Sayfayı Yazdır - Arafat’ta Vakfe

Haccın rükünlerinden dördüncüsü Arafat’ta vakfe yapmaktır. Vakfenin uyanıkken, uyurken, oturarak, ayakta durarak veya yürüyerek, her ne halde olursa olsun yapılması mümkündür. Bunun rükün olduğu hususunda mezhebler görüş birliği etmişlerdir. Arafat’ta vakfenin mezheblere göre tafsilâtlı şartları ve sünnetlerini aşağıda sıralamış bulunmaktayız.

Şafiiler dediler ki: Arafat’ta vakfenin birtakım şart ve sünnetleri vardır. Şartları iki tanedir:

1. Arafat’ta vakfe, kendine özgü vakitte yapılmalıdır. Bu vakit, Zilhiccenin dokuzuncu günü güneşin zevali anından başlayıp, ertesi gün fecrin doğuşuna kadar devam eder. Bu süre içinde bir an bile olsa Arafat’ta durmak yeterli olur.

2. Vakfe yapan kişi, ibadete ehil olmalıdır. Deli veya aklı başında olmayan sarhoşun vakfesi geçerli olmaz. Bu hususta ayılması umulmayan baygın kimse de deli gibidir. Ayılması umuluyorsa, ayılıncaya kadar ihramlı sayılır.

Arafat’ta vakfenin sünnetlerini ise şöylece sıralayabiliriz:

1. Vakfe yapan kişi, kendisi için bir zorluk bulunmadığı takdirde Cebel-i Rahme’nin alt tarafında, Peygamber (s.a.v.)in durmuş olduğu büyük kayalıkların yanında durmalıdır. Bu kolay olmadığı takdirde, mümkün olduğu kadar buraya yakın yerde durmalıdır. Bu hüküm erkekler içindir. Kadınların ise vakfe yerinin kenarında oturmaları mendubtur. Ancak, binekleri üzerinde oturma yeri varsa, orada oturmaları daha uygun olur.

2. Vakfe esnasında çokça duâ, zikir ve tehlîl yapmalıdır. Meselâ şu duâ okunabilir:

“Allah’tan başka ilâh yoktur. O birdir. Ortağı yoktur. Mülk O’nundur. Övgü O’nadır. O, her şeye kadirdir. Allah’ım! Kalbimde nur, gözümde nur kıl. Allah’ım! Kalbimi genişlet. İşimi kolaylaştır. Allah’ım! Dediğimiz gibi, dediğimizden de a’lâ şekilde övgüler sana mahsustur.”

Bunun dışında bilinen başka duaları okumak da mendubtur. Her duâ üç kez tekrarlanmalıdır. Dualar hamd, temcid, tesbih ve Peygamber Efendimize salâtla başlatılır. Sonra da aynı şekilde ve “âmîn” ile bitirilir. Çokça ağlanır ve Haşr sûresi okunur.

3. Helâl rızık yemeye, hâlis niyetli olmaya özen gösterilir. Boyun büküp eziklik ve hüzün içinde durulur. Eller, başı geçmeyecek şekilde semâya kaldırılır. Mazeret olmadıkça güneş altında beklemek daha faziletlidir. Vakfe vaktine girmeden önce kalb mümkün olduğu Ölçüde dünya meşgalelerinden arındırılmalıdır. Vakfeyi yol üzerinde yapmaktan kaçınılmalıdır.

4. Vakfe esnasında hadesten ve necasetten temiz bulunulmalı, avret yerleri örtülmeli ve kıbleye yönelik olmalıdır. İmkân olursa bineğe binilmelidir. Dilenciler kovulmamalı, Allah’ın yaratıklarından hiçbiri küçümsenmemelidir, kavga ve sövüşme terkedilmelidir.

5. Gece ile gündüzü bir araya getirmek için gün batınıma kadar Arafat’ta beklemelidir.

Hanefiler dediler ki: Arafat’ta vakfe yapmanın bir takım şart, vâcib ve sünnetleri vardır:

Vakfenin şartı, kendine özgü şer’î vakti içinde yapılmasıdır. Bu vakit, Zilhicce’nin dokuzuncu günü güneşin zevalinden sonra başlayıp ertesi gün fecrin doğuşuna kadar devam eder. Vakfe için niyet, ilim ve akıllılık şart değildir. Bu süre içinde niyet eden veya etmeyen, Arafat’ta bulunduğunu bilen veya bilmeyen, akıllı veya deli olan, baygın, uyuyan veya uyanık olan her kişinin, Arafat’ta hazır bulunmak şartıyla, vakfesi sahîh olur.

Vakfenin vacibi, eğer gündüz yapılıyorsa, gün batımına kadar uzatılmasıdır. Gündüzleyin vakfe yapıp da gün batınımdan önce Arafat’tan ayrılan kişinin ceza olarak kurban kesmesi gerekir.

Vakfenin sünnetlerini ise şöylece sıralayabiliriz:

1. Vakfe için gusül yapılmalı.

2. Vakfede imam, iki hutbe okumalı,

3. Hacılar, namaz bahsinin ilgili bölümünde anılan şartlar çerçevesinde Arafat’ta öğle ile ikindi namazlarını bir arada (cem-i takdîm şeklinde) kılmalıdırlar.

4. Vakfe, bu namazların peşisıra acilen yapılmalıdır.

5. Vakfede oruçlu olmamalıdır.

6. Abdestli olmalıdır.

7. Binek üzerinde olmalıdır.

8. İmamın gerisinde ve mümkün olduğu kadar imama yakın bir yerde bulunmalıdır.

9. Kalb, tamamıyla ibâdete verilmiş olup duadan alıkoyan bütün şeylerden arındırılmış olmalıdır.

10. Siyah kayalıkların yanında bulunmalıdır. Çünkü burası, Peygamber (s.a.s.)in vakfe yapmış olduğu yerdir. Burada durmak mümkün olmazsa, şartlar elverdiği oranda buraya yakın yerde durmaya gayret edilmelidir.

11. Elleri açık olarak semâya kaldırıp Allah’a hamdetmeli, tekbir ve tehlîl getirmeli, arkasından da Peygamber (s.a.s.) Efendimize salât okunduktan sonra duâ edilmelidir.

12. Vakfe yapılan yerde telbiye getirip hem kendi nefsi, hem ebeveyni, hem kadın ve erkek bütün inananlar için çokça duâ edilmelidir. Huşu; ihlâs ve alçak gönüllülük havası içinde, telbiye, tesbih ve tehlîh ile Allah’a övgüde bulunmaya devam etmelidir. Peygamber Efendimize salâtü selâm getirilmelidir. İhtiyaçların görülmesi için duâ edilmelidir. Gün batımına kadar bu hal üzere bulunulmalıdır. Duada belli kalıp ve klişelere bağlı kalınmayıp istenilen cümlelerle duâ edilebilir. Duaların çoğunluğunun şu nakledeceklerimizden ibaret olması daha faziletlidir:

“Allah’tan başka tanrı yoktur. O birdir. Ortağı yoktur. Mülk O’nundur. Övgüler O’nadır. Diriltir ve öldürür. O diridir; ölmez. İyilik O’nun kudret elindedir. O her şeye kadirdir. Ancak O’na kulluk eder; O’ndan başkasını Rab olarak tanımayız. Allah’ım! Göğsümü açıp genişlet. İşimi kolaylaştır. Allandım! Burası, eman dileyenin ve cehennem ateşinden sana sığınanın makamıdır. Beni afvınla ateşinden koru; rahmetinle cennetine koy. Ey merhamet edicilerin en merhametlisi! Allah’ım! Bana İslâm hidâyetini nasîb ettin. Onu benden sıyırıp götürme. Müslüman olarak ruhumu teslim alıncaya kadar beni de İslâm’dan ayırma.”

Arafat’ta vakfedeyken duaları sessizce okumak sünnettir.

Hanbeliler dediler ki: Arafat’ta vakfenin bir takım şartları, vâcibleri ve sünnetleri vardır. Şartlarını şöylece sıralayabiliriz.

1. Arafat’ta vakfe yapan kişi, bu vakfeyi kendi arzusuyla yapmış olmalıdır. Zorlama sonucu vakfe yapan kişinin vakfesi sahîh olmaz.

2. Vakfe yapan kişi, ibadete ehil olmalıdır. Delinin, baygının ve sarhoşun vakfesi sahîh olmaz.

3. Vakfe, şer’an muteber olan vaktinde yapılmalıdır. Bu vakit, Zilhiccenin dokuzuncu gününün fecrinden itibaren başlar ve ertesi günü fecrin doğuşuna kadar devam eder. Bir kişi, durduğu yerin Arafat olduğunu, durduğu zamanın vakfe zamanı olduğunu bilmeden, belirtilen vakitte Arafat’ta tesadüfen bulunursa vakfesi sahîh olur.

Arafat’ta vakfenin vacibi ise, vakfeyi gündüzleyin yapmış olan kişinin, gecenin bir miktarında da Arafat’ta durmasıdır. Fakat Arafat’a geceleyin gelmiş olan kişinin mezkûr vakitte vakfe yapması yeterli olur ve başkaca bir şey yapması da gerekmez.

Arafat’la vakfenin sünnetlerini de şöylece sıralayabiliriz:

1. Kişi, kendi bineği üstünde vakfe yapmalıdır.

2. Vakfe esnasında kıbleye yönelik olmalıdır.

3. Kayalıkların ve Cebel-i Rahme’nin yanında durmalıdır. Bu dağa çıkılması gerekmez.

4. Duâ esnasında eller kaldırılmalıdır.

5. Çokça duâ etmeli; afv talebinde bulunmalı; Allah’a yalvarıp yakarmalı, ihtiyaç ve güçsüzlük içinde bulunulduğu izhâr edilmelidir. Duada ısrar edilmeli, isteklerin Allah tarafından geç karşılanacağı düşüncesine kapılmamalı ve her duâ üç kez yinelenmelidir. En çok da şu duâ okunmalıdır:

Malikiler dediler ki: Haccın rükünlerinden biri de, hangi kısmında ve hangi halde olursa olsun Arafat’ta hazır bulunmaktır. İster orada beklesin, isterse geçilsin vakfe yapılmış sayılır. Yalnız oradan geçmekte olanla ilgili iki şart vardır:

1. Arafat’tan geçmekte olan kişi, orasının Arafat olduğunu bilmelidir. Arafat olduğunu bilmeksizin geçmek yeterli olmaz.

2. Arafat’tan geçerken vakfeye niyet etmelidir. Geçerken vakfeye niyet etmeyen kişinin geçişi yeterli olmaz. Ama Arafat’ta beklemekte olan kişi için bu gibi şartlar gerekli değildir. Uyuyarak veya baygın olarak da olsa, orada beklemek vakfe için yeterli olur. Önce de belirtildiği gibi, Zilhiccenin dokuzuncu günü güneşin batımından, fecrin doğuşuna kadar geçen zaman içinde, bir an bile Arafat’ta durmakla rükün yerine getirilmiş olur.

Arafat’ta vakfe rüknünün vacibi, mutmain olarak orada durmaktır. Mutmain olarak vakfe yapmayan kişinin kurban kesmesi gerekir. Ayrıca Zilhiccenin dokuzuncu günü, güneşin zevalinden batışına kadar vakfede beklemek de vâcİbtir. Bunu özürsüz olarak terk eden kişinin kurban kesmesi gerekir. Arefede hazır bulunmanın iki çeşidi vardır:

a. Rükün olan bulunma. Bunun terkinden ötürü hac batıl olur.

b. Vâcib olan bulunma. Bunun terkinden ötürü kurban kesmek gerekir. Birincisi, arafe günü güneşin batımından kurban bayramının birinci günü fecrin doğuşuna kadar geçen zaman aralığından bir an Arafat’ta hazır bulunmaktır. İkincisi, aynı gün güneşin zevalinden batışına kadar geçen zaman aralığında bir an Arafat’ta hazır bulunmaktır. Arafat’ın hangi kısmında olursa olsun durmak yeterli olur. Ama en faziletlisi, Peygamber (s.a.s.) Efendimizin durmuş olduğu yerde durmaktır. Burası Cebel-i Rahme’nin alt tarafında yayılan büyükçe kayalıkların yanıdır.

Vakfenin mendublarına gelince bunları da şöylece sıralayabiliriz:

1. Arafat’a Zilhicce’nin dokuzuncu günü, güneşin doğuşundan sonra gitmek mendubtur. Nemire, denen yere ulaşıldığında binekten inilmelidir.

2. Vakfe için gusletmelidir.

3. Duâ ve yalvarmada bulunup tehlîl getirmelidir.

4. Hades hâlinden temiz olmalıdır.

5. Vakfe esnasında binek üzerinde olmalıdır.

6. Erkekler vakfe esnasında (binekleri yoksa) ayakta durmalıdırlar. Ama mazeretleri varsa ayakta durmayabilirler. Kadınlarınsa ayakta durmaları mendub değildir.

7. Öğle ve ikindi namazları cem-i takdîm olarak kılınmalıdır.

8. İmam, iki hutbe okuyup, hutbede hacılara, o andan itibaren haccin sonuna kadar ne yapmaları gerektiğini öğretmelidir. Bu hutbeler, arafe günü, güneşin zevalinden sonra okunmalıdır.

9. Hutbeden sonra, imam henüz minberdeyken öğle namazı için ezan okunup kâmet getirilir. Sonra imam minberden inerken oradakilere öğle namazını kıldırır. Bundan sonra ikindi namazı için ezan okunup kamet getirilir ve imam ikindi namazını kıldırır. Bu iki namazı, gün Cuma bile olsa cem’ ederek kıldırır. Bu takdirde kendilerine Cuma namazı gerekmez. Bundan sonra cemaat dağılarak gün batınıma kadar vakfe yapar. Onlar vakfedeyken gece girerse rükün yerine getirilmiş olur. Nitekim gündüzleyin yapılmış olan vakfe ile de vâcib, yerini bulmuş olur.[255]

๑۩۞۩๑ Kitap Dünyası - İlim Dünyası Kütüphanesi ๑۩۞۩๑ => Dört Mezheb Fıkhı => Konuyu başlatan: Eflaki üzerinde 01 Şubat 2010, 18:35:06