Avcıda Aranan Şartlar

Avcıda bulunması gereken şartlan şu şekilde sıralayabiliriz:

1- Avcı, müslüman veya Kitab Ehlî bir kişi olmalıdır. Mürted, putperest, ateşperest ve hiç bir dîne mensub olmayan birinin kestiği hayvanın eti helâl olmadığı gibi, avladığı hayvanın da eti helâl olmaz. Kitab Ehlî birinin kestiği veya avladığı hayvanın eti, mezheblerce belirtilen tafsilâtlı şartlar çerçevesinde helâl olur.

2- Avcida aranan şartların ikincisi, onun akıllı ve mümeyyiz olmasıdı. Mümeyyiz olmayan çocuğun avladığı helâl değildir. Deli ve sarhoş da böyledir. Bunların kestikleri hayvan.da helâl olmaz.

3- Avcı, yaralayıcı âleti veya köpeği hayvanın üzerine atarken veya gönderirken Allah´ın adını anmalıdır. Kasıtlı olarak veya bilgisizlik Allah adını anmazsa, avladığı ya da kestiği hayvan helâl olmaz. Besmele çekmeyi unutan kişinin avladığı hayvan da, kestiği hayvan gibi helâl olur. Besmele için, aşağıda mezheblere göre açıklanan birta-. kim şartlar aranı.

4- Avcının, avlanması için köpeği ve benzeri bir hayvanı av üzerine gönderişi, mezheplerin aşağıda belirtilen tafsilatı çerçevesinde olmalidı.

5- Avcı ya da kesici, avlama ya da kesme işini görürken hayvanın eti-hin helâl olmasına niyet etmelidir. Buna niyet etmezse, sözgelimi herhangi bir âletle hayvana vurur da bu âlet onun boğazına isabet edip ölürse eti helâl olmaz. Çünkü bu darbeyle etini helâl kılmaya niyet etmiş değildir. Mezheblerin buna ilişkin detaylı görüşleri aşağıya alınmıştır.

(61) Hanefîler; avlanan hayvanla ilgili olarak beşinci bir şart daha ileri sürmüşlerdir İd, bu şart, avlanan hayvanın, deniz insanı, denizatı, deniz domuzu ve benzeri balık suretinde olmayan deniz hayvanlarından olmamasıdır. Çünkü Hanefîlere göre bu hayvanları yemek helâl değildir. Yalnız su yılanı bu hükmün dışında tutulmuştur. Bu, her ne kadar kara yılanı şeklinde olsa da avlanması ve yenilmesi helâldir. Avlayarak etinin yenilmesi helâl olan hayvanla İlgili şartlar beş tanedir.

1- Bu hayvan, haşerattan olmamalıdır.

2- (Balık dışındaki) su hayvanlarından olmamalıdır.

3- Ayakları veya kanatlarının yardımıyla (kaçıp) kendini koruyabilen hayvanlardan olmalıdır.

4- Kesici sivri dişleri ve pençesi bulunan bir hayvan olmalıdır.

5- Sağken kendisine ulaşamadan önce av hayvanı veya ok gibi yaralayıcı bir âletle ölmelidir. Aksi taktirde şer´î biçimde kesilmesi vâcib olur.

(62) Mâlikîler dediler ki: Kitab Ehli bir kişinin kestiği hayvanın eti helâl olur. Avladığına gelince; eğer hayvan onun darbesiyle ölürse veya vurmuş olduğu darbe öldürücü olursa o hayvanın eti helâl olmaz. Hayvanda meydana getirdiği yara öldürücü olmaz da ona sağken ulaşırsa, kitabîlerin usulüyle kesse bile, o hayvanın eti helâl olur. Mâlikîlerden bazı kimseler derler ki: Kitabînin avladığı hayvan, onun darbesiyle ölse de ölmese de, tıpkı normal şekilde kestiği hayvanın eti gibi helâl olur. Kitabî bir kişinin kestiği hayvanın etinin helâl olması için üç şart gereklidir.

1- Kestiği hayvanı Allah´tan başkasının adına kesmemelidir. Haç, put ve İsa Peygamber (a.s.) gibi, Allah´tan başka birinin adını anarak kesilen ve bu isimleri de, kesmek gibi eti helâl kılıcı bir unsur olarak kabul ederek veya ´teberrüken bir ilâhın anısına´ diyerek kesilen hayvanın eti haram olur. Bu hayvan ister bir ilâh için kurban olmak üzere, isterse sırf yemek kastıyla kesilmiş olsun, yenilemez. Ama keserken Allah´ın adı anılır da kurbanın se-vâbi bir puta hediye edilirse -nitekim bazı müslümanlar da evliya için bu tarzda kurban kesmektedirler- bu hayvanın etini yemek kerahetle birlikte caiz olur. Ne Allah´ın, ne de başka bir varlığın adı anılmadan kesilen hayvanın etini yemek kerâhetsiz olarak caizdir. Çünkü Kitab Ehli kimselerin, kesimde Allah adını anmaları (besmele çekmeleri) şart değildir. Bazı kimseler derler ki: Kitabî kimsenin ilâhlara kurban olarak kestiği hayvanın eti haramdır. Çünkü böylesi bir et: "Kendilerine kitap verilen kimselerin yiyecekleri size helâldir" âyeti kerîmesiyle bize helâl kılman yiyeceklerden değildir. Çünkü onlar kestikleri bu kurbanı yemeyip, ilâhlarına bırakmaktadırlar. Ama yemek için kestikleri hayvanı, üzerine Allah´tan başkasının adını anmış olsalar bile yemek, kerahetle birlikte helâl olur.

2- Kitabînin kestiği hayvanın etinin helâl olması için, kendi malı olması gerekir. Bir müslümana ait hayvanı keserse onun etini yememiz her ne kadar helâl olursa da, kuvvetli görüşe göre mekruhtur.

3- Haramlığı dinimizce de sabit olan bir hayvanı kesmemelidir. Şu halde yahûdî birinin, tırnaklı olup parmaklan birbirinden ayrık olmayan perde ayaklı kaz ve ördeği, deve ve zürâfayı kesmesi hâlinde onu yememiz helâl olmaz. Çünkü bu hayvanlar onlara göre haramdır. Kur´ân-ı Kerîm, bu hayvanları Allah´ın onlara haram kıldığını haber vermektedir. Dinimizce onlara haram olduğu sabit olmayan güvercin, tavuk ve benzeri hayvanları kitabîler keserlerse etlerini yememiz helâl olur. Kestikleri hayvanın kendilerine haram olduğunu haber verirler, ama bu haramlık dinimizce de onlar hakkında sabit olmazsa, yememiz kerahetle birlikte helâl olur. Kitabî kimse ölü hayvanın etinin helâl olduğu kanısındaysa, bunu kesme ahkâmını bilen bir müslümanın huzurunda keserse etini yemek bizlere helâl olur. Ama kendi başına kesmişse helâl olmaz.

Şartları yerine getiren Kitap Ehli kimsenin, kestiği hayvanların helâl olması hükmünden kurban müstesnadır. Kurbanı kesen kişinin, kendisinde ibâdet ehliyeti bulunan müslüman biri olması şarttır. Böyle bir müslüman şahıs, kurbanı kesmede tanımadığı bir kişiyi vekîl eder de, sonra o vekilin gayr-i müslim olduğu anlaşılırsa, kestiği hayvan kurban olarak geçerli olmaz.

Kurbanda kesme işini müslümanın yapması şarttır. Kestikten sonra yüzüp, parçalama ve benzeri işleri yapan kimsenin müslüman olması ise, şart değildir. Şunu söylemekte de fayda vardır ki; kesmeleri helâl olmayan kimseleri altı maddede toparlamak mümkündür:

1- Mümeyyiz olmayan çocuk

2- Mümeyyiz olmayan sarhoş

3- Deli

4- Ateşperest

5- Mürted

6- Zındık.

Kesmeleri mekruh olmakla birlikte helâl olanları da altı maddede toparlamak mümkündür:

1- Mümeyyiz çocuk

2- Erselik

3- Kadın

4- Buruk

5- Sünnetsiz

6- Fasık

Kesmelerinin kerahetle veya kerâhetsiz olarak helâl olduğu hususunda ihtilâf vukûbulmuş olan kimseleri de altı maddede toparlamamız mümkündür:

1- Namazı terkeden

2- Hatâ ve isabet eden sarhoş

3- Kâfir olup olmadığı hususunda ihtilâf olan bid´atçi´

4- Arap nasrânîsi (Hıristiyan Arap)

5- Kesmesi için kendisine izin veren müslüman için kesen Nasrânî

6- A´cemi, ya´ni buluğdan önce İslâm´a icabet eden kimse.

Mümeyyiz çocukla kadının kesmesi meşhur görüşe göre4cerâhetsiz olarak caiz olur. Zâhİr kavle göre kesmesi mekruh olan kimsenin avlanması da, yani avladığı hayvanın etinin yenilmesi de mekruhtur.

Hanefîler dediler ki: Yahûdî olsun hıristiyan olsun, Kitap Ehlî kimselerin kestikleri hayvanların helâl olması için; keserken haç, İsa ve Uzeyf gibi Allah´tan başka varlıkların adlarını anmaması gerekir. Kesimde bir müslüman hazır bulunur da onun yalnızca Mesih adını veya Allah´ın adıyla beraber Mesih adını andığını işitirse, o eti yemesi haram olur. Ama hiç bir şey işitmezse, hakkında hüsnüzanda bulunarak kitabînin gizlice Allah adını andığım takdir edip yemesi helâl olur. Kesim yerinde hazır bulunmaz ve bir şey söylediğini işitmezse; kesen kişi ister "Allah, üçün üçüncüsüdür" desin; ister Hz.Uzeyr´in Allah´ın oğlu olduğuna inansın, ister inanmasın etini yemesi hak görüşe göre helâl olur. Ama zaruret olmadığı takdirde yememesi daha uygundur. Hıristiyanın arap nasrânîsi, Benî Tağlib nasrânisi, franklardan, ermenîlerden veya İsa (a.s.)´ı kabul eden Sabiîlerden olması arasında bir fark yoktur. Yahûdînin de Samirî veya diğer zümreden olması arasında bir fark yoktur. Gayr-ı müslimlerin kendi kiliseleri için kestikleri hayvanın etini yemek mekruhtur.

Şafiîler dediler ki: Üzerine Allah adım ansın anmasın, kitabî kimsenin kestiği hayvanın eti helâl olur. Ama keserken haç, Mesih, Uzeyr ve başkalarının adlarını anmamaları şarttır. Aksi takdirde yenmesi haram olur. Kiliseleri için kesmiş oldukları hayvanın etini yemek de helâl olmaz.

Hanbelîler dediler ki: Kitabînin kestiği hayvanın helâl olması için, üzerine müslümanlar gibi Allah adını anıp besmele çekmesi şarttır. Kasıtlı olarak besmeleyi terkeder/veya Allah´tan başkasının adını anarsa, kestiği hayvanı yemek helâl olmaz, besmele çekip çekmediğini bilmezse, kestiği hayvanı...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın