Sayfayı Yazdır - Allah´tan Başkasiyla Yemin Etme

Allah´tan başkasıyla,örneğin peygamber, Kâ´be, Cibril, velî ve diğer kadri yüce varlıklar üzerine edilen yemin gerçekleşmez. Bunlar üzerine edilen yeminin aksini yapmak, keffâreti gerektirmez. Bunlardan biri üzerine yemin eden kişi, bu yeminiyle tazim ve yüceltme hususunda başka varlıkları Allah´a ortak koşmayı kastederse, bu yaptığı şirk olur. Peygamber ve Rasûl İle yemin ederken aşağılama ve küçümsemeyi kasdederse kâfir olur. Ama bütün bu varlıklar üzerine yemin ederken salt yeminden başka bir şeyi kasdetmezse, hükmün ne olacağına ilişkin mezheblerin detaylı görüşleri aşağıya alınmıştır.

(105) Hanefîler dediler ki: "Böyle yaparsam karım benden boş düşsün" veya "Karım boş olsun ki, böyle yapmayacağım" diyerek şartlı yemin eden kişi, bu yeminiyle hasmını inandırmayı kasdederse bu, kerâhetsiz olarak caizdir. Eğer maksat bu değilse veya yemin, geçmiş zamanla ilgiliyse mekruh olur. "Baban üzerine..." veya "hayatın üzerine..." gibi sözlerle yemin etmek de mekruhtur.

Şâfiîler dediler ki: Allah´tan başka varlıklar üzerine hiçbir şey (şirk ve küçümseme gibi) kasdedilmeyerek yemin etmek mekruhtur. Talâk üzerine yemin etmek de mekruhtur.

Hanbelîler dediler ki: Peygamber, ya da velî üzerine bile olsa, Allah´ın ad ve sıfatlarından başka şeyle yemin etmek haramdır. Allah´tan gayrı şeyler üzerine yemin eden kişi, yaptığı aşırılıktan ötürü pişman olup tövbe etmeli ve Allah´tan bağışlanma talebinde bulunmalıdır. Bu tür yeminler için keffâret gerekli değildir. Boşama ve azâd etme üzerine yemin etmek mekruhtur.

Mâlikîler dediler ki: Peygamber ve Kâ´be gibi şer´an kadri yüce varlıklar üzerine yemin etmekle ilgili olarak, haram ya da mekruh olduğunu savunan iki görüş vardır ki, bunların en meşhuruna göre bu tür yeminler haramdır. Câhiliyet devrinde üzerlerine yemin edilen, tapmaya mahsus dikili taşlarla kanlar gibi şer´an kadri düşük olan şeyler üzerine veya Allah dışında tapınılan nesneler üzerine yemin etmeye gelince; bu şeyleri yeminle yüceltme kasdı olmazsa bu yemin haram, yüceltme kasdı olursa küfürdür. Babaların, eşrafın ve sultanın başı ve hayatı üzerine yemin etmenin haram olduğu hususunda ihtilâf etmemek gerekir.

Kişinin Başkasına Karşı Allah Adına Yemin Vermesi Veya Allah Adını Vererek Bir Şey İstemesi

Bir kişi başkasına, "senin üzerine Allah adına kasem ederim ki..." veya "Allah adına yemin ederim ki bu işi mutlaka yapacaksın" ya da "...yapmayacaksın" dediğinde hükmün ne olacağı konusunda mezheb-lerin detaylı görüşleri aşağıya alınmıştır.

(106) Hanefîler dediler ki: Bir kişi başkasına, "vallahi bu işi muhakkak yapacaksın" veya "billahi elbette bu işi yapacaksın" diyerek muhatabına yemin verdirmek ister de kendisi yemin etmek istemezse, bu sözü yemin olmaz ve ikisine de bir şey gerekmez. Eğer bu sözüyle kendisi yemin etmek isterse veya hiç bir niyeti olmazsa, yemin olur ve muhatabı buna itaat etmezse yemini bozulmuş olur. (Keffâret ödemesi gerekir.) Eğer, "kasem ettim ki sen bıüşi muhakkak yapacaksın" veya "Allah adına kasem ettim ki..." veya "Allah adına tanıklık ederim ki..." veya "Allah adına yemin ederim ki..." veyahut da "Allah´a azmederim ki, sen muhakkak şöyle yapacaksın" diyen kişi, bu cümlelerinde muhatabına "senin üzerine" ibaresini kullansa da kullanmasa da, yemini gerçekleşir ve yemin edeni bağlayıcı olur. Muhataba ise hiç bir zorunluluk yüklemez. Ancak yemin eden kişi, bu sözüyle yemini değil de soru sormayı kastederse, yemin etmiş sayılmaz.

Mâlikîler dediler ki: Bir kişi, adamın biri üzerine yemin ederek "senin üzerine Allah adına yemin ettim ki, bu işi muhakkak yapacaksın" veya "bu İşi yapma" der de muhatabı ona itaat etmezse kendisi yeminini bozmuş olur; keffâret ödemesi gerekir. Muhataba ise bir şey gerekmez. Aynı şekilde muhatabına, "Senin üzerine kasem ettim ki..." der de o kişi kendine itaat etmezse, yemin edenin keffâret ödemesi gerekir. Ancak bununla, yeminden başka bir şeyi kasdetmiş olursa, durumunun ne olacağı hususunda İhtilâf vardır. Meşhur görüşe göre, bir şey gerekmez. Bu yemini, hiç bir şeye niyet etmeksizin yapması hâlinde de aynı durum sözkonusu olur. Bir kişi başkasına, Allah adım anmaksızın, "senin üzerine yemin ettim ki..." derse ve yemine de niyet etmezse, (karşı tarafın itaat etmemesi durumunda) keffâret ödemesi gerekmez. Aynı şekilde* "Allah adıyla senin üzerine azm ederim ki..." veya "Allah adıyla sana azmettim ki..." veyahut da, "Allah adına senden istedim" der ve bu sözüyle yemini kasdetmezse, doğru görüşe göre bu söz yemin olmaz. Allah adına bir şey isteyenin veya Allah adına kasem ederek bir işin yapılmasını isteyenin talebini yerine getirmek ve kasemin gereğini tabiî bunu yapmaya şer´î bir engel yoksa ve eşya isteyen dilenci de ısrar edip insanları sıkıntıya düşürmeyecekse yerine getirmek mendub olur. Bu hususta yapılan yemin, keffâreti gerektirici bir yeminse, gereğini karşı tarafın yapması bir noktada zorunlu olur.

Şâfiiler dediler ki: Bir kişi kendi şahsı için yemini kastederek bir başkasına "Allah adına senin üzerine kasem ederim ki..." veya "Allah adına senden bu işi yapmanı diliyorum" derse bu sözü yemin olur. Ama bu sözüyle muhatabının yeminini kastederse veya onun şefaatini, yani herhangi bir işi için tavassutunu kasdederse veya hiç bir şeyi kasdetmezse bu sözü yemin olmaz. Bir kimse, yemek yemesi zorunlu olan bir kimsenin yemesini gerçekleştirmeyi kastederek ona yemin verirse, bu yemin geçerli olur. Ama bir kişi başkasına, "Senin yanında Allah´tan tavassut dilerim ki yemek yiyesin" derse ve bu sözüyle de muhatabının Allah adına yemin etmiş olmasını sağlamayı kasdederse, bu yemin olmaz. Çünkü bu durumda ne kendisi, ne de muhatabı yemin etmiş değildirler. Bu söze bir kayıt konulmadığı takdirde sırf şefaat talebinde bulunulmuş olur. Bu gibi sözler yemin olarak gerçekleşirlerse muhatabın, yemini kendi nefsi için kasdetmiş olması durumunda gereğini yapması sünnet olur.

Hanbelîler dediler ki: Bir kişi başkasının üzerine kasem ederek "vallahi sen bu işi yapacaksın" veya "yapmayacaksın" der de muhatabı itaat etmezse, yemin edenin, yemini bozulmuş olduğu için keffâret ödemesi gerekir. İtaat etmeyene bir şey gerekmez. Kuvvetli görüş budur. Bir kişi bir başkasına, "Allah adına senden bu işi yapmanı dilerim" der ve bununla yemini kastederse, sözü yemin olur. Muhatabı kendisine itaat etmezse, kendisinin keffâret ödemesi gerekir. Ama bu sözüyle şefaat ve tavassutu kastederse yemin olmaz. Karşı tarafın verdiği yemine uymak sünnet olduğu gibi, Allah aşkına istenen şeyleri vermek de sünnet olur.

๑۩۞۩๑ Kitap Dünyası - İlim Dünyası Kütüphanesi ๑۩۞۩๑ => Dört Mezheb Fıkhı => Konuyu başlatan: Eflaki üzerinde 05 Şubat 2010, 00:37:52