Çevrimdışı

Mesaj Sayısı: 15.436


« : 21 Temmuz 2012, 13:02:57 »



Çevre, küresel ısınma ve piyasa
Yusuf ŞAHİN • 77. Sayı / DOSYA YAZILARI


Çevre, insanların, onların dışındaki canlı varlıkların ve bu ikisini etkileyen cansız başka her şeyin karşılıklı etkileşiminin oluşturduğu bir bütüne işaret ediyor. Bu etkileşim sistemindeki düzensizlikler ve bozukluklar da çevre sorunu olarak ifade ediliyor. Belirli bir bölgede gözlenen ve oldukça uzunca bir süre devam eden hava durumları, bu bölgenin ayırt edici özellikleri haline gelmiş hava durumlarındaki değişimler ise iklim değişikliği olarak tanımlanıyor. İklim değişikliği, ısınma ve soğuma şeklinde karşımıza çıkabiliyor. Dünyada varolan her şeyi bir meta olarak görmeyi alışkanlık haline getirmiş kapitalizm ile karşısında ya da yanında yer alan başka sistemler küresel ısınma ve çevre konusunu es geçmemiş, bu konuda da “saklı” bulunan hakkını sonuna kadar kullanmıştır.

Kapitalizm, üretim araçlarının özel mülkiyette olduğu bir ekonomik sistem. Buna piyasa ekonomisi de deniliyor. Sosyalizm, kapitalizmin karşı ideolojisi olarak zuhur ediyor. Sosyalizmde üretim araçları devletin mülkiyetinde. Bir de ara bir sistemden -karma ekonomiden- söz ediliyor. Karma ekonomi, esas itibariyle piyasa ekonomisine dayanan bir ekonomik sistem. Ama bu ekonomik sistem, doğası gereği devletçi bir ekonomik sisteme dönüşmeye meyilli.

Sosyalistler, çevre sorunlarını kapitalizmin bir uzantısı olarak görürler. Buna göre çevre sorunları, piyasa başarısızlıkları başlığı altında ele alınır. Piyasa ekonomisini savunanlar ise çevre sorunlarının kaynağını başka yerlerde ararlar. Onlara göre bir kaynağın orta malı olması veya özel mülkiyete konu edilememesi, o kaynağın aşırı kullanımını beraberinde getirir ve ortaya bir çevre sorunu çıkar. Çevre sorunlarını ve bu arada küresel ısınmayı, piyasa ekonomisinin bir başarısızlığı olarak gören sosyalistler, çözümü de devlet müdahalesinde ararlar. Buna karşın, piyasa ekonomisini savunanlar açısından çevre sorunlarının çözümü daha fazla piyasa, yeni mülkiyet haklarının tanınması ve devlet müdahalelerinin azaltılmasıyla mümkün olur.

Çevreyi koruyup kollamaya yönelik çok çeşitli tepkilerin ortaya çıktığı bir dönem yaşanıyor. Örneğin, sadece çevre sorunlarına odaklanan siyasi partilerin kurulduğu görülüyor. Yerel, ulusal, bölgesel ve hatta küresel çapta faaliyetlerde bulunan sivil toplum kuruluşları ortaya çıkıyor. Bunların oldukça etkili sayılabilecek etkinlikler yapabildiklerine de şahit oluyoruz.

Çevre sorunlarına ve küresel ısınmaya yönelik tepkilerin kapitalist sistem içinde iki şekilde sisteme entegre edildiği söylenebilir: Birincisi, çevreci örgütlerin özellikle küresel çapta faaliyette bulunanları, ciddi harcamalar yapmak durumunda kalıyor. Bu harcamaların finansmanı, tepki gösterilen sektörün rakipleri konumundaki firmalar tarafından finanse ediliyor. Örneğin, rüzgar enerjisine yatırım yapmak isteyen firmalar, nükleer enerjinin aleyhine kampanyalara destek oluyor. Çevreci grupların piyasa ekonomisinin yararlarına vurgu yapmaları sağlanarak çevreci örgütler kapitalizme entegre edilebiliyor. Yani bir anlamda sivil toplum kuruluşları, piyasa ekonomisinin erdemlerine vurgu yaparak, kapitalizmin önünü açmış olabiliyor.

Kyoto Protokolü ve kirlilik izinleri piyasası
Çevre konusunun, sanılanın aksine, hiç de masum olmayan bir alan olduğu açık. Örneğin, küresel ısınma konusundaki en önemli uluslararası politika, Kyoto Protokolü. Bu protokol, emisyon salımı konusunda yükümlülük üstlenen ülkelere kolaylık sağlayacak bazı esneklik mekanizmaları öngörmüş. Bunların müzakereleri yapılırken ABD, bu esneklik mekanizmaları konusunda ısrarcı oldu. Bir blok olarak Avrupa Birliği ile Çin ve Hindistan gibi az gelişmiş ülkeler buna karşı çıktı. Bunun çok anlaşılabilir bir sebebi var: ABD, eğer aksi olursa “ben ekonomik olarak üstünlülüğümü kaybederim” diye düşünüyordu. AB ise, ABD’ye göre daha çevreci bir kurum olarak uluslararası arenada öne çıkmak istiyordu. ABD kendini sürecin dışına çekince AB, ABD’nin karşı çıktığı esneklik mekanizmalarını kendi bünyesinde uygulamaya sokma kararı aldı. 2005’te başlayan ilk dönem, 2007 sonunda bitti. Şimdi de ikinci dönem bitmek üzere. Yani anlaşılacağı üzere, AB, önce karşı çıktığı politikaları şimdi takip eder konuma geldi.

Sözünü ettiğimiz politika (emisyon ticareti) ise kirliliğin alınıp satılması anlamına geliyor. Bu açıdan oldukça ilginç bir örnek.

Kirlilik izinleri piyasası sisteminin işleyişi kısaca şöyle: Öncelikle, küresel ısınmaya sebep olan gazlar bakımından dünyanın (eğer bu piyasa bir bölgede veya bir ülkede uygulanacaksa, o zaman, o bölgenin veya ülkenin) kaldırabileceği kirlilik üst sınırı tespit ediliyor. Tespit edilen üst sınır, toplam rakam, eşit hisselere bölünüyor. Bu üst sınırın tespiti ve tespit edilen rakamın hisselere ayrılması ve biraz sonra belirtecek olduğumuz ilk dağıtımın yapılması ve uygulama aşamasında yapılacak denetim, kamusal bir iş, yani devlet tarafından yapılıyor. Hisseler, bir ilk dağıtımla ülkelere dağıtılıyor. Bu dağıtımda (dünya ölçeğinden gidersek) iki kriter esas alınıyor: Ülkelerin nüfusu ve kişi başına düşen millî gelir. Birincisine göre dağıtım yapılırsa, en fazla kirletme hissesine sahip olacak olan devletler, Çin, Hindistan gibi az gelişmiş veya gelişmekte olan ülkeler olacak. İkincisine göre dağıtım yapılırsa, en fazla kirletme hissesine sahip olacak olan devletler, zaten bugün de gelişmiş ülkeler arasında yer alan devletler olacak. Diyelim ki, bu sistemden birisine göre dağıtım yapıldı; daha sonra süreç, elinde iki birimlik kirletme hissesi olan bir ülke, eğer üç birim kirletme hakkına sahip olmak istiyorsa, bunu diğer ülkelerden satın alacak. Piyasada kirletme izninin bulunması, kendi kirletme hakkını sonuna kadar kullanmamış, örneğin, daha az kirlenmeye sebep olan sanayi tesislerine yatırım yapmış ülkelerin varlığına bağlı. Tasarruf edilen kirletme hakkına yönelik talebin artması, söz konusu kirletme izninin fiyatının da artması demek. Bu da, bir taraftan, kirlilik izni almak isteyenleri daha az çevreyi kirletecek çabalar içine girmeye teşvik edecek, diğer taraftan da, elinde fazladan kirlilik izni kalmış olan ülkenin daha da titiz davranmasına sebep olacak. Toplamda bu işten herkes kazançlı çıkacak.

Kurgusu çok basit gibi gözüken bu çözüm yolu, kuşkusuz, sorunsuz değil. En önemli sorun da ilk dağıtım. Her iki kriterin de fayda sağlayacağı ülke grubu, birbirinden farklı.

Bu sistem, bir havzadaki şirketler arasında da uygulanabilir. O zaman kirlilik izinleri, daha önceki kirlilik düzeyine göre şirketlere dağıtılabileceği gibi bir ihale usulüyle de dağıtılabilir. Birinci dağıtımda daha önce çevreyi kirletmiş olan şirketler kârlı çıkacak, piyasaya yeni girmek isteyen ve yeni teknolojiler kullanan şirketler cezalandırılmış olacak.

Çevremizde olup biten ve bizi rahatsız eden çok sayıda sorun var. Küresel ısınma, bunlardan sadece biri. Bunu çözmeye yönelik en somut kurumsal adım ise Kyoto Protokolü. Kyoto Protokolü’nün motor gücü de AB. AB, Kyoto Protokolü çerçevesindeki sorumluluklarını yerine getirmek için çeşitli yollar takip ediyor. Küresel ısınma ve çevre sorunlarına yönelik bu girişimlerin ne kadar verimli olduğunu gelecek günler göstercek. Ayrıca atılan adımların ne kadar sahici olduğunu ve aslında neye hizmet ettiğini de…

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın
Bu Sayfayi Paylas
Facebook'a Ekle
Kayıtlı

Müslüman
Anahtar Kelime
*****
Offline Pasif

Mesajlar: 132.042


View Profile
Re: Çevre, küresel ısınma ve piyasa
« Posted on: 29 Mart 2024, 12:36:17 »

 
      uyari
Allah-ın (c.c) Selamı Rahmeti ve Ruhu Revani Nuru Muhammed (a.s.v) Efendimizin şefaati Siz Din Kardeşlerimizin Üzerine Olsun.İlimdünyamıza hoşgeldiniz. Ben din kardeşiniz olarak ilim & bilim sitemizden sınırsız bir şekilde yararlanebilmeniz için sitemize üye olmanızı ve bu 3 günlük dünyada ilimdaş kardeşlerinize sitemize üye olarak destek olmanızı tavsiye ederim. Neden sizde bu ilim feyzinden nasibinizi almayasınız ki ? Haydi din kardeşim sende üye ol !.

giris  kayit
Anahtar Kelimeler: Çevre, küresel ısınma ve piyasa rüya tabiri,Çevre, küresel ısınma ve piyasa mekke canlı, Çevre, küresel ısınma ve piyasa kabe canlı yayın, Çevre, küresel ısınma ve piyasa Üç boyutlu kuran oku Çevre, küresel ısınma ve piyasa kuran ı kerim, Çevre, küresel ısınma ve piyasa peygamber kıssaları,Çevre, küresel ısınma ve piyasa ilitam ders soruları, Çevre, küresel ısınma ve piyasaönlisans arapça,
Logged
Sayfa: [1]   Yukarı git
  Yazdır  
 
Gitmek istediğiniz yer:  

TinyPortal v1.0 beta 4 © Bloc
|harita|Site Map|Sitemap|Arşiv|Wap|Wap2|Wap Forum|urllist.txt|XML|urllist.php|Rss|GoogleTagged|
|Sitemap1|Sitema2|Sitemap3|Sitema4|Sitema5|urllist|
Powered by SMF 1.1.21 | SMF © 2006-2009, Simple Machines
islami Theme By Tema Alıntı değildir Renkli Theme tabanı kullanılmıştır burak kardeşime teşekkürler... &
Enes