İmamın Dörtten Fazla Veya Eksik Tekbir Alması

İmam tekbirleri dörtten fazla veya dörtten daha eksik alırsa, kendisine tâbi olanların durumlarının ve kılınan namazın sıhhati hususunda mezheblerin tafsilâtlı görüşleri aşağıda anlatılmıştır.

Hanefiler dediler ki: İmam dörtten fazla tekbir alır yahut da tekbirlerin sayısını dörtten eksiltirse, ardında namaz kılmakta olan muktedî ona uymaz ve selâm vermesini bekler. Böyle yapılırsa hepsinin namazı sahîh olur. Ama tekbirlerin sayısı eksiltilirse ve bu eksiltme kasıtlı yapılırsa hepsinin namazı batıl olur. Eğer bu eksiltme sehven yapılırsa bunun hükmü, namazın bir rek’atini eksiltmek gibi olur. Ancak cenaze namazında sehiv secdesi yoktur. Namazda bir rek’ati eksik kılmanın hükmü daha önce anlatılmıştır.

Şafiiler dediler ki: İmam, dörtten fazla tekbir alırsa muktedî kendisine uymaz. Aksine kendisinden sayılmaya kalben niyet edip ondan önce selâm verebileceği gibi, bekleyip kendisiyle birlikte de selâm verebilir. Ama beklemesi daha faziletlidir. Yine de hepsinin namazı sahîh olur. Ancak imam zâid tekbirlerde elleri üç defa peşpeşe kaldırırsa kendisinin namazı ve kendisini bekledikleri takdirde cemaatin de namazı batıl olur. Eğer tekbirleri dörtten daha eksik alır ve bunu da kasıtlı olarak yaparsa, hem kendisinin, hem de cemaatin namazı batıl olur. Bu eksiltme sehiv nedeniyle olursa, eksiklik ikmâl edilir. Ne var ki, bu namazda sehiv secdesi yapılmaz.

Malikiler dediler ki: İmam, cenaze namazında kasden veya sehven dörtten fazla tekbir alırsa, cemaatin kendisini beklemesi mekruh olur. Aksine, onsuz selâm verirler. Yine de hepsinin namazı sahîh olur. İmam kasıtlı olarak dörtten az tekbir alır ve bunu kendisi için bir mezheb olarak görürse, bu eksiltmede cemaat kendisine tâbi olmaz. Aksine dörde tamamlarlar ve yine hepsinin namazı sahîh olur. Ama imam bunu bir mezheb olarak görmezse, kendisinin ve dolayısıyla cemaatin namazı batıl olur. İmam sehven dörtten eksik tekbir alırsa, cemaat kendisini uyarmak için “sübhânallah” der ve o da hemen geri dönüp eksik tekbiri ikmâl eder, cemaat kendisiyle birlikte ikmâl ederse tümünün namazı sahîh olur.

Hanbeliler dediler ki: İmam dörtten fazla tekbir alırsa, cemaat ona yedi tekbire kadar tâbi olur. Yediyi geçince kendisini uyarırlar. Ne var ki ondan önce selâm vermeleri caiz olmaz. Hepsinin namazı sahîh olur. İmam kasıtlı olarak dörtten daha eksik tekbir alırsa, hepsinin namazı batıl olur. Eğer bu eksikliği sehven yapmışsa, cemaat selam vermeyip onu uyarır. Kısa sürede geri dönüp eksikliği ikmâl ederse, hepsinin namazı sahîh olur. Araya uzun bir fasıla girer veya imamda namaza zıd bir durum meydana gelirse, imamın namazı batıl olur. Dolayısıyla eğer kendisinden ayrılmaya niyet etmemişlerse cemaatin de namazı batıl olur. Aksi takdirde namazları sahîh olur.[145]

Bir Ve Daha Fazla Tekbir Alındıktan Sonra Cenaze Namazına Yetişen Kimsenin Durumu

Cenaze namazına, kıldırmakta olan imamın bir veya daha fazla tekbir almasından sonra yetişen kişinin durumuna ilişkin mezheblerin detaylı görüşleri aşağıya alınmıştır.

Hanefiler dediler ki: İmam cenaze namazına durduktan ve birinci tekbiri alıp da Sübhâneke’yi okumaya başladıktan sonra, veya ikinci tekbiri alıp Peygamber Efendimize salâtü selâm getirmeye başladıktan veya üçüncü tekbiri alıp duaya başladıktan sonra adamın biri gelip de imama tâbi olarak namaz kılmak isterse, hemen tekbir almayıp imamı bekler ve müteâkib tekbiri imamla birlikte alır. İmamı beklemeyip kendi başına tekbir alırsa namazı fâsid olmaz. Ama bu tekbiri geçerli olmaz. İmamın selâmından sonra cenaze hemen kaldınlmazsa, önce kaçırmış olduğu tekbirleri ikmâl eder. Ama cenaze, imamın selâmından sonra derhal kaldırılırsa, eksik kalan tekbirleri ikmâl etmeyip selâm verir. İmamın dördüncü tekbiri almasından sonra ve fakat selâmından önce cenaze namazına gelen kimse sahîh olan görüş gereği namaza girmeli; belirtilen tafsilâta göre imamın selâmından sonra namazını tamamlamalıdır.

Malikiler dediler ki: Cenaze namazını imamla kılmak isteyen bir kimse, namaza geldiğinde, imamın duâ esnasında olduğunu görürse, kendi başına tekbir almadan, imamın tekbir almasını beklemesi ve onunla beraber tekbir alması vâcib olur. İmamı beklemeksizin tekbir alırsa namazı sahîh olur. Ne ki bu tekbiri ne bekleme, ne de beklememe hâlinde sahîh olmaz. İmama sonradan kavuşan kimse, imamın selâmından sonra, cenaze hemen kaldırılsa da kaldırılmasa da, eksik kalan kısmı kendi başına ikmâl eder. Yalnız cenaze hemen kaldınlmışsa, cenazenin gıyabında namaz kılmış olmamak için, acele olarak tekbirleri alır ve duâ okumadan namazı tamamlar. Önce de söylendiği gibi gıyaben cenaze namazı kılınamaz. Eğer cenaze imamın selâmından sonra kaldınlmayıp yerinde bırakılmışsa eksik kalan tekbirleri ikmâl eder ve tekbirlerden sonra duaları da okur. İmamla birlikte namaz kılmak isteyen kimse namaza yetiştiğinde, imamın ve beraberindeki cemaatin dördüncü tekbiri almış ve henüz selâm vermemiş olduklarını görürse, bu namaza imama tâbi olarak girmez. Çünkü artık bunlar teşehhüddeymiş gibi olurlar. Şayet bu durumda imama tâbi olarak namaza girerse cenaze namazını tekrar kılmış olur ki, cenaze namazının tekrarı mekruhtur.

Hanbeliler dediler ki: Cenaze namazını kılmak isteyen kişi imamın birinci tekbiri alıp kıraate başladığım veya ikinci tekbiri alıp Peygamber Efendimize salâtü selâma başladığını veya üçüncü tekbiri alıp duâ okumakta olduğunu görürse, imamı beklemeksizin acele olarak tekbir alır ki, imamla birlikte ayrıca tekbir alabilsin. Bundan sonra namazın geri kalan kısmını imamla birlikte kılmalıdır. İmamın selâmından sonra da namazın geri kalan kısmını aslî şekliyle ikmâl eder. Şöyle ki: İmamın selâmından sonra eksik kalan kısmı ikmâl ederken birinci tekbirden sonra Fâtiha’yı okumalı, ikinci tekbiri aldıktan sonra da Peygamber Efendimize salâtü selâmda bulunmalıdır. Tabiî eğer imamın selâmından sonra cenaze hemen kaldırılmayacaksa, eksik kalan kısmı aslî şekliyle ikmâl etmelidir. Eğer imamın selâmından sonra cenazenin hemen kaldırılacağından korkulursa sadece tekbirleri peşpeşe alıp sonra selâm verilmelidir. Tekbirden sonra duâ ve benzeri şeyler okunmamalıdır. Eksiklikleri ikmal etmeksizin selâm vermek caiz olacağı gibi, dördüncü tekbirden sonra da olsa namaza girmek caizdir. Sonra da eksik kalan üç tekbirin ikmâl edilmesi müstehab olur.

Şafiiler dediler ki: İmama tâbi olarak cenaze namazım kılmak isteyen kişi cemaate geldiğinde, imamın birinci tekbiri veya ikincisini alıp da sonra okuması gereken şeylerle meşgul olduğunu görürse; üçüncü tekbiri almasını beklemeksizin hemen namaza başlar. Ancak yalnız başına kılıyormuşçasına namaza devam ederek birinci tekbiri alır. Sonra da Fâtiha’yı, imamın müteâkib tekbiri (üçüncüyü) almasına dek okuyabildiği kadar okuyup tekbir anında noktalar. Gerisini okuma yükümlülüğü düşer. Kendisi ikinci tekbiri aldıktan sonra Peygamber Efendimize salâtü selâmda bulunur ve namaza bu şekilde devam eder. İmamın selâmından sonra, eksik kalmış olan kısmı anılan şekilde ikmâl eder. İmamın selâmından sonra, cenaze kaldırılmış da olsa yerinde bırakılmış da olsa hüküm değişmez. Eğer kendisi iftitah tekbirini aldıktan sonra henüz Fâtiha’dan birşey okumadan imam üçüncü tekbiri alırsa, imamla birlikte tekbir alır ve Fatiha’sını da imam üstlenir.[146]
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın