Hayız Görenlerden Olması Durumunda Boşanan Kadinin İddeti, Hayzın Mâna Ve Şartı

Bir kimse, sağlığında boşama veya nikâh feshi biçiminde karısından ayrılır ve karısı da hayız görenlerden olursa; karısı,

"Boşanmış kadınlar, kendi kendilerine üç kur´ beklerler.[6] âyet-i kerîmesi gereğince üç kur´ ile iddet bekler. Âyet-i kerîmede "boşanmış kadınlar" derken tabiî ki, hâmile değilken boşanmış olan kadınlar kastedilmektedir. Buna da şu âyet-i kerîme delâlet etmektedir:

"Gebe kadınların iddetleri ise, çocuklarını doğurmalarıyla son bulur.[7] Bu âyet-i kerîme genel anlamlı olup boşanan kadınları ve kocası ölen kadınları kapsamaktadır. Birinci âyet, hâmile olmayan kadınlara tahsis edilmiştir. Bu anlatılan, hür kadının iddetiydi. Cariyenin İddetine gelince bu, hür kadınmkinin yarısı kadardır. Yalnız kur´ ikiye bölünemediği içindir ki cariyenin İddeti iki tam kur´ olmuştur. Bu bahsi ilgilendiren meseleleri şöylece sıralayabiliriz:

1- Kur´dan kastedilen mâna nedir?

2- Emzirme nedeniyle hayzı geciken kadın, çocuğu sütten kestikten sonra hayız ile mi yoksa aylarla mı iddet bekleyecektir?

3- Hastalık nedeniyle hayzı kesilen hasta kadının iddeti nasıldır?

4- Kanaması devam edip kendisine müstehaze denilen kadının iddeti nasıldır?

5- Bir, iki, üç, dört, beş veya on senede bir hayız gören kadının iddeti nasıldır?

6- Hayızdan başka bir şeyle bulûğa eren ve ondan sonra da hayız görmeyen kadının iddeti nasıldır?

Mezhepler bu sorulara tafsilâtlı cevaplar vermişlerdir.

(63) Mâlîkîler dediler ki: Birinci sorunun cevabı şöyledir: Kur´un mânasında ihtilâf edilmiştir. Meşhur olan şu ki kur hayızdan temizlenmek demektir. Bir kimse karısını temizlik devresinin sonunda boşadığında, boşama sözünü tamamladıktan hemen sonra karısında hayız kanaması başlarsa, bu onun için bir temizlik devresi olarak hesaplanır. Bir kez daha hayız görüp temizlenirse, bu onun için ikinci bir temizlik devresi sayılır. Yine hayız görüp temizlenirse, bu onun için üçüncü bir temizlik sayılır. Bu üçüncü temizliğin sona ermesiyle, dördüncü hayza girdiğinde iddeti tamamlanmış olur.

Bazıları kur´un mânasının hayız olduğunu söylemişlerdir. Nitekim Hanefî ve Hanbelîler de böyle demişlerdir. Mâliki mezhebini araştıranlar, onların kuru sadece hayız mânasında kullandıklarını göreceklerdir. Bu nedenle kur´un temizlik mânasına değil de hayız.mânasına kullanıldığı görüşü ağırlık kazanmaktadır. Bazıları birinci kavli "Kur´un hayız mânasına kullanılması mecazîdir. Temizlik mânasına kullanılması hakikidir" diyerek teyîd etmişlerdir. Hakikatle amel etmek mümkün olduğunda mecazla amel etmek sahih olmaz. Bu teyîd yerinde değildir. Gerçek şu ki; kur´ kelimesi, hayızla temizlik arasında müşterektir. Her ikisi için de eşit olarak kullanılır. îki mânadan biri için kullanılması lügat bakımından öncelikli olmaz. Hal böyle olunca rahmin hakikaten ibrasının kendisiyle elde edileceği şey, temizlik değil de hayızdır. Bazı Mâliki muhakkiklerinin ifade ettikleri budur ve bunu hiç kimse reddetmiş değildir. Görülen o ki Mâlikîler, kur´ kelimesini hayız mânasında kullanmayı tercih etmektedirler. Ancak onlar, kocanın hayız halindeki karısını boşaması durumunda bu eksik süreli hayzın, kadının lehine hesaplanıp hesaplanamayacağını söylememişlerdir. Mâlikî mezhebinin kuralları, bu eksik süreli hayzın da temizlik devresi gibi hesaplanmasını gerektirmektedir, îddette muteber olan hayza gelince; bu doğum veya bekâret zarının yırtılması gibi sebeplerle değil de adet gereği kendiliğinden kadının vaginasmdan akan bir kandır. Bu kanama ile iddetin tamamlanması için bazı şartlar gereklidir:

1- Bu kanama en azından bir gün veya bir günün bir kısmı kadar süreyle devam etmelidir: Ama bir an gibi kısa bir süre akarsa, bu her ne kadar ibadet babında hayız sayılırsa da iddetin kendisiyle tamamlanacağı temizlik hükmünü ortaya koyacak bir hayız sayılmaz. Bu haldeki kadının, bu kanama durduktan sonra gusletmeden namaz kılması helâl olmaz. Oruçluyken kendisinde bu kanama başlarsa orucu bozulur. Şu da var ki; iddet babında hayız iki günden önce kesilirse bu kanın durumu, uzman kadınlardan sorulur. Adaleti bilinir olan bir kadın, bu kanın hayız olduğunu söylerse ne âlâ. Aksi takdirde bu kan, hayız sayılmaz.

2- Kadın, dokuz yaşından küçük olmamalıdır. Dokuz yaşından küçük iken kendinde kanama görürse, hayızh sayılmaz. Hayızdan temelli kesilme (menapoz) çağma girdikten sonra da kendinde kanama görürse, yine hayızh sayılmaz. Hayızdan kesilme yaşı yetmiştir. 9 ila 13 yaşlan arasındaki kadının hayız kanaması uzman kadınlardan sorulur. Onlar bunun hayız olduğunu söylerlerse ne âlâ. Bunda şüpheli olur veya bu kanın hayız olmadığını kesin olarak söylerlerse, onların görüşleriyle arnel olunur. 5 iîa 7 yaşları arasındaki kızların hayızları da uzman kadınlara sorulur.

3- Akan kan; kızıl, san veya bulanık renkte olmalıdır. Bulanık, meşhur kavle göre siyahla beyaz arasında olan bir renktir. Bu kan kızıl renkte değilse hayız sayılmaz diyenler de olmuştur.

4-Bu kan ilaç kullanarak akıtılmış olmamalıdır. Kadın hayız kanamasını normal vaktinden önce çabuk başlatmak için ilaç kullanır ve kanama görürse, iddeti bu kanamayla tamamlanmış olmaz. Hal böyle olunca da bu kan, namaz ve orucu menedecek bir hayız olmaz. Bu kanın hayız olabileceğini düşünerek kadının, oruçlarını kaza etmesi ihtiyat gereğidir. Kadın, hayız kanamasını durdurmak için ilaç kullanır da kanaması durursa, temizlenmiş olduğuna hükmedilir. Sonra hayız görmemiş kadın için -buna mübtedie denir- hayzın maksimum süresi onbeş gündür. Hayızda adeti olan kadın içinse, adetine göre hesaplanır. Adet süresi dolduğu halde kanaması durmazsa üç gün daha bekler. Her kanama devresinde üç gün arttırarak onbeş güne ulaşıncaya kadar bekler. Onbeş günü doldurunca artık beklemez. Kadının hayız adeti onbeş gün olmadığında kadın üç gün bekler. Ama hayız adeti onbeş gün ise, daha sonra kanama görülse bile hayızh sayılmaz. Temizlik döneminin en az süresi onbeş gündür. Mâlikîler, hâmile kadının da hayız görebileceğini söylemişlerdir.

ikinci sorunun cevabına gelince, diyeceğimiz şudur: Kur´ kelimesi hayız mânasına da olsa, temizlenme mânasına da olsa çocuk emziren kadının emzirmesi yıllarca sürse bile iddeti, kur´larla olur. Emzirmesi tamamlandıktan sonra, üç hayız görünceye dek beklemesi gerekir. Çocuğu sütten kestikten sonra bekler ve bir yıl tamamlanıncaya dek hayız görmezse, artık başka erkeklerle evlenmesi helâl olur.; Bunda hür ile cariye arasında bir fark yoktur. Çocuk emziren cariyenin iddeti, ancak hayız ile sona erer. Emzirme müddeti içerisinde hayzın kesilmesi, onun iddetini zaman aşımı şeklinde iddet beklemeye dönüştürmez. Koca, kadının iddeti tamamlanabilsin diye çocuğu ondan alıp süt anneye verebilir. Tabiî kocanın bunda bir yararı varsa; meselâ karısı id-detteyken kendisinin ölüp de karısının ona mirasçı olmasından korkması gibi... Koca bu durumda hasta olmasa bile hüküm aynıdır. Çünkü ölüm aniden gelir. Ya da koca, karısının kız kardeşiyle evlenmek ister de karısı evlenmelerini engellemek için iddeti uzatması veya kocanın dördüncü bir kadınla evlenmek istemesi veya kadının iddet nafakasını kesmek istemesi gibi... Bu durumlarda kadın iddeti uzatırsa, kocası çocuğu elinden alarak süt aı reye teslim eder ki kadının iddeti sona ersin. Ancak bunun için de üç şartın tahakkuku gerekir:

1- Çocuk, başka kadının memesini kabul etmelidir. Öyle ki anadan başka çocuğu emzirecek bir kadın bulunmalı, çocuk onun memesini kabul etmeli ve bunun da çocuğa bir zararı dokunmamahdır.

2- Kadının hayızdaki adeti, çocuk emzirme nedeniyle gecikmiş olmalıdır. Ama sadece iki yılda bir hayız görüyorsa, yani emzirmeye son verse bile hemence hayız görmeyecekse; baba, çocuğu onun elinden alıp da süt anneye veremez.

3- Çocuk anasının yanında ve bakımındayken süt anne onu emzirmelidir. Çünkü kasıtlı olarak iddeti uzatması nedeniyle çocuğu yanında tutup ona bakma hakkı düşmez.

Üçüncü sorunun cevabına gelince; bu şöyle olur: Hastalık nedeniyle kadının hayzı gecikirse istibrâ; yani rahminin boş ve temiz olduğunu gerçekleştirmek için dokuz ay bekler. Zîra bu müddet, çoğunlukla hamilelik müddetidir. Bu müddet boşanma vaktinden itibaren mi, yoksa hayız kanamasının kesilmesinden itibaren mi işlemeye başlar? Bu hususta iki kavil vardır. İstibrâ için dokuz ay beklerse, -hür olsun cariye olsun- bundan sonra üç ay iddet bekler. Bazıları da bir yılın tamamını iddet olarak sayarlar. Bunun açıklaması kolaydır. Çünkü iddeti tamamlansın diye bu durumdaki kadının her hal-ü kârda bir yıl beklemesi zorunludur. Bir yılı doldurmadan hayız görürse, üçüncü hayzı bekler. Üçüncü hayız gelirse ne âlâ. Aksi takdirde iki hayız daha görünceye dek bekler. Hayız görmez ve bu haldeyken bir yıl dolarsa, artık başka erkeklerle evlenmesi helâl olur. Şayet -yılın son gününde olsa bile- hayız görürse, üçüncü sene tamamlanıncaya dek bekler. Ya hayız bekler ya da hayız görmeksizin başka erkeklerle evlenmesi helâl olur.

Bu anlatılanlar, hür kadınla ilgiliydi: Cariye olması durumunda kadın, ikinci hayzı görmekle veya içinde hayız görmediği senenin tamamlanmasıyla başka erkeklerle evlenebilir. İçinde hayız görmediği senenin tamamlanmasından sonra başka bir erkekle evlenir de, sonra bu kocası kendisini boşar ve hayız görmezse; üç ay iddet bekler. Çünkü bu durumda -hür olsun cariye olsun-hayızdan temelli kesilmiştir.

Dördüncü sorunun cevabına gelince bu şöyledir: İstihazeli kadın, rahmini ibra etmek için dokuz ay bekler. Zîra çoğunlukla hamilelik süresi dokuz aydır. Bundan sonra üç ...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın