Av Âletinde Aranan Şartlar

Av âletleri canlı ve cansız olmak üzere iki kısma ayrılır. Cansız olanlar, avcının avladığı hayvana attığı ok ve benzeri âletlerdir. Canlı olanlar da av köpekleri ile avcılığa alıştırılmış aslan, kaplan ve pars gibi yırtıcı hayvanlardır, şahin grubundan olan yırtıcı kuşlar da böyledirler.

Cansız av âletlerinde aranan şartlar şunlardır:

1- Av âleti, avlanan hayvana sivri ucuyla veya ucundaki sivri demirle isabet etmelidir. Hayvana bıçak, kılıç, mızrak veya ok atılır da sivri ucu veya ucundaki delici demirle isabet edip öldürülürse avın eti helâl olur. Ama enlemesine isabet eder de aletin ağırlık darbesiyle ölürse; avcı henüz sağken yetişip kesemediği takdirde avın eti helâl olmaz. Yine böylece hayvana kesici tarafı olmayan bir değnek, taş veya tahta parçası fırlatılır da bunların darbesiyle ölürse, eti helâl olmaz. Aynı şekilde, bir tuzak veya ağ içine bir hayvan düşerek boğulur ve kesmeden önce ölürse, eti helâl olmaz. Tüfekle atılan kurşun veya saçmayla ölen hayvanın eti de helâl olmaz. Hayvan iri cüsseli olduğu veya kendisinde henüz yerleşik bir hayat varken avcının ulaşıp kesmesi şeklinde darbeye tahammül ederse eti helâl olur. Atıcı maharetli ise tüfekle avlanması, hayvanın darbeye tahammül edip onunla ölmemesi (ve atıcının henüz sağken ulaşıp kesmesi) şartıyla caizdir.

2- Av âleti, hayvanı yaralayıp kanını akıtmalıdır. Bu yara, bedeninin hangi tarafında açılırsa açılsın fark etmez. Kulağında dahi olabilir.

3- Atılan ok ve benzeri av âletinin, başka bir sebebin katılımı olmaksızın yalnız kendi başına hayvanı öldürdüğü kesin olarak anlaşılmalıdır. Avcı, hayvana oku atar, ok da ona öldürücü olmayan bir darbe isabet ettirir ve yaşaması mümkün olursa, bundan sonra da normal olarak kendisini boğabilecek bir suya düşüp ölürse helâl olmaz. Zîrâ suya düşmesi sebebiyle ölmüş olduğu ihtimâli vardır. Bu durumdaki hayvanın ölümünde iki sebeb biraraya gelfniş olmaktadır. Bunlardan biri, etini yemeyi mubah kılar ki o, okla yaralanmış olmasıdır. Diğer sebebse etini yemeyi men eder ki o da suda boğulmuş olmasıdır. Bu takdirde, ihtiyat gereği olarak menedici sebep mubah kılıcı sebebe tercih edilmiş olmaktadır. Aynı şekilde bir ava ok atar da o hayvan bir dağa veya tepeye, sonra da buralardan aşağıya düşerse, bu durumdaki hayvanlar normal olarak öleceklerinden dolayı eti helâl olmaz.

Atılan ok, hayvanın başta gelen organlarından birine İsabet edip, onu parçalar ve kendisinde, boğazlanmakta olan bir hayvanın hareketlerinden başka bir hareket görülmeyecek şekilde ölüm sabit olursa, bundan sonra suya düşer veya normal olarak ölümüne sebeb olacak yüksek bir yerden düşerse yine eti helâl olur. Yalnız, sakınılması mümkün olmayan bazı durumlar bundan istisna edilmiştir. Meselâ havada uçmakta olan bir kuşa av âleti fırlatılır da, o kuş yere veya yere atılmış bir kiremit parçasının üzerine düşerse; ölümüne düşmesinin sebeb olduğu ihtimâline bakılmaksızın eti helâl olur. Çünkü bu ihtimâl nazar-ı itibâra alınacak olursa, sonsuza dek hiç bir av helâl olmayacaktır. Yine bunun gibi havada veya su üstünde uçmakta olan bir kuşa av âleti fırlatılır da kuş suya düşerse, eğer suya batmamışsa ve darbe yalnız başına hayatına son verici nitelikte değilse, helâl olur. Ama suya batarsa, boğularak öldüğü ihtimâli gözönüne alınarak helâl olmaz.

Fırlatılan av âleti bir hayvana isabet ederek onu ikiye bölerse, her iki parçası da yenılebiIir.Aynı şekilde fırlatılan av âleti bir hayvanın yalnızca başını veya gövdesinin yarısını veyahut da başıyla birlikte gövdesinin bir kısmını keser de bu haliyle yaşaması düşünülemezse, hem kestiği kısım ve hem de geri kalan kısım yenilebilir. Ama el, ayak, baldır ve kuyruk tarafından üçte biri kesmek gibi o haliyle de yaşaması düşünülebilen bir organını keser de hayvan ölürse veya henüz sağken kendisine ulaşıp keserse etini yemek helâl olur. Yalnız kendisinden kesilmiş olan o kısmı yemek haramdır. Çünkü canlıdan koparılan parça ölü hükmündedir. Yalnız kesildiği halde tam olarak gövdeden kopmamış ve, hayvan sağ kalsaydı tekrar ona kaynayacak şekilde bitişik olursa yenilmesi helâl olur. Çünkü bu durumda hayvanın kesimi, kendisine bitişik olan organın da kesimi hükmündedir. Ama önceki hâline dönmesi düşünülemeyecek şekilde sâdece bir damarla, ya da deriyle asıl gövdeye bitişik kalmışsa durum tam aksi olur. Kesilen kısım helâl olmaz.

Avcı hayvanlarda aranan şartlara gelince mezheblerin bu husustaki detaylı açıklamaları aşağıya .alınmıştır.

(68) Mâlikîler dediler ki: Tüfek kurşunuyla avlanma hakkında mütekaddimîn âlimlerden hiç bir nass nakledilmemİştir. Ama güvenilir müteahhirîn âlimlerden bazıları demişler ki: Tüfek kurşunuyla avlanılan ve ölen hayvanların etlerini yemek helâl olur. Çünkü kurşun; kan akıtmakta, diğer av âletlerine nisbetle ölümü daha da çabuklaştırmaktadır. Şer´î zekâttan (kesimden) maksat, hayvanın azab çekmekten kurtulup, rahatını bulması için ölümünü çabuklaştırmaktır. Ölümü hangi yöntemle çabuklaştırılacaksa o yöntemi uygulamak elbette ki daha güzel olacaktır. Avlanan hayvanın ydnlarak yaralanması şart değildir. Delinerek yaralanması da (helâllik açısından) sahîhtir.

Hanefîler dediler ki: Bu meselede asıl önemli nokta; avlanılan hayvanın ölümünün ağırlık darbesiyle değil, yaralama sebebiyle meydana geldiği hususunda şüphe bulunmamasıdır. Avlanılan hayvanın ağırlık darbesiyle öldüğü kesin olarak bilinir ya da bu hususta şüpheye düşülürse, etini yemek helâl olmaz. Ancak önce de bahsedildiği gibi, avcı henüz onda yerleşik hayat varken yetişip keserse eti helâl olur.

Tüfek kurşunuyla avlanan hayvana gelince şunu demek gerekir ki: Kurşun her ne kadar bedeni delip kanı akıtırsa da hayvanın, kurşunun süratinden doğan ağırlığından mı yoksa kurşunun açtığı yaradan mı öldüğü hususunda şüpheye düşülebilir. Böyle bir şüphenin baş göstermesi hâlinde avlanılan hayvanın eti helâl olmaz. Ama kurşunun süratinden doğan ağırlığından değil de, kendisinde açtığı yaradan dolayı öldüğü kesinlikle anlaşılırsa eti helâl olur.

Saçma da kurşun gibidir. Saçmayla vurulan büyük bir hayvanın, saçmanın atım süratinden doğan ağırlığından dolayı öldüğü düşünülmezse eti helâl olur. Zîrâ bu hayvanın ölümü şüphe yok ki, yaralanmadan ötürüdür. Saçmayla vurulan zayıf serçeler gibi küçük bir hayvanın, saçmanın atım süratinden doğan ağırlığından dolayı öldüğü düşünülürse, eti helâl olmaz. Saçmanın atım süratinden doğan ağırlığından değil de yaralanma sebebiyle öldüğü kesinleşmedikçe etini yemek helâl olmaz.

(69) Hanefîler: Avlanılan hayvanın kanının akıp akmaması gerektiği hususunda anlaşmazlığa düşmüşlerdir. Bazıları, kanın akıtılması mutlak olarak şart değildir demişlerdir. Bunlara göre küçük de-olsa hayvanda yara açılması yeterlidir. Bazılarıysa hayvandaki yara büyük de olsa, küçük de ol-S?icanmin akıtılması mutlak olarak şarttır demişlerdir. Diğer bazıları da tafsilâta girişerek, eğer avlanan hayvandaki yara büyükse kanının akıtılması şart değildir demişlerdir. Ama küçükse kanının akıtılması zorunludur.

(70) Malikîler dediler ki: Avlanılan hayvanın helâl olması için eğer hasta değilse cildi yanlmasa bile kanının akıtılması şarttır, hasta İse kanının akıtılması değil de cildinin yarılması şarttır. Cildi yarılmazsa helâl olmaz.

(71) Hanbelîler dediler ki: Bir kuşa av âleti fırlatıldığında o hayvan, normal olarak kendisini boğup öldürebilecek olan bir suya düşer ve ölürse; atılan âletle başta gelen organlarından biri parçalanmış olsa bile, hiç bir hâlde eti helâl olmaz. Ancak havada uçmakta olan bir kuşa silâh atılır da düşerse muaf olur. Nitekim havadan yere düşen de muaf olarak helâl olur. Bedeniyle suya düşen ve ancak başı su dışında kalan kuşun eti, her halükârda helâl olur.

(72) Şafiîler dediler ki: Hayvanın eli, ayağı veya onsuz yaşaması mümkün olan bir kısmı kesilir ve fakat bu darbe nedeniyle ölürse, hem kopan el veya ayak, hem de asıl gövde yenilebilir. Yalnız bu darbeden doğan yaranın, hayvanın son nefesini yaşamaktayken ona ulaşmaması ve ölümüne sebeb olacak başka biri tarafından da yaralanmamış olması şarttır. Ama avcının bu darbesiyle ölmez de başka bir darbeyle ölürse, organlarının geri kalan kısımları yenilebilir. Henüz sağken gövdesinden koparılan kısım yenilemez. Av âletinin sağken isabet ettiği hayvanın organlarının geri kalan kısımları yenilebilir.

(73) Hanbelîler dediler ki: Organ, hayvanın derisine bitişik kalırsa, bağlı olduğu hayvanın etini yemenin helâl olmasıyla birlikte yenilebilir. Tıpkı hayvanın diğer organları gibidir.

(74) Hanbelîler dediler ki: Avcı hayvanlar iki çeşittir: Birincisi; sivri dişleriyle avlanan avcı hayvanlar: Pars, köpek ve kendileriyle avlanilması mümkün olan hayvanlar gibi. İkincisi; pençeleriyle avlanan avcı hayvanlar: Doğan, çavuş kuşu, tavşancıl, şahin ve diğerleri gibi. Yalnız, her iki tür hayvanların avlarının mubah olması için eğitilmiş olmaları gereklidir. Kur´ân-ı Kerîmde buna şöyle değinilmektedir:

"Allah´ın size öğrettiğinden öğreterek yetiştirdiğiniz avcı hayvanların sizin için tuttuklarını yeyin.[28]

Birinci çeşit av hayvanlarının -ki bunlar köpek ve benzerleridir- eğitilmiş olduğu üç şekilde bilinir:

1- Ava gönderirken sahibine itaat etmelidir.

2- İster avı görme hâlinde olsun, ister görmesin, sahibinin seslenmesine göre hareket etmelidir.

3- A...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın