At Yarışları, Diğer Yarışlar, Ok Ve Benzeri Atıcılık Yarışmaları

İslâm dini, etini yemek maksadıyla kesme dışında hayvanlara eziyet edilmesini yasaklamıştır. Şu halde güç yetiremeyeceği yükleri yükleyerek hayvana eziyet çektirmek helâl olmaz. Onu zorlayarak gücünden fazla yürüterek azâb çektirmek de helâl olmaz. Yalnız kendi aralarında atları veya atlarla develeri biribirleriyle yarıştırmak istisna edilmiştir. Zîrâ bunları yarıştırmak, cihâd için bir tür idman sayılır. Bu nedenle bazı imamlar, cihâd ve ülke savunması için bir yöntem olması hâlinde yarışların farz olduğunu söylemişlerdir. Nitekim bu husus, aşağıda mezheblere göre detaylı bir şekilde açıklanmıştır.

Yine böylece İslâm dini kumarı da şiddetle yasaklamış, bütün türleriyle haram kılmıştır. Hangi yönden olursa olsun, müslümanları kumara yaklaşmaktan sakındırmış, tüm yolları da müslümanlara kapamıştır. Ama bir çok zamanlar zaruretin gerekli kıldığı umûmi yararını ön plana alarak yarışlarda ödül almayı mubah kılmıştır. Zîrâ değerli ve üstün İslâm Şeriatının yasamadaki sürekli gayesi; yalnızca maslahatı celbetmek ve mefsedeti defetmektir. Yarışlarda ödül verip alma akdi, mezheblerin aşağıda belirtilen detaylı şartları doğrultusunda sahîh olur.

At ve deve koşuları ile ok atıcılığı gibi yarışmalardan başka yarışmaların ödül karşılığı yapılması sahih olmaz. Ama gemi maratonları ve ayak koşuları gibi karşılıksız ve ödülsüz yarışlar sahih olur. Koç ve ho roz dövüştürmek veya sığır güreştirmek gibi hayvanlara eziyet veren, insanlara hiç fayda sağlamaksızın vaktin zayi olmasına sebeb olan yarışlar ile bu gibi yarışları para kazanma vasıtası yapan bozuk mizaçlı ve zayıf akıllı kimselerin bu yarıştan sağladıkları kazançlar haramdır.

(88) Mâlikîler dediler ki: Yarışlar eğer ülke savunması ve cihâd açısından zorunlu ise vâcib olur. Cihadda gâlib olmak için zorunluysa mendub olur. Hiçbir bakımdan zorunlu değilse mubah olur.

Hanbelîler dediler ki: İleride verilecek tafsilât çerçevesinde yarışların karşılıklı veya karşılıksız olması caizdir.

Hanefîler dediler ki: Yarışlar, cihada karşı idman ve eğitim maksadıyla yapıhrlarsa mendubtur. Herhangi bir maksatla yapılmazlarsa mubah olurlar.

Şâfiîler dediler ki: Yarışlar, erkekler için sünnettir. Cihâd açısından gerekli olursa farzdır. Fakat yol kesicilik gibi helâl olmayan bir iş için yapılırsa haramdır. Mekruh bir iş için yapılırsa mekruh, mubah bir iş için veya maksatsız olarak yapılırsa mubahtır.

(89) Mâlikîler dediler ki: Yarış akdinin sahîh olması için gerekli şartlar şunlardır:

1- Yarışın başlangıç ve bitim noktası belirtilmelidir. Yarış mesafelerinin eşit uzunlukta olması şart değildir. İki mesafeden birinin diğerinden kısa olması sahîh olur.

2- Bineğin at veya deve olarak belirtilmesi şarttır. Bineğin evsâfını belirtmek yeterli olmayıp bizzat kendisini belirtmek gereklidir.

3- Verilecek karşılığın veya ödülün belirtilmesi şarttır. Miktarı belli olmayan ödül karşılığında veya içki, domuz, ya da ölü hayvan gibi satılması caiz olmayan ödül karşılığında yarışmak sahîh olmaz. Ama elbise dikimi veya belli bir işi yapma veyahut da suçu afvetme ve benzeri bir nevi karşılık sayılan şeyler karşılığında yarışmak sahîh olur.

4-Yapılan yarışma eğer ok atıcılığı yanşmasıysa, atıcının ve hedefe isabet etmesi gereken ok sayısının belirtilmesi şarttır. Okun hedefi deldikten sonra orada sabit kalmaması veya hem hedefi delip hem orada sabit kalması ve benzeri şekillerde isabet şeklinin belirtilmesi de şarttır. Görerek veya niteleyerek okun ve kirişfn belirtilmesi şart değildir. Yarış akdi, bağlayıcı olup taraflardan birinin onu feshetme yetkisi yoktur. Akid yapanın mükellef ve reşîd olması gibi, icar akdinde aranan şartlar, yarış akdinde de aranır. Yarışta atılacak okların belirtilmesi şart değildir. Yarışçılardan her biri, dilediği oku atabilir.

Yarışçılardan her biri, diğerinin atının koşu ve süratini bilmemelidir. Ortaya konulan ödül, yarışçılar dışında başka biri tarafından bağış olarak verilmelidir. Belli bir şahıs bir miktar para veya başka bir şeyi, atıyla ya da devesiyle yarışı kazanana ödül olarak verirse, kazananın o ödülü alması caiz olur. İki yarışçıdan yalnızca biri sahibinin yarışı kazanması hâlinde ona verilmek üzere bir ödül ortaya koyar, diğeri böyle bir şey yapmaz da yarışı kazanırsa kendisi için konulan ödülü alması helâl olur. Ama bu ödülü ortaya koyan şahıs yarışı kazanırsa, (kendi malı olan) bu ödülü (geri) alması helâl olmaz. Bu malı orada hazır bulunanlar alırlar. İki yarışçının her biri, kazananın alması için ortaya bir mal koyarlarsa sahîh olmaz. Çünkü bu durumdaki bir kazanç kumar olur. İki yarışçıdan her biri, kazananın alması İçin ortaya bir mal koyar da üçüncü bir yarışçı da aralarına girerse bu kişi için iki durumdan biri sözkonusudur:

1- Ya atının sürat ve koşusu bilinir de ödül koymuş olan iki yarışçıyı geçip geride bırakır.

2- Ya da o iki yarışçıyı geçemez.

Birinci durumda, yani onları geçip geride bırakması durumunda ödül alması şu hadîsten ötürü sahîh olmaz.

"İkisini geçeceğini bilerek bir atı, iki atın arasına koyan kişinin yaptığı kumardır.[32]

İkinci durumda kendisi geride kalmış olur. İlk iki yarışçıdan biri kazanmıştır. Ortaya konulan ödülü alması helâl olmaz.

Şâfiîler dediler ki: Ödüllü yarış akdinin sahîh olması için on şart gereklidir.

1- Yarış mesafesi belli olmalı. Yarışçıların ikisi de aynı başlangıç yerinden yarışa başlamalı ve yarış mesafeleri eşit olmalıdır. Yarışma hayvanlarla yapıldığında birinin diğerinden ileride yarışa başlaması veya birinin bitiş noktasının diğerinkinden öne alınması caiz olmaz.

2- Yarışma, ok atıcıhğmdaysa atışma şekli belli olmalıdır. Sözgelimi yarışçılar, hedefe isabet eden okun hedef üzerinde sabit kalması veya düşmesi veya delip geçmesi şeklinde atış şeklîni açıkça belirtmelidirler.

3- Üzerine yarış akdi yapılan (hayvanlar) savaşta kullanılan at, katır, deve, eşek ve fil gibi hayvanlar olmalıdır. Develerin yarışı kazanmalarına omuzlarıyla hükmedilir. Boyunlanyla değil. Çünkü develer koşarlarken} boyunlarını havaya kaldırırlar. Onun için yarışı kazanıp kazanmadıklarını bo-yunlarıyla ayırdetmek mümkün değildir. Atların yarışı kazanmalarına boyunlanyla hükmedilir. Hedefe ulaştıklarında boynu, diğerine nisbetle ileride olan at yarışı kazanmış olur. Bu, birbirine ulaşan atlar için böyledir. Ama aralarında uzun mesafe olan atlardan hangisinin kazandığı, hangisinin kaybettiği kolayca bilinir.

4- Yarış akdi yapılırken yarışçıların, hangi bineğe bineceklerini göstererek bizzat belirlemeleri gerekir. Meselâ, "şu iki at üzerinde yarışacağız" demeleri gibi.

5- Zimmette bulunan yarış hayvanlarının niteliklerini belirtmelidirler. Meselâ, "nitelikleri şu ve bu olan atlar üzerinde yarışacağız" demeleri gibi.

6- Her ikisinin de bir diğerini geçmesi mümkün olmalıdır. Meselâ yarışacak hayvanlardan birinin çok zayıf olup geri kalması, diğerinin de kuvvetli olup yarışı kazanacağı kesin ise yapılan yarış akdi sahîh olmaz.

7- Yarışçıların ikisi de bineklerine binmelidirler. Binmeksizin onları salıverip koştururlarsa, yarış sahîh olmaz.

8- Yarış mesafesi, yorulup güçten kesilmeksizin katedilmesi mümkün olan makul bîr mesafe olmalıdır.

9- Ortaya konan ödül cins, miktar ve nitelik bakımından belirtilmiş olmalıdır. Ödül veya karşılığın belirli olmaması, meselâ yarışçıların ikisinin, "bir miktar mal karşılığında yarışacağız" demeleri hâlinde yarış sahîh olmaz.

10- Yarış akdini yaparken, akdi bozucu "bir şart koşulmamahdır. Sözgelimi, yarışçılardan birinin diğerine "eğer beni geçersen, arkadaşlarına yedirmen şartıyla bu mal senin olur. derse akid geçersiz olur.

Yapılan yarış ok atıcılığı yarışmasıysa, atışta kullanılacak ok ve yaylain belirtilmesi şart değildir. Belirtilirlerse de atım esnasında başka ok ve yayın kullanılması caiz olur. Ama değiştirilmemelerini şart koşarlarsa yarış akdi fâsîd olur.

Yarış akdi, gerekli şartlan yerine getirildikten sonra bağlayıcı olur ve yürürlüğe koymaları için taraflar mecburiyet altına girer. Tek taraftan olursa, yarışı kazananın ödül alması caiz olur. Meselâ iki yarışçıdan biri diğerine, "beni geçersen sana ödül olarak şu kadar mal vereceğim, ama ben seni geçersem senden bir şey almayacağım" der de, yarışı ödül koymamış olan kişi kazanırsa, karşı tarafın koyduğu ödülü alır. Ortaya ödül koymuş olan kişi yarışı kazanırsa ortaya kendi koymuş olduğu ödülü geri alır. Yarışçıların ikisi de kazananın alması için ortaya birer miktar mal koyarlarsa bu helâl olmaz. Ancak araya helâl kılan, üçüncü bir şahıs girerse, bu helâl olur. Eğer üçüncü şahıs, odları geçerse, iki tarafın da ortaya koymuş oldukları ödülleri alır. Ama kehclisini geride bırakacak olurlarsa, bunlardan ikisi de bir diğerine bir şey vermez. Ama birbirlerinin hemen ardısıra bitim noktasına gelirlerse, baştaki kişi hem kendi koyduğu malı, hem de rakibinin koyduğu malı alır. îlk iki yarışçıdan biri önde olarak yarışı tamamlar da kendisiyle rakibi arasına o üçüncü şahıs girerse yine birin...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın