|
Konu Başlığı: Ribâ Gönderen: Eflaki üzerinde 05 Şubat 2010, 20:12:57 Tanımı ve Kısımları:
Sert bir dille yasaklanan fşsid satışlardan biri de ribâdır. Ribâ lügatte "fazlalık" anlamına gelir. Ribâ kelimesinin bu anlamı taşıdığı, şu âyette de görülmektedir: "Biz onun (yeryüzünün) üzerine suyu (yağmuru) indirdiğimiz zaman o harekete gelir, kabarır.[6] Âyet-i kerîmedeki "rebet" kelimesi kabarmakla tercüme edilebilir ki, buradaki kabarmanın anlamı "fazlalaşmadır. Bir ümmet diğer bir ümmetten (sayıca) daha çoktur diye.[7] Bu âyet-i kerîmedeki "erbâ" kelimesi ise "sayıca çok" anlamına gelmektedir. Fıkıh ıstılahına göre "ribâ karşılığında hiç bir şey verilmeksizin aynı cinsten olan iki bedelden birinin fazlalaşmasıdır ki bu da iki kısma ayrılır. 1-Nesîe Ribâsı: Bu, anılan fazlalığın, ödemeyi geciktirme karşılığında olmasıdır. Örneğin bir kişinin yazın bir buçuk kile ödemesi karşılığında, kışın bir kile buğday satın almasıdır. Satıcıya bedel olarak verilecek buğdayın yarım kilelik fazlası, satın alınan malda bir karşılık bulamamakta, bu fazlalık sâdece vâde karşılığında meydana gelmektedir. Nesîe, yani geciktirme ribâsi denmesi de bundan ileri gelmektedir. 2- Ribây-ı fazi: Bu, anılan fazlalığın, ödemenin geciktirmeden soyutlanması ve hiç bir şeyin karşılığında olmamasıdır. Meselâ bir kişinin bir kile ve on kilo buğday vererek bir kile buğday satın alması ve tarafların ikisinin de kendilerine düşen buğdayı karşılıklı olarak teslim almalarıdır. Yine bir kişinin on miskal işlenmiş altın satın alıp bunun karşılığında on iki miskal işlenmiş altm vermesi de ribây-ı fazi olur. (156) Şâfiîler, ribânın üç kısma ayrıldığını söylemişlerdir: 1- Ribây-ı fazL Karz ribâsı da bu grupta mütâlâa edilir. Sözgelimi adamın biri, kendisine bir mal satması veya kızını kendisine eş olarak vermesi veya mâlî bir kazanç sağlaması gibi, fâsid satışlar bahsinde anlatıldığı üzere, bir menfaat karşılığında bir başkasına yirmibin lira ödünç verirse, buna ribây-ı fazl denir; 2- Ribây-ı nesîe. Bu, anlatılmıştır. 3-Ribâ bi´l-yed. Bu, aynı cins şeyleri, meselâ, buğdayla buğdayı karşılıklı teslim ve tesellüm etmeksizin satmaktır. |